ΟΙ ΣΟΥΒΑΛΙΩΤΕΣ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

ΠΑΣΧΑ 1913 ΦΛΕΒΕΣ. Ο πρώτος αριστερά που χαιρετά ο Αθανάσιος Λ. Στύλιας (Αρχείο Ν. ΣΤΥΛΙΑ)

Οι Βαλκανικοί πόλεμοι ήταν δύο πόλεμοι που έγιναν στα Βαλκάνια το 1912-1913 στους οποίους αρχικά η Βαλκανική Συμμαχία (Σερβία, Μαυροβούνιο, Ελλάδα και Βουλγαρία) επιτέθηκε και απέσπασε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία την Μακεδονία και το μεγαλύτερο μέρος της

Θράκης, ενώ στη συνέχεια, μετά τις διαφωνίες μεταξύ των νικητών για τον τελικό διαμοιρασμό των εδαφών, ξέσπασε δεύτερος πόλεμος (αυτή τη φορά με τη συμμετοχή και της Ρουμανίας) από τον οποίο εξήλθε ηττημένη η Βουλγαρία, χάνοντας το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών που είχε αρχικά κατακτήσει.

1912 στο Δεμίρ-Ισσάρ σημερινές Σέρρες. Παναγιώτου Αθανάσιος τ. Κ. (Μαντράχαλος). Συμμετείχε στους Βαλκανικούς αγώνες 1912-13 (Αρχείο Γ. Τράκα)

Α΄ Βαλκανικός πόλεμος

Μετά τη προηγηθείσα συμμαχία των Βαλκανικών κρατών (Σερβία, Μαυροβούνιο, Ελλάδα, και Βουλγαρία), στις 30 Σεπτεμβρίου του 1912 οι βαλκανικές αυτές χώρες έστειλαν συλλογικά τελεσίγραφο στην Τουρκία με το οποίο ζητούσαν την διασφάλιση της αυτονομίας των εθνικών μειονοτήτων τους, που ζούσαν στο έδαφός της. Η Τουρκία όπως ήταν φυσικό απέρριψε το τελεσίγραφο αυτό, που έμεινε στην ιστορία γνωστό ως Διακοίνωση των Τεσσάρων Χριστιανικών Κρατών με αποτέλεσμα η σύγκρουση να είναι πλέον αναπόφευκτη. Οι εξελίξεις που ακολούθησαν υπήρξαν ραγδαίες. Ο πόλεμος αυτός κηρύχθηκε επίσημα στις 9 Οκτωβρίου του 1912, ακριβώς ημερομηνία που εξέπνεε το τελεσίγραφο, πλην όμως οι επιστρατεύσεις στις σύμμαχες Χώρες ξεκίνησαν πέντε ημέρες πριν. Αξίζει να αναφερθεί επίσης ότι την τελευταία στιγμή η Οθωμανική αυτοκρατορία πρότεινε στην Ελλάδα να μη συμμετάσχει στον πόλεμο, με αντάλλαγμα την οριστική εκχώρηση της Κρήτης στην χώρα.

Ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος έληξε με την υπογραφή της Συνθήκης Λονδίνου (1913) που συνομολογήθηκε μεταξύ των νικητών συμμάχων, (Ελλάδας-Βουλγαρίας, Μαυροβουνίου και Σερβίας) αφενός και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αφετέρου.

