Καλό Παράδεισο Ανδρέα Τσαούση .......

   

Ο Λαογραφικός – Ιστορικός Σύλλογος   Πολυδρόσου

                                       “Η ΣΟΥΒΑΛΑ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ”

        Αποχαιρετά σήμερα τον εξαίρετο συντοπίτη μας & μεγάλο καλλιτέχνη τραγουδιστή του Δημοτικού μας τραγουδιού Ανδρέα Τσαούση και εύχεται να είναι ελαφρύ το χώμα της αγαπημένης του Αγόριανης που σε λίγες ώρες θα τον σκεπάσει…

                                                Νερό από βρύση της Σουβάλας…

                                    Σε κοινωνική εκδήλωση στη Σουβάλα

               Με την αγαπημένη του γυναίκα Γιάννα & την αδελφή του Σουλτάνα

Με το συγκρότημα “Ηχος Γηγενής” στην εκδήλωση Παραδοσιακής Μουσικής που διοργάνωσε ο Σύλλογός μας στις 9 Αυγούστου 2008 στην πλατεία της Σουβάλας

                            ΑΙΩΝΙΑ ΤΟΥ Η ΜΝΗΜΗ

29 Αυγούστου : Μια ημερομηνία συμβολική για τη νεότερη ιστορία του Έθνους μας (Μέρος 2ο)

Γράμμος – Βίτσι 29-30 Αυγούστου 1949

Του Αλέκου Ι. Βαλάσκα

H MAXH

 Οι μάχες στον Γράμμο και στο Βίτσι τον Αύγουστο του 1949 ήταν η τελευταία πράξη στο δράμα του εμφυλίου πολέμου που σπάραζε την Ελλάδα από τις αρχές του 1946 και που ο σπόρος του είχε φυτευτεί από τον Δεκέμβριο του 1944 ή και ακόμη παλαιότερα, από τα χρόνια της γερμανικής κατοχής, με τις ένοπλες συγκρούσεις αντιστασιακών οργανώσεων διαφορετικού πολιτικού προσανατολισμού.

Αντίπαλοι στις μάχες του Γράμμου και του Βίτσι, όπως και σε όλον τον εμφύλιο πόλεμο, ήταν από τη μια οι δυνάμεις του επίσημου ελληνικού κράτους, ο εθνικός στρατός, όπως τον είχαν πει, και από την άλλη οι ανταρτικές δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, του ΔΣΕ, στρατιωτικού σκέλους του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Ο ΔΣΕ είχε την ανεπίσημη και φειδωλή βοήθεια των όμορων με την Ελλάδα, «σοσιαλιστικών» τότε, χωρών, της Αλβανίας, της Γιουγκοσλαβίας και της Βουλγαρίας. Εκτός από τα εφόδια, η σημαντικότερη υπηρεσία που του πρόσφεραν ήταν η ελευθερία να μπαινοβγαίνουν τα τμήματά του στο έδαφός τους. Ο κυβερνητικός στρατός είχε την οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη της Αγγλίας πρώτα και των Ηνωμένων Πολιτειών αργότερα.

H χώρα μπήκε στην τελική ευθεία προς τον εμφύλιο πόλεμο την επαύριον κιόλας της υπογραφής της Συμφωνίας της Βάρκιζας στις 12 Φεβρουαρίου του 1945 (βλ. τεύχος 15, 1.6.03). Με τη συμφωνία αυτή είχαν τερματιστεί τα Δεκεμβριανά του 1944, δηλαδή η ένοπλη σύγκρουση ανάμεσα στις κυβερνητικές δυνάμεις και κυρίως στα αγγλικά στρατεύματα από τη μία, και στις δυνάμεις του ΕΛΑΣ (Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού) από την άλλη, στρατιωτικού σκέλους του EAM (Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου), της αντιστασιακής oργάνωσης που είχε ιδρυθεί κατά τη γερμανική κατοχή με πρωτοβουλία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας.

H Συμφωνία της Βάρκιζας προέβλεπε τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ αλλά και παρείχε εγγυήσεις για την ελεύθερη έκφραση των πολιτικών φρονημάτων όλων των πολιτών. Κανένας από τους δύο αυτούς όρους δεν τηρήθηκε. Οι μαχητές του ΕΛΑΣ δεν παρέδωσαν όλα τα όπλα τους αλλά έκρυψαν μεγάλο μέρος από αυτά, και έναν μόλις μήνα μετά την υπογραφή της συμφωνίας, στις 12 Μαρτίου 1945, το EAM υπέβαλε στις συμμαχικές κυβερνήσεις υπόμνημα στο οποίο καταγγελλόταν η κυβέρνηση ότι εφάρμοζε παντοειδείς διακρίσεις σε βάρος πολιτών που είχαν λάβει μέρος στην αντίσταση, τους οποίους καταδίωκε και τρομοκρατούσε, ενώ από την άλλη τηρούσε ευμενή στάση απέναντι στους πρώην συνεργάτες των Γερμανών.

                     Παραδοθείς_οπλισμός_του_ΕΛΑΣ_μετά_τη_Συμφωνία_της_Βάρκιζας

Οι καταγγελίες από το KKE/EAM για κρατικές διώξεις κατά των αριστερών και για κατατρομοκράτησή τους από ένοπλες παρακρατικές ομάδες που δρούσαν σε διάφορες περιοχές της χώρας, συνεχίστηκαν τους μήνες που ακολούθησαν. Οι ανακοινώσεις της κυβέρνησης κάθε άλλο παρά διέψευδαν ένα τουλάχιστον μέρος αυτών των καταγγελιών. Ετσι στις 10 Δεκεμβρίου του 1945 ο υπουργός Δικαιοσύνης K. Ρέντης έκανε γνωστό ότι ως εκείνη την ημερομηνία είχε ασκηθεί δίωξη κατά 80.000 πολιτών που σχετίζονταν με το EAM/ΕΛΑΣ για αδικήματα που ανάγονταν στην περίοδο της Κατοχής. Από αυτούς οι 40.000 βρίσκονταν στις φυλακές, κατάδικοι ή υπόδικοι, ενώ εκκρεμούσαν άλλες 48.000 δικογραφίες. Οσο για τη δράση των τρομοκρατικών οργανώσεων, τα στοιχεία για τον πρώτο χρόνο μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας μιλούν για 1.192 φόνους, 6.413 τρομοκρατικές ενέργειες, 70.000 συλλήψεις, 165 βιασμούς γυναικών, 6.567 ληστείες και διάφορες άλλες ανάλογες πράξεις.

H αντεπίθεση του KKE

Υπό την ηγεσία του γενικού γραμματέα του Νίκου Ζαχαριάδη, ο οποίος τον Μάιο του 1945 είχε επιστρέψει στην Ελλάδα ύστερα από μακροχρόνια κράτηση στο γερμανικό στρατόπεδο Νταχάου, το KKE αντέδρασε δυναμικά. Με τη 12η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του (25-27 Ιουνίου 1945), αφού αποφάνθηκε για τα Δεκεμβριανά ότι «η αντίδραση εσωτερικά δε νίκησε γιατί δεν έχει το λαό μαζί της [...]. Την ήττα και την υποχώρησή μας την επέβαλε [...] η ένοπλη παρέμβαση που έκαναν εξωελληνικοί παράγοντες», υιοθέτησε την αρχή ότι έπρεπε να οργανωθεί Μαζική Λαϊκή Αυτοάμυνα.

                                                Νίκος Ζαχαριάδης

Στην ύπαιθρο, παράλληλα με τις ακροδεξιές, δεν άργησαν να κάνουν την εμφάνισή τους και αριστερές ομάδες «ενόπλων, καταδιωκομένων αγωνιστών».

