Θέρος, τρύγος, πόλεμος……….

  (Από το βιβλίο,  μια Σουβαλιώτισσα θυμάται….)  Αφήγηση : Μητρού Ε. Ανάγνου

Όταν έμπαινε ο τρυγητής (Σεπτέμβριος) αρχινάγαμε να’ τοιμαζόμαστε για τον τρύγο. Βγάζαμε τα βαένια στις αυλές και τα γεμίζαμε με νερό , να ρουπώσ΄νε.  Όταν φουσκώνανε τα τρίβαμε με σκληρό θυμάρι, ζεστό νερό, ακατάσβεστο ασβέστη και τα καπνίζαμε με θειάφι και λιβάνι. Ασβεστώναμε και το κατώι.

Η Γεροτσπούγαινα και η Κοκαλέντραινα ήταν οι πιο πιδέξιες για το καλό πλύσιμο των βαρελιών στα σπίτια που χρειάζονταν βοήθεια. Χοχλάζανε νερό στα κακάβια και ζεματάγανε την τραπεζονιά  (κάδη μεγάλη ξύλινη από έλατο)  από δόγα σε δόγα, τουλάχιστον τρεις φορές. Το ίδιο κάναμε και στη σταφλόκαδη (μικρότερη κάδη).

Τον τρυητή δεν έκανε τόσο ζέστη όσο τον θεριστή, αλλά εμείς οι γυναίκες τις βαμβακέλες τις φοράγαμε.  Με τον τρυγολόγο (γυριστός σουγιάς) τρυγάγαμε , γεμίζαμε τα χειροκόφνα και τ’αδειάζαμε στο πατητήρι ή σε μια βελέντζα δίπλα.

Δουλεύαμε παρέες, κουμπάροι, συγγενείς, σήμερα το δικό σ’, αύριο το δικό μ’, σε μια βδομάδα, δέκα μέρες ο τρύγος τελείωνε.

Στο κολατσιό λέγαμε καλαμπούρια και πότε-πότε τραγουδάγαμε:

Μπαίνω μεσ’ τα’ αμπέλι σα νοικοκυρά

Να κι ο νοικοκύρης πού’ρχεται κοντά.

Έλα νοικοκύρη να τρυγήσουμε

Και γλυκά σταφύλια να πατήσουμε.

Στα πιο παλιά χρόνια στουμπάγαμε τα σταφύλια με το στουμπστήρ’ (ξύλο μακρύ με διχάλες στην άκρη). Ύστερα φκιάσαμε τα πατητήρια και τα πατάγαμε με τα πόδια. Το πατητήρι ήταν από ξύλο σε μεγάλο χωνί και ακούμπαγε με μεγάλα ξύλα στη σταφλόκαδη.

Ο πάτος είχε θούρες να πέφτει ο μούστος κι όταν γιόμιζε τσίπουρο, τραβάγαμε με σχοινί το μεσαίο ξύλο απ΄τον πάτο κι έπεφτε το τσίπουρο στην κάδη.

Τα σταφύλια τα πατάγανε οι άντρες και πότε-πότε οι γυναίκες, που πιάνανε με παραμάνα τη φούστα από κάτω (που παντελόνια τότε).

Παλιά το πάτημα γινότανε στ’ αμπέλι και κουβαλάγαμε το τσίπουρο με τις γιδιές. Τις φορτώναμε σε δυνατά μπλάρια και τις αδειάζαμε στην τραπεζονιά, πατώντας σε μια κρεβατωσιά. Αργότερα αρχίζαμε να τα πατάμε στο σπίτι και κουβαλάγαμε τα σταφύλια σε μεγάλα γαλίκια (κοφίνια). Το σπίτι, οι αυλές, το χωριό,  όλα μύριζαν μούστο για μέρες.

Οι γιδιές ήταν τομάρια από γίδια. Πολλές φορές η γίδα γινόταν βραστή με μπόλικο πιπέρι και μαζί με κοκορέτσι ήταν καλός μεζές για κείνους που δουλεύανε. Ισιάζαμε τα τσίπουρα μέσα στην τραπεζονιά, τα πλακώναμε με λατσούδια, ύστερα ξύλινο σταυρό και από πάνω λιθάρια. Τ΄αφήναμε τρεις-τέσσερις μέρες να βράσνε  κι ύστερα αρμέγαμε απ’ την καρνέλα (κάνουλα) και γεμίζαμε τα βαένια.

Εμείς οι γυναίκες κόβαμε μούστο, ρίχναμε δηλαδή ψιλή άμμο ή στάχτη το βράδυ στο κακάβι με το μούστο και το πρωί το στραγγίζαμε και το βράζαμε για πετιμέζι ή μουσταλευριά.

Το κρασί το γραδέρναμε μοναχοί μας κι άμα ήταν αδύνατο, ρίχναμε πετιμέζι. Απ’ τα ρεβένια αμπέλια στο Μπουρνιά, το Μσόκαμπο, τη Μαλακάσα, το κρασί ήταν δυνατότερο, απ’ το Νησί πιο αδύνατο.

Όλος ο Μπουρνιάς ήταν αμπέλια με μυγδαλιές και συκιές μέσα. Όλοι βάζαμε κρασί, άλλος λίγο, άλλος πολύ.

Τα βαρέλια τα σκεπάζαμε πρόχειρα μέχρι να βράσουν και περνώντας τ’ Αι-Δημητρίου τα κλείναμε με ρετσίνι ζυμωμένο με λάδι και στάχτη. Τα αφήναμε να ψηθούνε, να σαραντίσνε, και τα φχολόγανε ο παππάς προτού τα’ ανοίξουμε.

Στο πάτο της τραπεζονιάς μένανε τα τσίπουρα. Τα στίβαμε με το στίφτη κι απ’ τα αποστίψια ρίχναμε λίγο στα βαρέλια και τα’ άλλο το ρίχναμε σε μικρότερο βαρέλι που το πίναμε πρώτο.

Τα τσίπουρα τα πηγαίναμε στο «αρακαριό» του Θανάση Παναγιώτου.Τα’ βραζε σε μεγάλα καζάνια κι έβγαζε ούζο. Από εκεί βγήκε και το «Ούζος».

Το πετιμέζι το βάζαμε σε στάμνες χωματένιες με χερούλια και στενό λαιμό, «βίκες» τις λέγαμε. «Μαρί βίκα είσαι;» λέγαμε για κάποια που δεν έπαιρνε εύκολα στροφές το μυαλό της. Το πετιμέζι που’ χαμε χρονικίς στο σπίτι, φκιάχναμε μουσταλευριά, δίπλες, τηγανίτες, σιαμόπιτες, παστέλια.

Τα καλά-καλά σταφύλια, ροδάρια γριπέικα, μαύρα, τα κρεμάγαμε στα ταβάνια για το χειμώνα και όταν βγάζαμε τις καντήλες, κατεβάζαμε σταφύλια και φτιάχναμε μουσταλευριά για φίλεμα.