Γιατί να μάθω Ιστορία;

Της Νάσης Πετριτσοπούλου

Η ατομική και συλλογική μνήμη, η αλήθεια και το ψέμα, η ερμηνεία της σύγχρονης πραγματικότητας, η ιδεολογική τοποθέτηση των Ιστορικών, ο ρόλος των θεσμών, τα απόρρητα αρχεία, η σκόπιμη παραποίηση κι η ένοχη αποσιώπηση είναι μερικά μόνο από αυτά που οφείλει να συμπεριλάβει μια έντιμη απάντηση στα παιδιά.

Η Ιστορία δεν είναι μία αντικειμενική, απρόσωπη εξιστόρηση, αλλά μια αστυνομική ταινία μυστηρίου, στην οποία μυστικοί πράκτορες, τολμηροί ερευνητές, παθιασμένοι ιδεολόγοι, μισθοφόροι και εμπλεκόμενοι σε διεθνή συμφέροντα και σκάνδαλα σβήνουν ή γράφουν ιστορικές αφηγήσεις, αλλά και ιστορικά ντοκουμέντα!
Όταν παίρνεις στα χέρια σου ένα ιστορικό βιβλίο, ακόμα κι αν αυτό είναι σχολικό, πρέπει να έχεις μαζί σου την ακατάβλητη περιέργεια του «γιατί», την πολύτιμη αμφισβήτηση του «αλήθεια;» και τη δίψα για καθαρό νερό. Μιλώ για το νερό που θα σου επιτρέψει να δεις μια μικρή εικόνα από εποχές που δεν έζησες, δηλαδή από το σύνολο της διαδρομής μας στη γη εκατομμύρια, χιλιάδες, εκατοντάδες, ή δεκάδες χρόνια πριν!

Γιατί να μπεις στον κόπο;
Μα για να έχεις άποψη για όσα συμβαίνουν ήδη και θα συνεχίσουν να συμβαίνουν όσο ζεις. Για να μην είσαι τυφλή ανάμεσα σε στραβούς, για να μην είσαι εύκολο θύμα της βίας, του φανατισμού, του "θα μπω να τα σπάσω όλα", του φασισμού, της απομόνωσης, του περιθωρίου.
Κάποιοι θα σου πουν πως η εθνική σου συνείδηση εξαρτάται από την παραδοχή του κρυφού σχολειού, τη θρησκεία σου ή το χρώμα στο δέρμα σου. Αν γνωρίζεις Ιστορία, θα τους αναγνωρίσεις αμέσως: γκρίζες ανατυπώσεις από το παρελθόν που ευτυχώς δεν έζησες, αλλά δυστυχώς είναι πιθανό να βιώσεις.
Μαθαίνω ιστορίες θα πει σκέφτομαι, παίρνω θέση, αναγνωρίζω αναλογίες ιστορικών γεγονότων, εντοπίζω διαφορές, διαγράφω επιλογές που ζημίωσαν την ανθρωπότητα, κι ας μην τις έζησα προσωπικά.

Μπορεί μια δικτατορία να είναι καλή; Πόσο δημοκρατική ήταν η αρχαία Αθήνα; Πόση δημοκρατία έχουμε τώρα; Πώς κρίνουμε μια εποχή ή έναν πολιτισμό; Τι ζούμε σήμερα; Γιατί υπάρχουν σύνορα; Γιατί έχουμε όπλα; Γιατί εγκαταλείπουν τις πατρίδες τους οι πρόσφυγες; Ποιος έχει δίκιο, αυτοί που τους χαρακτηρίζουν ριψασπίδες ή αυτοί που στέκονται στο πλευρό τους; Χωρίς την ιστορική συνείδηση είναι απλά αδύνατο να προσεγγίσεις έστω, τέτοια ερωτήματα και μοιραία θα άγεσαι και θα φέρεσαι ανάμεσα σε Σκύλλες και σε Χάρυβδες. Θα οδηγείς καράβι χωρίς πανιά και τιμόνι μεσοπέλαγα, ελπίζοντας μόνο στην τύχη ή στην εύνοια των θεών.
Θα ζεις τυφλά, θα πράττεις τυφλά, με την τυφλότητα όχι της όρασης, αλλά του μυαλού. Συνεπώς θα γίνεσαι επικίνδυνος ή δε θα κάνεις τίποτα, που είναι εξίσου ολέθριο και λυπηρό. Γιατί γεννήθηκες με την ελπίδα να φτιάξεις έναν καλύτερο κόσμο από αυτόν που σου παραδίδουμε, γιατί αξίζεις κάτι καλύτερο από αυτό που καταφέραμε.

Το να διαβάζεις Ιστορίες πάει μαζί με τη συγγνώμη μας. Μια ανυπόκριτη συγγνώμη που σε φέραμε εδώ σήμερα. Να ζεις ανάμεσα σε χιλιάδες οθόνες και κάμερες που εποπτεύουν, αλλά δε σου επιτρέπουν να δεις καθαρά τίποτα, την ίδια στιγμή που εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο-ίδια με σένα δηλαδή-βιώνουν την απόλυτη εξαθλίωση, τον τρόμο, την εγκατάλειψη, τη βία.

Είναι δική μας αυτή η βία και η πείνα. Όσο και να πλένουμε τα χέρια μας, δεν ξεκολλάει η ευθύνη. Γι’ αυτό θα διαβάζουμε μαζί ιστορία. Και θα συζητάμε. Από σήμερα κι από τώρα, η ιστορία που βαριέσαι να διαβάσεις είναι μια συζήτηση ανάμεσά μας. Κλείνουμε τις οθόνες και μιλάμε. Τα μάτια μας κοιτάζονται. Είναι κι αυτό μια αρχή, για να γραφτεί μια καλύτερη Ιστορία κάποτε.

πηγή: www.alfavita.gr/