H γενική κατάσταση της χώρας ήταν χαώδης. H οικονομία της είχε καταστραφεί από τον πόλεμο και ο πληθυσμός αντιμετώπιζε το φάσμα του λιμού. Στα πολιτικά πράγματα η αστάθεια είχε φτάσει στο απροχώρητο και οι κυβερνήσεις ανεβοκατέβαιναν αδιάκοπα. Οι αντιθέσεις των αστικών πολιτικών κομμάτων εκδηλώνονταν με ακραία οξύτητα, η πόλωση είχε εδραιωθεί και οι απροσχημάτιστες επεμβάσεις των ξένων, Αγγλων και Αμερικανών, που ένα μέρος τουλάχιστον του πολιτικού κόσμου τις αντιμετώπιζε με ταπεινωτική δουλικότητα, όξυναν ακόμη περισσότερο τα πνεύματα.

Στις 31 Μαρτίου του 1946 έγιναν εκλογές, οι πρώτες μετά τον πόλεμο. Το KKE κήρυξε αποχή και δεν πήρε μέρος σε αυτές προεξοφλώντας το νόθο αποτέλεσμα. Νικητής των εκλογών με εντυπωσιακή πλειοψηφία αναδείχθηκε το δεξιό Λαϊκό Κόμμα. Τη νύχτα 30 προς 31 Μαρτίου ομάδα ένοπλων αριστερών εισέβαλε στον σταθμό χωροφυλακής του Λιτόχωρου. H επιχείρηση αυτή θεωρείται, αν και μάλλον συμβολικά, η ληξιαρχική πράξη γεννήσεως του εμφυλίου πολέμου. Ο στρατηγός Θ. Τσακαλώτος, που αργότερα θα διαδραμάτιζε πρωταγωνιστικό ρόλο στις μάχες του εμφυλίου πολέμου ως διοικητής μεγάλων μονάδων του κυβερνητικού στρατού, είχε την άποψη ότι «κάτω από τας σφαίρας των επαναστατών εις το Λιτόχωρον ήρχισεν η MAXH ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ».

                                   

                                                 Στρ/γος Θρας. Τσακαλώτος

Τους μήνες που ακολούθησαν οι ανταρτικές ομάδες πύκνωσαν τις επιθέσεις τους σε διάφορες περιοχές της χώρας και σημείωσαν πολλές επιτυχίες. Παράλληλα, ενώ ως τότε ενεργούσαν λίγο - πολύ ανεξάρτητα η μία από την άλλη, κατέβαλαν τότε προσπάθειες συντονισμού της δράσης τους, και τον Οκτώβριο του 1946 δημιουργήθηκε το Γενικό Αρχηγείο Ανταρτών, οι οποίοι έτσι υπάγονταν πλέον σε ενιαία διοίκηση, για να ακολουθήσει, τον Δεκέμβριο, η υιοθέτηση της γενικής ονομασίας Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας. Αρχηγός του ΔΣΕ τοποθετήθηκε ο Μάρκος Βαφειάδης, ο οποίος ονομάστηκε επίσης πρωθυπουργός της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης που σχηματίστηκε ένα χρόνο αργότερα, τον Δεκέμβριο του 1947.

H επέμβαση των ΗΠΑ

Το αντίπαλο στρατόπεδο έβλεπε με ανησυχία που άγγιζε τα όρια του πανικού αυτές τις εξελίξεις και τις συνεχιζόμενες επιτυχίες των ανταρτών, οι οποίοι, με τον καιρό, δεν περιόριζαν πλέον τη δράση τους στην ύπαιθρο αλλά έφτασαν να απειλούν ακόμη και μεγάλες πόλεις, μερικές από τις οποίες κατελάμβαναν μάλιστα, αν και τις κρατούσαν μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα. Οι κυβερνητικές δυνάμεις δεν επαρκούσαν ούτε αριθμητικά ούτε οργανωτικά για να αντιμετωπίσουν τους αντάρτες και, παρά τις προσπάθειές τους, περιορίζονταν ουσιαστικά σε παθητικό ρόλο. «H πρωτοβουλία έχει περιέλθει εις τους συμμορίτας» σημείωνε ο στρατηγός Δ. Ζαφειρόπουλος.

Την αναδιοργάνωση και την ενίσχυση του εθνικού στρατού ανέλαβαν οι Αμερικανοί μετά τη δήλωση της αγγλικής κυβέρνησης, στις αρχές του 1947, ότι η Αγγλία αδυνατούσε πλέον να συνεχίσει τη βοήθειά της προς την Ελλάδα. Με το Δόγμα Τρούμαν, από το όνομα του αμερικανού προέδρου Χάρι Τρούμαν, τον Μάρτιο του 1947 οι ΗΠΑ έκαναν γνωστή την πεποίθησή τους ότι στην Ανατολική Μεσόγειο κινδύνευε η ασφάλειά τους, άρα αναγνώριζαν στον εαυτό τους το δικαίωμα να παρέμβουν. Παράλληλα τέθηκε λίγο αργότερα σε εφαρμογή και το Σχέδιο Μάρσαλ, από το όνομα του αμερικανού υπουργού εξωτερικών Τζορτζ Μάρσαλ, για την παροχή οικονομικής βοήθειας προς τις ευρωπαϊκές χώρες.

Εκθεση του στρατηγού Τζέιμς Βαν Φλιτ, αρχηγού της αμερικανικής στρατιωτικής αποστολής στην Ελλάδα, αναφέρει ότι ως τις 30 Σεπτεμβρίου του 1948 της είχε δοθεί βοήθεια ύψους 260 εκατομμυρίων δολαρίων υπό την εξής μορφή: 6 κανονιοφόροι, 143 αεροπλάνα, 7.000 βόμβες, υγειονομικός εξοπλισμός, 10.142 οχήματα, 3.890 όλμοι και πυροβόλα, 97.000 μικρά όπλα, 43.399 ελαστικά, 3.956.629 βλήματα πυροβολικού και βλήματα όλμων, 280.462.392 σφαίρες, 1.450.000 στολές, 185.294.600 συσκευασίες ατομικής τροφής, 8.650 ημίονοι, 50.681 τόνοι ζωοτροφών, 26.364.610 γαλόνια βενζίνη και 4.279 ασύρματοι.

Αρχίζοντας την άνοιξη του 1948 οι κυβερνητικές δυνάμεις εξαπέλυσαν σειρά επιθέσεων μέτριας αποτελεσματικότητας αρχικά αλλά συνεχώς βελτιούμενης με την πάροδο του χρόνου. Το καλοκαίρι του 1949 το σύνολο σχεδόν της χώρας είχε εκκαθαριστεί από τους αντάρτες.

Εξελίξεις στα δύο στρατόπεδα

Εν τω μεταξύ βαρύνουσες εξελίξεις είχαν σημειωθεί στο πολιτικό επίπεδο. Με το δημοψήφισμα της 1ης Σεπτεμβρίου του 1946 είχε επιστρέψει στην Ελλάδα ο βασιλιάς Γεώργιος B', ο οποίος πέθανε την 1η Απριλίου του 1947 και τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Παύλος. H κυβέρνηση της Αθήνας είχε θέσει εκτός νόμου το KKE και το EAM (Ιανουάριος του 1948) και αυστηρά νομοθετικά μέτρα είχαν ληφθεί για όσους ανέπτυσσαν φιλοκομμουνιστική δράση. Λειτουργούσαν έκτακτα στρατοδικεία και οι θανατικές καταδίκες και εκτελέσεις αριστερών βρίσκονταν πλέον στην ημερησία διάταξη. Τον Οκτώβριο του 1948 αρχιστράτηγος των ενόπλων δυνάμεων τοποθετήθηκε ο στρατηγός Αλέξανδρος Παπάγος.

      

                                                 Αλέξανδρος Παπάγος.