Οι κυριότερες νίκες του ελληνικού στρατού κατά Α΄ Βαλκανικό πόλεμο (Οκτώβριος 1912 – Μάιος 1913)

Μέτωπο Μακεδονίας

• Μάχη Ελλασόνας (6 – 7 Οκτωβρίου 1912)

• Μάχη Σαρανταπόρου (9 – 10 Οκτωβρίου). Πρώτη σημαντική νίκη, άνοιξε το δρόμο για την απελευθέρωση της Δυτικής Μακεδονίας. 
• Απελευθέρωση Κοζάνης ( 11 Οκτωβρίου) 
• Διάβαση ποταμού Αλιάκμονα (13 Οκτωβρίου) 
• Απελευθέρωση Κατερίνης και Βέροιας (16 Οκτωβρίου) 
• Μάχη Γιαννιτσών ( 19 – 20 Οκτωβρίου). Άνοιξε το δρόμο για την απελευθέρωση της Κεντρικής Μακεδονίας και της Θεσσαλονίκης. 
• Είσοδος ελληνικού στρατού (1η Μεραρχία) στη Θεσσαλονίκη ( 27 Οκτωβρίου 1912)
• Απελευθέρωση Φλώρινας (27 Νοεμβρίου) 
• Απελευθέρωση Κορυτσάς (7 Δεκεμβρίου) 

Μέτωπο Ηπείρου

• Κατάληψη υψωμάτων Γριμπόβου (6 Δεκεμβρίου 1912) 
• Απελευθέρωση Φιλιππιάδας (12 Οκτωβρίου) 
• Απελευθέρωση Πρέβεζας (21 Οκτωβρίου) 
• Μάχη στα Πέντε Πηγάδια (24 – 30 Οκτωβρίου) 
• Απελευθέρωση Χιμάρας από το Σπύρο Σπυρομήλιο (5 Νοεμβρίου) 
• Απελευθέρωση Σκάλας Παραμυθιάς (26 Νοεμβρίου) 
• Πολιορκία Μπιζανίου (29 – 11 – 1912 / 19 – 2 – 1913) 
• Τελική επίθεση και κατάληψη Μπιζανίου (19 – 21 Νοεμβρίου 1913) 
• Είσοδος ελληνικού στρατού στα Γιάννενα (22 – 2 – 1913) 
• Απελευθέρωση Κόνιτσας (24 Φεβρουαρίου) 
• Απελευθέρωση Αγίων Σαράντα, Αργυροκάστρου και Δελβίνου (3 Μαρτίου) 
• Κατάληψη Τεπελενίου (4 Μαρτίου) 

Στη θάλασσα

Κυριαρχία ελληνικού ναυτικού στο Αιγαίο:

• Απελευθέρωση Λήμνου (8 – 9 Οκτωβρίου 1912) 
• Βύθιση τουρκικής κορβέτας «Φετίχ Μπουλέντ» στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης (18 /10/1912) 
• Απελευθέρωση Θάσου και Ίμβρου (18/10/1912) 
• Απελευθέρωση Αγίου Ευστρατίου και Σαμοθράκης (19/10/1912) 
• Απελευθέρωση Ψαρών ( 22/10/1912) 
• Απελευθέρωση Τενέδου (24/10/1912) 
• Απελευθέρωση Αγίου Όρους (2/11/1912)
• Απελευθέρωση Ικαρίας (4/11/1912) 
• Απελευθέρωση Λέσβου (8/11/1912) 
• Απελευθέρωση Χίου (12/11/1912) 
• Ναυμαχία Έλλης (3/12/1912) 
• Ναυμαχία Λήμνου (5/1/1913) 
• Ένωση Σάμου με Ελλάδα (2/3/1913)

Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος

Ήταν ένοπλη σύγκρουση που εξελίχτηκε από 16 Ιουνίου ως 18 Ιουλίου 1913, ξέσπασε σχεδόν αμέσως μετά τη λήξη του Α' Βαλκανικού Πολέμου. Ο πόλεμος διεξήχθη ανάμεσα στην Βουλγαρία και τις υπόλοιπες χώρες του βαλκανικού συνασπισμού (με τις οποίες είχε συμμαχήσει κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο) τη Σερβία και την Ελλάδα, επίσης κατά της Βουλγαρίας στράφηκαν η Ρουμανία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η διαφορά με τον πρώτο πόλεμο ήταν ότι τώρα η Βουλγαρία πολέμησε τους πρώην συμμάχους της, προκειμένου να πετύχει ευνοϊκότερη διανομή των ευρωπαϊκών εδαφών που αποσπάστηκαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στον προηγούμενο πόλεμο. Ο Β' Βαλκανικός Πόλεμος τελείωσε με επικράτηση της Σερβίας και της Ελλάδας, οι οποίες πέτυχαν σημαντικές νίκες στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και των κεντρικών Βαλκανίων. Με την βουλγαρική ήττα αποκρούστηκαν και οι όποιες βλέψεις για τη δημιουργία μιας μεγάλης Βουλγαρίας. Η Ρουμανία απέσπασε την πρώην βουλγαρική Δοβρουτσά, ενώ η Οθωμανική Αυτοκρατορία ανακατέλαβε την περιοχή της Αδριανούπολης.

Λίγους μήνες μετά τη λήξη του Β' Βαλκανικού Πολέμου ακολούθησε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος που θα έβαζε και πάλι τα βαλκανικά κράτη σε πολεμικές περιπέτειες.

Αμερική 1910. Ηλίας Θ. Γεωργούσης. Επέστρεψε από την Αμερική και πολέμησε  στον 2^ο  Βαλκανικό Πόλεμο. Στις 22 Ιουνίου 1913 άρχισε η υποχώρηση της ΙΙ Βουλγαρικής Μεραρχίας προς τις Σέρρες, καταδιωκόμενη από τον Ελληνικό Στρατό. Στις «Σιδηρές Πύλες» στη δίοδο της Κρέσνας κατά τη διάρκεια της φονικής μάχης μεταξύ 6^ης και 7^ης Ιουλίου του 1913 έπεσε ηρωικώς μαχόμενος ο εθελοντής στρατιώτης Ηλίας Θ. Γεωργούσης

Οι κυριότερες νίκες του ελληνικού στρατού κατά Β΄ Βαλκανικό πόλεμο (Ιούνιος – Ιούλιος 1913)

Νίκες του ελληνικού στρατού κατά των βουλγαρικών δυνάμεων

• Μάχη Κιλκίς – Λαχανά (19 – 21 Ιουνίου 1913)
• Μάχη Δοϊράνης (23 Ιουνίου)
• Κατάληψη Στρώμνιτσας (26 Ιουνίου)
• Κατάληψη στενών Κρέσνας (8 – 11 Ιουλίου)
• Μάχη Σιμιτλί (12 – 13 Ιουλίου)
• Μάχη Άνω Τζουμαγιάς (17 Ιουλίου)

Απελευθέρωση ελληνικών πόλεων Ανατολικής Μακεδονίας και Δυτικής Θράκης

• Απελευθέρωση Κιλκίς (21 Ιουνίου)
• Απελευθέρωση Καβάλας (26 Ιουνίου)
• Απελευθέρωση Σιδηροκάστρου (28 Ιουνίου)
• Απελευθέρωση Σερρών (28 Ιουνίου)
• Απελευθέρωση Δράμας (1 Ιουλίου)
• Απελευθέρωση Αλεξανδρούπολης και Ξάνθης (12 Ιουλίου)
• Απελευθέρωση Κομοτηνής (14 ιουλίου)

Έπεσαν υπέρ πατρίδος 1912-1913 οι κάτωθι Σουβαλιώτες:

Ηλίας Θ. Γεωργούσης
Ιωάννης Ευθ. Καρούζος
Δημήτριος Ι. Κονταξής
Αθανάσιος Ι, Κούσουλας
Χαράλαμπος Λ. Μάνθος
Αδάμ Κ. Σβίγκος
Θωμάς Αθ. Σβίγκος
Γεώργιος Α. Στουρνάρας
Δημήτιος Ν. Τοπάλης
Αθανάσιος Ι. Τσαρμακλής
Χαράλαμπος Δ. Χρίστου
Ανάργυρος Ευστ. Γεωργούσης