Μπορεί να πέρασαν 70 χρόνια από το θάνατο του Γρηγόρη Ξενόπουλου, όπως βέβαια και για πολλούς ακόμη ανθρώπους των ελληνικών γραμμάτων πέρασαν πολύ περισσότερα χρόνια ή και αιώνες, .....
από το θάνατό τους, όμως επειδή το λογοτεχνικό τους έργο που γαλούχησε πνευματικά γενιές και γενιές Ελλήνων, παρέμεινε και παραμένει ακόμη ως πνευματική παρακαταθήκη στην αιώνια πολιτισμική μας κληρονομιά, όσα χρόνια και αν περάσουν αυτοί οι πνευματικοί μας ταγοί θα παραμένουν ως φωτεινοί φάροι και πεφωτισμένοι δάσκαλοι της υπέροχης ελληνικής γλώσσας μας που θα μένει ή θα πρέπει να μείνει, παρά τις όποιες ξενικές επιρροές, παραφθορές και νοθεύσεις, ο πνευματικός μας οδοδείκτης αενάως.
Ένας τέτοιος πεφωτισμένος δάσκαλος των ελληνικών γραμμάτων και πνευματικός οδοδείκτης κυρίως για τις γενιές των Ελλήνων από του 1900 έως και κάποιες δεκαετίες μετά το θάνατό του το 1951, ήταν ο Γρηγόριος Ξενόπουλος.
Η σχέση των δικών μας γενιών (1950+) και ιδιαίτερα των μαθητικών μας χρόνων τότε στο Δημοτικό Σχολείο με τον Ξενόπουλο είναι συνυφασμένη με το παιδικό περιοδικό “Η Διάπλασις των Παίδων”. Περιοδικό του οποίου ήταν αρχισυντάκτης για πολλά χρόνια πριν το θάνατό του (1896-1948) αλλά η στήλη του “Αθηναϊκές Επιστολές ” που δημοσιευόταν και πολλά χρόνια μετά το θάνατό του, θυμάμαι, στην πρώτη σελίδα του περιοδικού και απευθυνόταν στους νέους, υπογράφοντας με το ψευδώνυμο “Φαίδων” και με το χαρακτηριστικό χαιρετισμό στο τέλος “Σας ασπάζομαι Φαίδων”.
Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, αλλά μεγάλωσε στη Ζάκυνθο και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε στην Αθήνα, όπου και πέθανε. Παρουσιάστηκε στα γράμματα σε εφηβική ηλικία κι από τότε δεν έπαψε να γράφει. Ασχολήθηκε με όλα τα είδη του πεζού λόγου. Πρώτος αυτός διέγνωσε την αξία των ποιητών Γρυπάρη και Καβάφη και τους παρουσίασε από τις στήλες περιοδικών. Τα περισσότερα μυθιστορήματα και θεατρικά έργα του είναι εμπνευσμένα από την παλιά αριστοκρατική κοινωνία της Ζακύνθου και τη σύγχρονή του αθηναϊκή ζωή. Ο Ξενόπουλος απέσπασε την πεζογραφία από την ειδυλλιακή ύπαιθρο και την προσανατόλισε προς τη σύγχρονη ζωή, δίνοντάς της έτσι αστικό χαρακτήρα. Από τα μυθιστορήματά του ξεχωρίζουν: Στέλλα Βιολάντη (1909),
Ο Κόκκινος Βράχος (1915), Πλούσιοι και φτωχοί (1926) κ.ά. Από τα θεατρικά: Φοιτηταί (1921), Πειρασμός (1930) κ.ά. Μερικά θεατρικά έργα απαντούν και ως πεζά. Κατά καιρούς ίδρυσε ή διηύθυνε και διάφορα αξιόλογα περιοδικά, όπως: Εικονογραφημένη Εστία, Διάπλασις των Παίδων, Νέα Εστία.
Όμως σε αυτό το σημείο ας αφήσουμε να μας μιλήσει για τον πολυγραφότατο, και πρωτοπόρο αυτόν συγγραφέα, που δέσποσε στην πνευματική ζωή της νεότερης Ελλάδας 60 και πλέον χρόνια η κόρη του η Ευθαλία - Λουλού Ξενοπούλου, σε μια συνέντευξη της στην «Ε» και στον Δημήτρη Γκιώνη στις 13 Αυγούστου 1989,αποσπάσματα της οποίας μεταφέρομε εδώ.
«Ο πατέρας μου ήταν άνθρωπος ήσυχος και καλός. Ήταν καλός άνθρωπος, δουλευτής και γι' αυτό πέθανε στην ψάθα».
«Η Διάπλασις των Παίδων»
Πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, κριτικός, επιφυλλιδογράφος, μεταφραστής, καθαρευουσιάνος στην αρχή, υπέρμαχος της δημοτικής στη συνέχεια. Και, ακόμα, ψυχή του μακροβιότερου παιδικού περιοδικού, της «Διαπλάσεως των Παίδων» (έκλεισε το 1948, έπειτα από 71 χρόνια), απ' όπου έκαναν τα πρώτα τους λογοτεχνικά βήματα αρκετοί συγγραφείς.