Στο κομμουνιστικό στρατόπεδο διαφωνίες ως προς την ακολουθητέα τακτική είχαν οδηγήσει στην καθαίρεση του Βαφειάδη από όλα του τα αξιώματα και στη διαγραφή του από το κόμμα. Αν και νέος, πρωθυπουργός της κυβέρνησης των ανταρτών τοποθετήθηκε ο Μήτσος Παρτσαλίδης, τον αγώνα κατεύθυνε πλέον ο Ζαχαριάδης. Σοβαρό πλήγμα για τον ΔΣΕ υπήρξε η ρήξη ανάμεσα στον ηγέτη της Γιουγκοσλαβίας Τίτο και στον Στάλιν το καλοκαίρι του 1948. Το KKE συντάχθηκε με τον Στάλιν, με αποτέλεσμα η Γιουγκοσλαβία όχι μόνο να διακόψει κάθε βοήθεια προς τον ΔΣΕ αλλά και να του κλείσει τα σύνορά της στερώντας του μια πολύτιμη οδό διαφυγής σε ώρα ανάγκης, η οποία δεν θα αργούσε να φτάσει.

              

                                                     Μάρκος  Βαφειάδης

Μετά τις εκτεταμένες εκκαθαρίσεις που είχαν διεξαγάγει με επιτυχία οι κυβερνητικές δυνάμεις, ο κυριότερος όγκος των δυνάμεων του ΔΣΕ είχε συγκεντρωθεί στα ορεινά συγκροτήματα της Βόρειας Ελλάδας Γράμμο και Βίτσι.

Ο Γράμμος, ανάμεσα στη Μακεδονία και στην Ηπειρο, στα ελληνοαλβανικά σύνορα, είναι επέκταση της Βόρειας Πίνδου και συνεχίζεται μέσα στο αλβανικό έδαφος ως την Κορυτσά. Το Βίτσι, μία από τις κορυφές του όρους Βέρνου, από την οποία πήρε το όνομά του ολόκληρο το ορεινό αυτό συγκρότημα, βρίσκεται στη Δυτική Μακεδονία και οριοθετεί τους νομούς Φλώρινας και Καστοριάς, ανάμεσα στους οποίους βρίσκεται.

To καλοκαίρι του 1948 οι κυβερνητικές δυνάμεις είχαν εξαπολύσει μεγάλη επίθεση κατά του Γράμμου με στόχο την καταστροφή των εκεί θέσεων και μονάδων του ΔΣΕ. Οι μάχες υπήρξαν σκληρές, πολύνεκρες και παρατεταμένες. Λόγω όμως του ανεπαρκούς σχεδιασμού της επιχείρησης ο αντικειμενικός στόχος δεν είχε επιτευχθεί πλήρως. Οι κυβερνητικές δυνάμεις είχαν καταλάβει μέρος μόνο του επίμαχου εδάφους και ο κύριος όγκος του αντιπάλου είχε κατορθώσει να διαφύγει προς το Βίτσι. Εξάλλου την άνοιξη του επόμενου χρόνου, 1949, οι αντάρτες αντεπιτέθηκαν και ανακατέλαβαν μέρος των εδαφών που είχαν χάσει κατά τις μάχες του προηγούμενου χρόνου.

Τώρα οι δύσβατοι αυτοί τόποι, Βίτσι και Γράμμος, αποτελούσαν το έσχατο καταφύγιο του ΔΣΕ, ο οποίος, εκτός του ότι είχε αναγκαστεί να συγκεντρώσει εκεί όλες σχεδόν τις δυνάμεις που του απέμεναν, είχε επίσης οχυρώσει με πολλή φροντίδα τις ορεινές αυτές περιοχές εγκατασπείροντας στα κρίσιμα σημεία τους πολυβολεία, ναρκοπέδια, συρματοπλέγματα, καταφύγια και κάθε είδους αμυντική κατασκευή που μεγιστοποιούσε στο έπακρο τις φυσικές δυσκολίες του χώρου. H στρατηγική σημασία αυτών των οχυρών ήταν πρόδηλη για τον αντίπαλο: η καταστροφή τους θα σήμαινε την οριστική ήττα του ΔΣΕ και τη λήξη του εμφυλίου πολέμου.

Για την εκπόρθηση αυτών των οχυρών θέσεων και την ολοσχερή εξόντωση των ανταρτικών δυνάμεων το ΓΕΣ εκπόνησε το σχέδιο «Πυρσός» το οποίο προβλεπόταν να εξελιχθεί σε τρεις φάσεις. Ως προς τις δυνάμεις των αντιπάλων οι πληροφορίες των διαφόρων πηγών δεν συμπίπτουν. Από τη γενική εικόνα ωστόσο προκύπτει με σαφήνεια η διαπίστωση ότι συνολικά οι αντίπαλες δυνάμεις ήταν εξαιρετικά άνισες μεταξύ τους, με συντριπτική την υπεροχή της κυβερνητικής παράταξης όχι μόνο σε αριθμούς αλλά και στην ποιότητα του οπλισμού, ο οποίος αντιπροσώπευε την τελευταία λέξη της σχετικής τεχνολογίας της εποχής. Ο αριθμός των ανδρών της, όλων των κατηγοριών και των ειδικοτήτων, κυμαινόταν γύρω στις 150.000. H κυβερνητική παράταξη διέθετε σε αφθονία πεδινό και ορεινό πυροβολικό, όλμους, άρματα μάχης και τεθωρακισμένα, και πάνω απ' όλα αεροπορία, εκατό περίπου αεροπλάνα, μεταξύ των οποίων, εκτός από τα Spitfire, υπήρχαν και βομβαρδιστικά καθέτου εφορμήσεως Helldiver. Με την καθοδήγηση των Αμερικανών η αεροπορία χρησιμοποίησε τις βόμβες ναπάλμ, οι οποίες συνέτειναν αποφασιστικά στην έκβαση της αναμέτρησης υπέρ των κυβερνητικών δυνάμεων.

Απέναντι σε αυτή την επιβλητική πολεμική μηχανή ο ΔΣΕ είχε να αντιτάξει λιγότερους από 15.000 μαχητές, άνδρες και γυναίκες, πυροβολικό, ορεινό, αντιαρματικό και αντιαεροπορικό, σε περιορισμένους ωστόσο αριθμούς και με ανεπαρκείς ποσότητες πυρομαχικών, καθώς και όλμους.

H επιχείρηση «Πυρσός»

      

H πρώτη φάση της επιχείρησης, ο «Πυρσός A'», άρχισε τη νύχτα 2 προς 3 Αυγούστου 1949 στον Γράμμο και ήταν παραπλανητικού χαρακτήρα αποσκοπώντας να πείσει τον αντίπαλο ότι ήταν η κύρια επίθεση ώστε να τον καθηλώσει στις θέσεις του ή και να παρασύρει άλλες δυνάμεις των ανταρτών από το Βίτσι που θα έσπευδαν να βοηθήσουν τους συντρόφους τους. H επιχείρηση ανατέθηκε σε μονάδες του A' Σώματος Στρατού, το οποίο, με δύο μεραρχίες και μία ανεξάρτητη ταξιαρχία υποστηριζόμενες από άλλα τμήματα πεζικού, πυροβολικό, άρματα μάχης και αεροπορία, αντιμετώπισε τις δυνάμεις των ανταρτών, δύο μεραρχίες επίσης, αλλά με μειωμένη σύνθεση, δύο ανεξάρτητες ταξιαρχίες, δεκαέξι πυροβόλα, δύο όλμους και αντιαρματικά και αντιαεροπορικά πυροβόλα.

Οι εχθροπραξίες κράτησαν έξι ημέρες και οι κυβερνητικές δυνάμεις όχι μόνο κατόρθωσαν να καθηλώσουν τις δυνάμεις του εχθρού αλλά και κατέλαβαν σημαντικές στρατηγικές θέσεις στον Βορειοανατολικό και στον Νότιο Γράμμο. 

Στις 10 Αυγούστου εξαπολύθηκε ο «Πυρσός B'», η κύρια φάση της όλης επιχείρησης, που είχε στόχο να εξοντώσει τις δυνάμεις του ΔΣΕ που βρίσκονταν στο Βίτσι, σε θέσεις εξαιρετικά οχυρές, και την οποία ανέλαβε το B' Σώμα Στρατού. Σύμφωνα με μια πηγή (με την οποία ωστόσο δεν συμφωνεί ο απολογισμός του ΓΕΣ, τουλάχιστον όσον αφορά τον οπλισμό των ανταρτών), έξι μεραρχίες, ένα ελαφρό σύνταγμα πεζικού, έξι τάγματα εθνοφρουρών, τέσσερα συντάγματα πεδινού πυροβολικού, τρεις μοίρες μέσου πυροβολικού, τέσσερις μοίρες ορεινού πυροβολικού, δύο συντάγματα αναγνωρίσεως και μία ίλη αρμάτων μάχης, σύνολο περίπου 60.000 ανδρών, καθώς και 87 αεροπλάνα είχαν απέναντί τους δύο μεραρχίες, δύο ταξιαρχίες και μερικά τμήματα από τις στρατιωτικές σχολές του ΔΣΕ, δηλαδή σύνολο περίπου 8.000 μαχητών υποστηριζόμενων από σαράντα πέντε ορεινά, δεκαπέντε αντιαεροπορικά και δύο αντιαρματικά πυροβόλα.

H μάχη υπήρξε σκληρή και πεισματική και από τις δύο πλευρές, αλλά η υπεροχή του κυβερνητικού στρατού σε αριθμό ανδρών και σε ποσότητα και ποιότητα οπλισμού, καθώς και η αρτιότερη εκπαίδευσή του, και ιδιαίτερα των ειδικών δυνάμεων καταδρομών, του εξασφάλισαν τη νίκη. Οι μονάδες του κυβερνητικού στρατού κατέλαβαν τις σημαντικότερες οχυρές θέσεις, κατόρθωσαν να βρεθούν στα νώτα του εχθρού, και στις 16 Αυγούστου το Βίτσι είχε εκκαθαριστεί πλήρως από τους αντάρτες. Το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεών τους ωστόσο, υπό το καταιγιστικό πυρ των αντιπάλων τους, κατόρθωσε να διαφύγει. Πρώτος σταθμός του ήταν η μικρή χερσόνησος Πυξός, ανάμεσα στη Μικρή και στη Μεγάλη Πρέσπα. Ούτε εκεί όμως μπόρεσε να μείνει για πολύ λόγω των αεροπορικών επιθέσεων και του κινδύνου απόβασης των κυβερνητικών δυνάμεων. Τελικά οι διασωθέντες του Βίτσι, μέσω Αλβανίας, κατόρθωσαν να φτάσουν στον Γράμμο.

H τελευταία πράξη

Οι απώλειες σε αυτή τη φάση της επιχείρησης, κατά το ΓΕΣ, ήταν για τον κυβερνητικό στρατό 256 νεκροί αξιωματικοί και στρατιώτες και 1.336 τραυματίες, ενώ για τον ΔΣΕ οι νεκροί ήταν 1.182 και οι αιχμάλωτοι 634. Ακόμη, πάντα κατά το ΓΕΣ, στα χέρια του κυβερνητικού στρατού έπεσαν 40 πυροβόλα, 33 αντιαρματικά, 16 αντιαεροπορικά, 115 όλμοι και άλλα είδη οπλισμού.

H τρίτη και τελευταία φάση της επιχείρησης, ο «Πυρσός Γ'», που στρεφόταν και αυτή κατά του Γράμμου, όπου τώρα είχαν συγκεντρωθεί όλες οι δυνάμεις του ΔΣΕ, προσέλαβε τελετουργικό χαρακτήρα: μετέβησαν επί τόπου για να την παρακολουθήσουν από σχετικά κοντινό σημείο ο βασιλιάς Παύλος και ο αμερικανός στρατηγός Βαν Φλιτ. Σύμφωνα με διάφορες πηγές, οι δυνάμεις που αντιπαρατάχθηκαν ήταν για τον κυβερνητικό στρατό πέντε μεραρχίες, μία ανεξάρτητη ταξιαρχία, τέσσερα ελαφρά συντάγματα πεζικού, εκατόν είκοσι πυροβόλα, πολλά άρματα μάχης και τεθωρακισμένα και ισχυρή δύναμη αεροπορίας, ενώ ο ΔΣΕ διέθετε συνολικά λίγο περισσότερους από 12.000 μαχητές, συμπεριλαμβανομένων και των 6.000 που είχαν φτάσει από το Βίτσι.

Με αυτόν τον συσχετισμό δυνάμεων οι προοπτικές για τον ΔΣΕ διαγράφονταν ζοφερές. Τούτο δεν απέτρεψε τον Ζαχαριάδη από το ακόλουθο διάγγελμα:

«Ο εχθρός συγκεντρώνεται στο Γράμμο για μια αποφασιστική αναμέτρηση. Στο Γράμμο έχουμε όλες τις δυνατότητες να καταφέρουμε το θανάσιμο πλήγμα στον εχθρό. Εχουμε αρκετές δυνάμεις και μέσα. Πιο πλεονεκτικό έδαφος. Στο Γράμμο απέτυχε πέρσι ο μοναρχοφασισμός. Στο Γράμμο φέτος του καταφέραμε σοβαρό πλήγμα [...]. Στο Γράμμο από τις 2 μέχρι τις 8 Αυγούστου έσπασε τα μούτρα του. Εχουμε και την πείρα του Βίτσι και το σοβαρό μάτωμα που προκαλέσαμε στον εχθρό στο Βίτσι [...]. Εδώ μπορούμε και πρέπει να θάψουμε το μοναρχοφασισμό».

H επίθεση εξαπολύθηκε τα ξημερώματα της 25ης Αυγούστου. Οι αντάρτες αμύνθηκαν πεισματικά αλλά δεν άργησε να φανεί πόσο άνισος ήταν ο αγώνας και πόσο ανέφικτη η αναχαίτιση του αντιπάλου. Την επομένη κιόλας μία μεραρχία του κυβερνητικού στρατού κατόρθωσε να υπερκεράσει τη γραμμή άμυνας του ΔΣΕ και να βρεθεί στα μετόπισθέν του, όπου κατέλαβε την Πόρτα Οσμάν, κύριο σημείο εξόδου των ανταρτών προς την Αλβανία. Απέναντι στον κίνδυνο να αποκλειστεί και η μοναδική απομένουσα δίοδος Μπάρα, και οι δυνάμεις του ΔΣΕ να βρεθούν περικυκλωμένες, το Πολιτικό Γραφείο του KKE τις διέταξε να εκκενώσουν τον Γράμμο και να περάσουν στην Αλβανία. Στις 29 Αυγούστου ο ΔΣΕ είχε εγκαταλείψει το άλλοτε τρομερό οχυρό και ορμητήριό του. Με την κατάληψη του υψώματος Κάμενικ, την επομένη, ο κυβερνητικός στρατός είχε δαμάσει τελειωτικά τον Γράμμο.

 

Και με Σουβαλιώτικο αίμα ποτισμένες οι βουνοκορφές του Γράμμου & του Βέρνου (Βίτσι).

     Θα κλείσουμε το Άρθρο - Αφιέρωμά μας αυτό με την μνημόνευση εδώ ως απότιση του ελαχίστου οφειλομένου φόρου τιμής στη θυσία των συγχωριανών μας μαχητών του εθνικού Στρατού που έπεσαν στα πεδία των μαχών του Γράμμου & του Βίτσι κατά τα έτη 1948-1949.

-       ΑΡΓΥΡΙΟΥ              Λουκάς       τ. Νικ. 

-        ΘΑΝΟΣ                   Γεώργιος    τ. Χρ.   

-        ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ       Λουκάς      τ. Δημ.

-        ΚΟΤΣΙΑΣ                 Ιωάννης     τ. Κωνστ.