Λέει σχετικά η κόρη του:
«Τη "Διάπλαση" την έβγαζε από το 1879 ο Νικόλαος Παπαδόπουλος από την Υδρα, που ήταν θείος της μαμάς μου. Στην αρχή γραφόταν στην καθαρεύουσα. Επειτα, λίγο αφ' ότου πήγε ο μπαμπάς, άρχισε να γράφεται στη δημοτική. Το πρώτο κείμενό του δημοσιεύθηκε το 1892. Ηταν ένα διήγημα, "Η αδελφούλα μου", στη δημοτική. Το 1896 ο αρχισυντάκτης του Αριστοτέλης Κουρτίδης πήγε στη Γερμανία και πήρε τη θέση του ο πατέρας μου. Τότε άρχισε να γράφει τις "Αθηναϊκές επιστολές", με το ψευδώνυμο Φαίδων ["Σας ασπάζομαι, Φαίδων"]. Από εκεί, μιλώντας στα παιδιά, σχολίαζε τα πάντα».
- Πόσες επιστολές να 'χει γράψει;
«Περί τις 3.000. Αλλά οι επιστολές ήταν το λιγότερο. Όλη σχεδόν η δουλειά περνούσε από το χέρι του. Φοβερή δουλειά. Σκεφτείτε ότι παίρναμε 500-1.000 γράμματα την ημέρα. Κάποτε μπήκα κι εγώ σ' αυτή τη δουλειά».
- Τι κυκλοφορία είχε η «Διάπλαση»;
«Είχε 7.000 συνδρομητές. Στην υπόλοιπη Ελλάδα τη στέλναμε με το πρακτορείο εφημερίδων. Σκεφτείτε τι δουλειά είχαμε κάθε βδομάδα».
- Θα είχατε και επισκέψεις παιδιών.
«Το σπίτι μας ήταν κέντρο διερχομένων. Τι παιδιά, τι ηθοποιοί που έπαιζαν στα έργα του μπαμπά, τι συγγραφείς -γιατί τότε δεν υπήρχε τηλέφωνο και για ό,τι ήθελαν έρχονταν εκεί».
Και καβγάδες
- Φιλολογικές συγκεντρώσεις, που συνηθίζονταν εκείνα τα χρόνια, γίνονταν στο σπίτι σας;
«Και βέβαια. Συνήθως κουβέντιαζαν για τη γλώσσα. Ερχόταν ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ο Κωστής Παλαμάς, ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ο Μανόλης Καλομοίρης, ο Σωτήρης Σκίπης, ο Μηνάς Φιλήντας, ο Ηλίας Βουτιερίδης, ενίοτε ο Γιάννης Ψυχάρης. Και καμιά φορά παίζανε χαρτιά, πόκερ και άλλα».
- Και πότε έγραφε;
«Έγραφε τη νύχτα, ως τις πρωινές ώρες, 4-5, και ξυπνούσε γύρω στις 11. Δεν κουραζόταν εύκολα. Άλλωστε ό,τι έκανε τ' αγαπούσε».
- Το σπίτι, στην οδό Ευριπίδου όπου μένατε, ήταν δικό σας;
«Όχι, ανήκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μας το 'χε νοικιάσει.
Δεν έλειπαν και οι φιλολογικοί καβγάδες. Ήταν ο Ταγκόπουλος του περιοδικού «Ο Νουμάς», που ειρωνευόταν τον Καβάφη και συνακόλουθα τον Ξενόπουλο, που τον υποστήριζε, αποκαλώντας τον... Ξερνόπουλο - («Θαυμάζει κι ο Ξερνόπουλος / τον κύριο Καβάφη / που ένα α-ποίημα / τον κάθε χρόνο γράφει»!). Το θυμίζω στην κόρη του.
«Και ο πατέρας μου τον έλεγε... Ουρακοταγκόπουλο! Αλλά οι μεγάλοι καβγάδες ήταν με τον Γεώργιο Δροσίνη, που ενώ συνεργάστηκαν στην "Εστία", όταν ο πατέρας αποχώρησε κι έβγαλε τη "Νέα Εστία" άρχισε να τον πολεμάει».
Αργότερα έγιναν φίλοι. Όπως είχε συμβεί με τον Ψυχάρη. Όπου όταν κάποτε τσακώθηκαν, ο Ψυχάρης αναφέρθηκε σε κάποιον περίπατό τους σε μια λασπωμένη οδό Πανεπιστημίου, με τον Ξενόπουλο να διπλώνει τις άκρες του παντελονιού του να μη λερωθεί. Και το σχόλιο του Ψυχάρη: «Να, αυτός είναι ο Ξενόπουλος: Εγώ να του μιλώ για τη γλώσσα κι εκείνος να κοιτάζει να μη λερώσει το παντελονάκι του!». Και η απάντηση του Ξενόπουλου: «Δεν το 'ξερα πως, επειδή μου μιλούσε ο Ψυχάρης, έπρεπε να κυλιστώ στις λάσπες σα γουρούνι!».
Πηγές:
https://www.istorikathemata.com/
http://ebooks.edu.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
"Επιτρέπεται η υποβολή σχολίων σχετικών, βέβαια, με το θέμα της κάθε ανάρτησης. Η ελεύθερη έκφραση γνώμης και καλόπιστης κριτικής για τα θέματα που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας είναι ευπρόσδεκτη. Αντίθετα, κάθε σχόλιο υβριστικού, προσβλητικού & κακόβουλου περιεχομένου και μάλιστα ανώνυμο θα διαγράφεται."