-        ΚΟΥΣΟΥΛΑΣ          Θεμιστ.      τ. Δημ.

Αθ. Αργυρίου, Δήμος Γ. Θάνος, Γιωρ. Κότσιας, Αθ. Βέλλιος & Γιώρ.Χ. Θάνος Έμπροσθεν του Μνημείου Πεσόντων στο Βίτσι στην τέλεση Μνημοσύνου υπέρ των πεσόντων, το έτος 1992.

ΠΗΓΕΣ:    el.wikipedia.org

                     https://www.tovima.gr/

ΑΝΔΡΕΑΣ ΤΣΑΟΥΣΗΣ 1925-2021

     Ένα αφιέρωμα στη μνήμη του εξαίρετου συμπατριώτη μας & μεγάλου ερμηνευτή του Δημοτικού μας Τραγουδιού που έφυγε σήμερα από τη ζωή...

      Ο Λαογραφικός – Ιστορικός Σύλλογος Πολυδρόσου “Η ΣΟΥΒΑΛΑ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ” ως ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη του εξαίρετου συνδημότη, συντοπίτη μας, μεγάλου τραγουδιστή του Δημοτικού μας τραγουδιού Ανδρέα Τσαούση αναδημοσιεύει σήμερα τη Συνέντευξη που έδωσε ο ίδιος στις 11 Ιουλίου 2017 στον πρώην αντιπρόεδρο και επί σειρά ετών διαχειριστή του ιστολογίου μας κ. Χρήστο Παπαθανασίου όταν ο τελευταίος τον επισκέφτηκε στην κατοικία του στη Λιλαία. Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε πρώτη φορά από το ιστολόγιό μας στις 14 Ιουλίου 2017...

29 Αυγούστου : Μια ημερομηνία συμβολική για τη νεότερη ιστορία του Έθνους μας (Μέρος 1ο)

Του Επισμηναγού (ε.α.)Αλέκου Ι. Βαλάσκα

    Η 29^η Αυγούστου είναι μια ιδιαίτερα συμβολική ημερομηνία για το Έθνος μας αφού κατ’ αυτήν αλλά σε διαφορετικό χρόνο διαδραματίσθηκαν δύο από τα σημαντικότερα κεφάλαια της νεότερης ελληνικής ιστορίας που χαρακτηρίσθηκαν, δικαίως μάλιστα, το μεν πρώτο εθνική ήττα το δε δεύτερο εθνική νίκη…

1Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΝΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΙΜΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗ «ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΣΟΥΒΑΛΑΣ 07/10/1824»

1^Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΝΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΙΜΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗ «ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΣΟΥΒΑΛΑΣ 07/10/1824»

4 Σεπτεμβρίου 2021, Κοινότητα Πολυδρόσου

Πρόγραμμα εκδήλωσης

Θέση «Καρκαβέλια» Κοινότητας Πολυδρόσου                                                 

·        10:20           Προσέλευση επισήμων

·         10:30           Δοξολογία

·         10:45           Αποκαλυπτήρια μνημείου

·         10:50           Επιμνημόσυνη δέηση

      Κατάθεση στεφάνων

     Ενός λεπτού σιγή

     Εθνικός Ύμνος

         

    Κεντρική Πλατεία Πολυδρόσου

·         12:00             Χαιρετισμοί επισήμων

·       12:30          Πανηγυρικός της ημέρας, Ιστορικό της «Μάχης της Σουβάλας», από τον κ. Χρήστο Μουτσιανά, πρώην Πρόεδρο Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Παρνασσού

26 Αυγούστου 1821: Η μάχη στα Βασιλικά Φθιώτιδας

 

 

Του Ηλία Χρ. Θάνου

 

  Ο Ομέρ Βρυώνης μετά από μια σειρά από ήττες στα Βρυσάκια και στον Αετό κατέλαβε τη Λιβαδειά και κάνοντας μεταβολή προχώρησε για την Αττική. Αφού έλυσε την πολιορκία της Ακροπόλεως νυμφεύτηκε την ωραιότατη κόρη του μουφτή των Αθηνών. Τότε, ήθελε να προχωρήσει προς την Πελοπόννησο αλλά ισχυρές επαναστατικές δυνάμεις κρατούσαν τον Ισθμό οπότε παρέμεινε στάσιμος και περίμενε τις ενισχύσεις που έστειλε ο Χουρσίτ...

Οι φωτογραφίες της ημέρας...

...ασπρόμαυρες εικόνες με το φακό του φωτογράφου του χωριού μας Γιάννη Ρέββα από τα χρόνια της αγνότητας, της αθωότητας & της ανεμελιάς των νέων της Σουβάλας των δεκαετιών 1960-1970. 

Αικατερίνη Βογιατζή, Λούλα Σβίγγου με το μικρό ανεψιό της Τζίμη από τον Καναδά (γιό της αδελφής της Αθανασίας), Χρυσούλα Ρίζου, Βιολέττα Σταματίου, Μήτσα & Ντίνα Γαντζόγια, Βαρβάρα Κότσια.

0ι φωτογραφίες της ημέρας…

Αυγουστιάτικες αγροτικές εικόνες από το μακρινό 1972 στο αγρόκτημα του Γιάννη Βαλάσκα στη θέση “Νησί”…

Το πανηγύρι μας διαχρονικά…

      …με ασπρόμαυρες αλλά & με χρώμα εικόνες από το απώτατο, απώτερο & το πρόσφατο παρελθόν, με τιμή στους εικονιζόμενους συγχωριανούς μας & κυρίως με σεβασμό στη μνήμη των τεθνεώτων αντιστοίχως εικονιζόμενων συγχωριανών μας.

......

15 Αυγούστου : Κοίμηση Υπεραγίας Θεοτόκου…

Η ιερά Εικόνα Κοιμήσεως της Θεοτόκου, πολιούχου της Κοινότητος Πολυδρόσου Φωκίδος

«Για μαζευτείτε εδώ κοντά», φώναξε ο παπα–Νεκτάριος τα παιδιά που έπαιζαν έξω, στο προαύλιο της εκκλησίας....

Ευχές...

                                                 Ο Πρόεδρος

                       & τα μέλη του Δ.Σ. του Λ.Ι.Σ. ΠΟΛΥΔΡΟΣΟΥ

                                     “Η ΣΟΥΒΑΛΑ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ”                                                                                                                               

        Επι τη εορτή της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου πολιούχου & προστάτιδος του χωριού μας ευχόμαστε στα μέλη & τους φίλους του Συλλόγου μας, στους  απανταχού της γης συγχωριανούς μας Σουβαλιώτες και τους επισκέπτες του ιστολογίου μας  «Χρόνια Πολλά».

      Η Θεοτόκος και μητέρα ημών να χαρίζει σε όλους προσωπική & οικογενειακή υγεία & ευημερία και ας ευχηθούμε με τις πρεσβείες της να απαλλαγεί γρήγορα η ανθρωπότητα από τον εφιάλτη του θανατηφόρου ιού της πανδημίας .  

  

Όταν ήμουν παιδί…

…οι φωτογραφίες της ημέρας

                                         “Δόκιμος” ποδηλάτης…

Αλλοτινές εποχές …

…που είσαι νιότη να μου πεις πως θα γινόμουν άλλος .

Ο επί σειρά ετών τ. Πρόεδρος της Κοινότητός μας... 

υπηρετώντας την πατρίδα...!! μαυροσκούφης & με Βασιλική κορώνα...

4 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1865 : Καθιερώνεται ως Εθνικός μας Ύμνος το ποίημα “ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ” του Διονυσίου Σολωμού

 

Της Θεοδώρας Μπασιάκου*

Σαν σήμερα, 4 Αυγούστου 1865, «Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν» καθιερώθηκε ως εθνικός ύμνος, όλων των Ελλήνων.
Οι δυο πρώτες στροφές είναι εκείνες που ανακρούονται και συνοδεύουν πάντα την έπαρση και την υποστολή της σημαίας και ψάλλονται σε επίσημες στιγμές και τελετές...

Αύγουστος: Ο μήνας της Παναγιάς

Από πού πήρε το όνομά του ο όγδοος μήνας του έτους- ήθη, έθιμα και παροιμίες

Αύγουστος: ο όγδοος μήνας του έτους κατά το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό ημερολόγιο .Ο μήνας της Παναγιάς & των διακοπών για τους περισσότερους Έλληνες.
Ο Αύγουστος, κατά το παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο, ήταν ο έκτος μήνας, γι' αυτό αρχικά στα Λατινικά ονομάζονταν Sextilis και είχε 31 ημέρες, ευθύς εξ αρχής από την εγκαθίδρυση του Ιουλιανού ημερολογίου το 45 π.Χ. (έτος 709 από κτίσεως Ρώμης).Πριν από την επικράτηση του ρωμαϊκού Ιουλιανού ημερολογίου, αντίστοιχος μήνας στο αττικό ημερολόγιο ο Αύγουστος ήταν ο δεύτερος μήνας του έτους και ονομάζονταν Μεταγειτνιών διάρκειας 29 ημερών που αντιστοιχεί με το χρονικό διάστημα από 24 Ιουλίου έως τις 22 Αυγούστου.

Ονομάστηκε Αύγουστος (αξιοσέβαστος) προς τιμήν του Ρωμαίου αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου, μετά την απονομή του τίτλου από τη ρωμαϊκή Σύγκλητο.
Το έτος 8 π.Χ. ο Αύγουστος Καίσαρας του έδωσε το όνομά του χωρίς την προσθήκη μίας ημέρας από τον Φεβρουάριο (όπως λανθασμένα αναγράφεται σε ορισμένες αναφορές). Λέγεται ότι ο Αύγουστος έβαλε τον μήνα σε αυτή την θέση, για να τιμήσει τον θάνατο της Κλεοπάτρας η οποία, έθεσε τέλος στη ζωή της στις 12 Αυγούστου του 30 π.Χ. αν και ο ακριβής λόγος του θανάτου της καλύπτεται από μυστήριο. Κατά το Βυζαντινό ημερολόγιο που ακολουθεί ακόμη και σήμερα η Ορθόδοξη Εκκλησία, και το οποίο αρχίζει τον Σεπτέμβριο, ήταν ο τελευταίος μήνας του χρόνου κι έτσι η 31 Αυγούστου γιορτάζονταν ως παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Αστρονομικά, ο ήλιος βρίσκεται στην αρχή του μήνα στον αστερισμό του Καρκίνου (21 Ιουλίου έως 9 Αυγούστου) και στο τέλος στον αστερισμό του Λέοντα (10 Αυγούστου έως 15 Σεπτεμβρίου).

Η ανατολή του Σείριου
Σε μερικές περιοχές θεωρούνταν ότι οι μέρες του Αυγούστου συμπίπτουν με την «εώα επιτολή» του Σείριου, την ανατολή δηλαδή του λαμπρότερου άστρου της νύχτας λίγο πριν από την ανατολή του Ήλιου. Όπως αναφέρουν οι Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου:
«Ο Σείριος είναι το λαμπρότερο άστρο του αστερισμού του Μεγάλου Κυνός και η εώα επιτολή του σ’ αυτή τη χρονική περίοδο είχε συνδεθεί στην αρχαιότητα με τα κυνικά καύματα (τα dies caniculariae των Λατίνων), δηλαδή με τις θερμότερες ημέρες του έτους, τα οποία καύματα οι αρχαίοι απέδιδαν στην επί πλέον αύξηση της θερμοκρασίας από την υποτιθέμενη προσθήκη της ακτινοβολίας του Σείριου στην ακτινοβολία του Ήλιου».

                                                                          Ανατολή του Σείριου

Σημαντικά γεγονότα τον Αύγουστο

1940 - Άγνωστης εθνικότητας υποβρύχιο τορπιλλίζει το ελληνικό «ελαφρύ καταδρομικό» «Έλλη» έξω από το λιμάνι τηςΤήνου όπου και βυθίζεται. Την επομένη επιβεβαιώνονται οι αρχικές υποψίες περί ιταλικής ευθύνης. Η Κυβέρνηση των Αθηνών ουδέν ανακοινώνει.

Ο Αύγουστος στην Ελληνική λαογραφία

Είναι από τους πιο ζεστούς μήνες του χρόνου και ο λαός του έχει δώσει και άλλα ονόματα, όπως Πεντεφάς ή Πενταφάς, Συκολόγος (λόγω της συγκομιδής των σύκων), Δριμάρης, Τραπεζοφόρος. Επίσης, η μεγάλη αφθονία των καρπών και των φρούτων και η συχνή κατανάλωσή τους (κυρίως σύκων και σταφυλιών) που αναπόφευκτα οδηγούσε συχνότερα (τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα) στην τουαλέτα, έδωσε στον Αύγουστο και το όνομα διπλοχέστης. Αν μη τι άλλο, οι πρόγονοι της υπαίθρου είχαν χιούμορ στις ονομασίες που έδιναν. Λεγόταν όμως και μήνας των φτωχών, επειδή τα φρούτα αφθονούσαν και πολλές φορές περίσσευαν απούλητα στην κεντρική αγορά, οπότε τα μοίραζαν στους φτωχούς.
Οι δώδεκα πρώτες ημέρες του Αυγούστου ονομάζονταν και «μερομήνια» γιατί έλεγαν ότι προλέγουν τον καιρό: «κάθε ημέρα κι ένας μήνας».
Στα βυζαντινά χρόνια το έτος τελείωνε στις 31 Αυγούστου και πρωτοχρονιά ήταν η 1η Σεπτεμβρίου. Γι` αυτό η τελευταία μέρα του Αυγούστου λέγεται και Κλειδοχρονιά.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ:

Συνεχίζεται το αλώνισμα (ανάλογα την περιοχή).
Προς το τέλος του μήνα καίγονται οι καλαμιές.
Αρχίζει ο τρύγος (ανάλογα την περιοχή) & λιάσιμο στ’ αλώνια.
Μάζεμα καλαμποκιού, αρμάθιασμα & ξήρανση αυτού.
Μάζεμα σκόρδων & κρεμμυδιών.
Σπορά καρότων, σπανακιού & μαρουλόσπορου.
Μεταφορά κυψελών στο πεύκο.
Καθάρισμα βαρελιών, ασκιών, αντλιών & σκευών για την αποθήκευση του κρασιού.

ΕΘΙΜΑ-ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ:

Παύση εργασιών ώσπου να φύγουν οι καταστροφικές δρίμες

Ο όγδοος πλέον μήνας του χρόνου μπορεί μεν να λέγεται ο μήνας που τρέφει τους (άλλους) έντεκα (γιατί δίνει αφθονία καρπών), όμως έχει τα δικά του τερτίπια, σύμφωνα με την ελληνική λαογραφική παράδοση.
Οι πρώτες 6 (ή και 12) ημέρες του θεωρούνταν , κατά τη δεισιδαιμονική αντίληψη, παλαιότερα στα χωριά οι πιο δύσκολες, οι πιο δυσοίωνες και οι πιο επικίνδυνες, γιατί τότε αναλάμβαναν δράση καταστροφικές και ανεξιχνίαστες δυνάμεις που ονομάζονταν δρίμες(εξ ου και Δριμάρης). Για να εκδιωχθούν οι δρίμες, ήταν απαραίτητο να ξορκιστούν με αγίασμα από την ακολουθία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (6 Αυγούστου). 

Τις ημέρες αυτές οι χωρικοί απέφευγαν πολλές δραστηριότητες:
Δεν έκαναν μπάνιο στη θάλασσα, γιατί πίστευαν ότι κινδυνεύουν να πάθουν μεγάλο κακό.
Δεν έκοβαν ξύλα, γιατί σκουλήκιαζαν και σάπιζαν.
Δεν έπρεπε να πάει κάποιος να κόψει σταφύλια και σύκα.
Δεν άρδευαν, γιατί τα φυτά θα ξεραίνονταν.
Ούτε έπλεναν ρούχα, γιατί θα έλιωναν και θα καταστρέφονταν (δριμοκόβονταν). Για να πλύνουν σε μια ανάγκη, έπρεπε να ρίξουν μέσα στο νερό ένα καρφί για να καρφώσει τις δρίμες και να τις εξουδετερώσει.

Επίσης δεν λούζονταν, για να μην αδυνατίσουν τα μαλλιά τους και λεγόταν ότι θα πάθαιναν κακό οι ίδιοι.
Ακόμα, δεν άφηναν τα μικρά παιδιά να γυρνάνε έξω τα μεσημέρια, για να μην τα βρουν οι δρίμες σε μέρη απόμερα ή σε τρίστρατα και τους κάνουν κακό.
Σε άλλα μέρη θεωρούσαν ότι οι δρίμες ξεκινούσαν το ολέθριο έργο τους ήδη από τις 24 ή 25 Ιουλίου.
Στην Κύπρο οι ίδιες γρουσούζικες ημέρες του Αυγούστου ονομαζόντουσαν κακαουστιές, ενώ στον Πόντο μιλούσαν για τον σαπία, προφανώς εννοώντας το χρονικό διάστημα που σαπίζουν τα ξύλα, τα δέρματα και τα υφάσματα.
Εξόρκιζαν το κακό με τη χάρη των αγίων
Κι όπως εκδιώκονται με τον αγιασμό οι καλικάντζαροι, έτσι ξορκίζουν και τις δρίμες με αγίασμα από την ακολουθία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα (6/8).
Μετά τις 6 του μηνός (Μεταμόρφωση του Σωτήρος) ακολουθούσε η μεγάλη γιορτή της Κοίμησης της Παναγίας. Κατόπιν η γιορτή του Αγίου Φανουρίου (στις 27), που φανέρωνε χαμένους ανθρώπους, ζώα και αντικείμενα και στις 29 τιμούσαν τη μνήμη του αποκεφαλισμού του Ιωάννη του Προδρόμου, ημέρα απόλυτης νηστείας και δύσκολη. Επειδή η πράξη του αποκεφαλισμού έγινε αιτία μεγάλου κακού για την ανθρωπότητα, είχαν συνδέσει την ημέρα αυτή με τον ερχομό της ελονοσίας και άλλων μορφών παροξυσμικού πυρετού. Γι’ αυτό και ο Άγιος Ιωάννης ονομαζόταν και Ριγολόγος, Θερμολόγος και Παροξυσμός. Ο μήνας έκλεινε με τη γιορτή της κατάθεσης της Αγίας Ζώνης της Θεοτόκου στις 31, ημέρα που λεγόταν και Κλειδοχρονιά, γιατί τότε τελείωνε και το βυζαντινό έτος. Μαζί με την 1η Μαΐου θεωρούνταν αποφράδες ημέρες με κακή επίδραση. Όμως σύμφωνα με τη λαϊκή πίστη, το κακό πάντοτε πολεμάται με τη θεία χάρη των αγίων.

ΑΓΙΟΦΙΔΑ Ή ΦΙΔΑΚΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ:

Η Κεφαλονιά έχει χαρακτηριστεί νησί των μυστηρίων. Κι αυτό γιατί στο νησί συμβαίνουν κάποια παράξενα φαινόμενα τα οποία και η επιστήμη δεν μπορεί να ερμηνεύσει.
Ένα από τα πιο γνωστά φαινόμενα είναι η εμφάνιση των αγιόφιδων που παρατηρείται κάθε χρόνο τον Αύγουστο. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται στο χωριό Μαρκόπουλο. Στα ερείπια του παλιού καμπαναριού της εκκλησίας που είναι αφιερωμένη στην Παναγιά και στην εκκλησία του ορεινού χωριού Αργίνια, όπου εμφανίζονται κάθε καλοκαίρι από τις 6 Αυγούστου εμφανίζονται μικρά φιδάκια, τα οποία σιγά - σιγά γεμίζουν το εσωτερικό της εκκλησίας. Αυτό συμβαίνει μέχρι και τις 15 Αυγούστου όπου μυστηριωδώς εξαφανίζονται. Τα φιδάκια αυτά είναι εντελώς ακίνδυνα και μη δηλητηριώδη. Οι πιστοί συνηθίζουν να τα παίρνουν στο χέρι και να τα παρατηρούν. Χαρακτηριστικό τους είναι ο σταυρός που έχουν στο κεφάλι τους.
Τις ημέρες αυτές, 6 - 15 Αυγούστου πλήθος πιστών που παραθερίζουν στο νησί σπεύδουν να δουν από κοντά τα φιδάκια της Παναγιάς.
Σύμφωνα με τη φυσική εξήγηση του περίεργου αυτού φαινομένου πρόκειται για μια σπάνια ράτσα φιδιών που αναπαράγεται σ’ αυτήν την περιοχή. Το κλίμα, ο τόπος αλλά και η συμπεριφορά των ανθρώπων ευνοούν την αναπαραγωγή τους.
Η εμφάνισή τους λοιπόν, αλλά και η εξαφάνισή τους, έχει να κάνει με την εποχή της αναπαραγωγής τους. Το φαινόμενο αποδίδεται στο δυνατό ήχο της καμπάνας που αναστατώνει τα φιδάκια και βγαίνουν από τις φωλιές τους.

ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ: Μία νηστεία που την τηρούσαν με μεγάλη ευλάβεια.

Στο Ζαγόρι Ηπείρου, «πρωί-πρωί, πριν βάλουν τίποτα στο στόμα τους, τρώγουν κόκκινα κράνα (ήταν γνωστό αντιπυρετικό τότε), για να είναι γεροί όλο το χρόνο».

Με το γάλα που δεν κατανάλωναν την περίοδο της νηστείας, έφτιαχναν τραχανάδες, χυλοπίτες κ.ά.
Την 1η Αυγούστου, σε διάφορα μέρη της πατρίδας μας, συνήθιζαν να πλένουν τα χάλκινα σκεύη & να προσφέρουν σταφύλια, σύκα και ελιές σ’ όσους δεν είχαν για να φάνε εκείνη την ημέρα.
Την 6η Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρα) έφερναν στην εκκλησία κιευλογούσαν τα πρώτα σταφύλια, με ειδική ευχή. Κατόπιν τα μοίραζαν στο εκκλησίασμα.
ΦΑΝΟΥΡΟΠΙΤΕΣ (27/8). Είναι πίτες (τάματα) που κάνουν οι πιστοί προς τιμή του Αγ. Φανουρίου, που γιορτάζει εκείνη την ημέρα, άπαξ ή 3 Σάββατα συνεχόμενα, ζητώντας απ’ τον άγιο να τους φανερώσει κάτι που έχασαν ή κάτι που προσδοκούν (π.χ. οι ανύπαντρες κοπέλες στην Κρήτη, να τους φανερώσει έναν καλό γαμπρό).

Η Φανουρόπιτα παρασκευάζεται με 9 λογιών υλικά: αλεύρι, νερό, ζάχαρη, καρύδια, κανελογαρύφαλλα, λάδι, ξύσματα πορτοκαλόφλουδας, χυμό πορτοκαλιού ή λεμονιού, σταφίδες και αλάτι.
ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΑΠΟΚΕΦΑΛΙΣΤΗ (29/8). Προστάτης από την ελονοσία.

Εορτές τον Αύγουστο

ΓΙΟΡΤΕΣ:

Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΑ (6/8). Μια φωταυγής καταδήλωση, με αποδέκτη κάθε ανθρώπινο ον.

Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ (15/8). Θεωρείται το Πάσχα του καλοκαιριού. Η κορυφαία εορτή της πιο οικείας μορφής στον χριστιανικό λατρευτικό κύκλο, σ’ όλη την Ελλάδα με επίκεντρο το ναό της Παναγίας στο νησί της Τήνου.

Ο Αύγουστος είναι φυσικά γνωστότερος για τον «δεκαπενταύγουστό» του, το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα πριν από την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου. Η Παναγία, άλλωστε, είναι το ιερό εκείνο πρόσωπο που ο λαός μας τιμά και σέβεται περισσότερο από κάθε άλλο. Αμέτρητες φαίνεται να είναι οι προσωνυμίες που αποδίδονται στο πρόσωπό της: Ελεούσα, Μεγαλόχαρη και Φανερωμένη, Χρυσοσπηλιώτισσα, Παντάνασσα και Κεχαριτωμένη, είναι μερικές μόνο από τις χαρακτηριστικές δοξασιολογίες που αποδίδει στην Παναγία ο λαός μας που τιμά την μνήμη της Κοίμησής της με νηστεία και παρακλήσεις δύο εβδομάδων. Ανήμερα, όμως, στη γιορτή της, καθώς και στα εννιάμερά της στις 23 Αυγούστου, «γιορτές και πανηγύρια» παντού. Σύμφωνα με την λαογράφο Ελένη Ψυχογιού:
«Τα πανηγύρια της Παναγίας τελούνται παραδοσιακά στο απόγειο του καλοκαιριού, όταν έχει ολοκληρωθεί ο παραγωγικός κύκλος, αφήνοντας στους ανθρώπους χρόνο σχόλης και προσόδους για να καταναλώσουν σε μια ‘τελετουργική σπατάλη’… Πέρα από εκδηλώσεις πίστης, τα πανηγύρια αποτελούν συλλογικά πολυσύνθετα και ύψιστης σημασίας επικοινωνιακά γεγονότα, που λειτουργούν ως θεμέλια πολιτισμού για τις ανθρώπινες κοινότητες ακόμα και στις μέρες μας, με όποια μορφή επιτελούνται κατά τόπους».

Οι εορτές της Παναγίας δεν είναι, φυσικά, οι μοναδικές του μήνα, αφού σπουδαία θέση στο χριστιανικό εορτολόγιο κατέχει και η 6 Αυγούστου όταν η Εκκλησία εορτάζει τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού, μία από τις δώδεκα δεσποτικές εορτέςτης Ορθοδοξίας. Γι' αυτό, άλλωστε, παρ' όλη την νηστεία του δεκαπενταύγουστου, αυτή την ημέρα επιτρέπεται να φάμε ψάρι. Επίσης την ημέρα αυτή, όπως αναφέρει ο Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης,

«...έθιμο από τα πιο διαδεδομένα, με μορφή θρησκευτικού νομίμου, είναι η προσκομιδή στις εκκλησίες και ευλόγηση με ειδική ευχή των πρώτων σταφυλιών της χρονιάς… Σ’ αυτό το έθιμο επιζεί η αρχαία συνήθεια των απαρχών, της προσφοράς δηλαδή των πρώτων καρπών στους θεούς, όπως εκφραζόταν στην ιστορική αρχαιότητα ως συγκροτημένη λατρευτική εκδήλωση με τις εορτές των Θαργηλίων, των Θαλυσίων και των Πυανοψίων».

Στις 27 του μήνα γιορτάζεται επίσης και η ανακάλυψη μιας πανάρχαιας εκκλησίας στη Ρόδο, στα μέσα του 14ου αιώνα, με αρκετές φθαρμένες από την πολυκαιρία εικόνες. Μία απ' αυτές εικόνιζε τον Άγιο Φανούριο, έναν άγνωστο μέχρι τότε άγιο στου οποίου το όνομα ο μητροπολίτης του νησιού Νείλος αποφάσισε να αφιερώσει την ανακαινισμένη εκκλησία και του οποίου η μνήμη εορτάζεται έκτοτε την ημέρα ανακάλυψης της εικόνας του. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε και την εορτή της Αποτομής Της Τιμίας Κεφαλης του Τιμίου Προδρόμου στις 29 του μήνα

Γενικότερα, πάντως, τα των διαφόρων εορτών της Ορθόδοξης Εκκλησίας κανονίζονται ετησίως με βάση το Τυπικό της Εκκλησίας.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ:

«Αύγουστε, καλέ μου μήνα, να ‘σουν δυο φορές το χρόνο!».
«Αύγουστε, τραπεζοφάη, να ‘σουν τρεις βολές τον χρόνο».
«Από Αύγουστο χειμώνα κι από Μάρτη καλοκαίρι».
«Επάτησεν ο Αύγουστος η άκρη του χειμώνα, παύει ο φτωχός το δειλινό κι ο άρχοντας τον ύπνο».
«Του Αυγούστου οι δρίμες στα πανιά (σκώρος) και του Μαρτιού στα ξύλα (σαράκι)».
«Κάθε πράγμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο».
«Καλός ο ήλιος του Μαγιού, του Αυγούστου το φεγγάρι».
«Της Αγίας Μαρίνας ρόγα και τ’ Άη Λιος σταφύλι και της Παναγιάς τον Αύγουστο, γεμάτο τοκοφίνι».
«Αν ίσως βρέξει ο τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο».
«Από Μάρτη πουκάμισο κι από Αύγουστο σεγκούνι».
«Τον Αύγουστο τον χαίρεται, όπ’ έχει να τρυγήσει».
«Αυγουστοκοδέσποινα‚ καλαντογυρεύτρα» [δηλ. Η σπάταλη νοικοκυρά τον Αύγουστο, τα Χριστούγεννα ζητιανεύει]
«Αύγουστος άβρεχτος, μούστος άμετρος».
«Δεκαπέντησεν ο Αύγουστος, πυρώσου και μην εντρέπεσαι».
«Επλάκωσεν ο Αύγουστος, η άκρια του χειμώνα».
«Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι».
«Ήρθε ο Αύγουστος, πάρε την κάπα σου».
«Θεός να φυλάει τα λιόδεντρα απ' το νερό τα Αυγούστου».
«Καλή λαβιά τον Αύγουστο και γέννα τον Γενάρη».
«Μακάρι σαν τον Αύγουστο να ‘ταν οι μήνες όλοι».
«Να ‘σαι καλά τον Αύγουστο που ‘ναι παχιές οι μύγες».
«Να ’σαι καλά τον Αύγουστο με δεκαοχτώ βελέντζες».
«Ο Αύγουστος και ο τρύγος δεν είναι κάθε μέρα».
«Ο Αύγουστος πουλά κρασί κι ο Μάης πουλά σιτάρι» [δηλ. Από τον Αύγουστο μπορείς να καταλάβεις αν θα είναι καλή η παραγωγή κρασιού, όπως κι από το Μάη μπορείς να καταλάβεις αν θα παραχθεί πολύ σιτάρι]
«Όποιος φιλάει τον Αύγουστο, τον Μάη θερίζει μόνος».
«Ούτε ο Αύγουστος χειμώνας, ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι».
«Τ' Αυγούστου και του Γεναριού τα δυο χρυσά φεγγάρια».
«Τ’ Αυγούστου το νερό αρρώστια στον λειόκαρπο».
«Το Μάη με πουκάμισο, τον Αύγουστο με κάπα».
«Τον Αύγουστο τον χαίρεται οπόχει να τρυγήσει».

Πηγή: laografiaparadosi

Παλαιότερες σχετικές δημοσιεύσεις μας:

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ - ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ " Η ΣΟΥΒΑΛΑ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ ": Αύγουστος ή Δριμάρης (lispolydrosou.blogspot.com)

https://lispolydrosou.blogspot.com/2020/07/blog-post_96.html

   Καλό μήνα σε όλους & “Καλό 15Αυγουστο”!!!