Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΤΟΥ 1894 ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ

Στις 27 Απριλίου 1894, σημειώθηκε ο καταστρεπτικότερος σεισμός για την περιοχή μας, από συστάσεως του νέου Ελληνικού Κράτους. Ήταν εντάσεως 7,2 της Κλίμακας Richter και είχε επίκεντρο την περιοχή της Αταλάντης.

Επιφανειακό τμήμα του «Ρήγματος της Αταλάντης», αριστερά της ΝΕΟΑΛ στην Αρκίτσα.

Ο φοβερός σεισμός ισοπέδωσε όλη την ανατολική Λοκρίδα και προκάλεσε το θάνατο 253 ανθρώπων. Έγινε αισθητός σε ολόκληρη την Ελλάδα και οι καταστροφικές του συνέπειες είναι ακόμη ορατές και σήμερα στην παραθαλάσσια περιοχή «Παλιομάγαζα», νοτίως της Σκάλας Αταλάντης.

Ο σεισμός  όμως, είχε και επιπτώσεις  στην ευρύτερη περιοχή της κεντρικής Στερεάς και κυρίως πάνω στον νοητό άξονα από τον Μώλο του Ευβοϊκού μέχρι τη Δομβραίνα του Κορινθιακού κόλπου. Στην περιοχή μας, δεν ιστορείται απώλεια ανθρώπινης ζωής, καθότι τα σπίτια της εποχής ήταν κυρίως ισόγεια και άριστα δομημένα πάνω σε στέρεο έδαφος. (Στον σεισμό που προηγήθηκε την 1 Αυγούστου του 1870, ο τύπος της εποχής κάνει λόγο για εκτεταμένες ζημιές και τραυματίες στη Άνω Σουβάλα, χωρίς άλλες μεταβολές.)   Για τον σεισμό του 1894 ο καθηγητής Παπαζάχος στο έργο του «Σεισμοί της Ελλάδος» 2003, υποσημειώνει: «Η νέα ισχυρότατη δόνηση είχε πολλά δευτερογενή φαινόμενα. (Καταστροφή σπηλαίων, αποξήρανση ή γένεση νέων πηγών, κατολισθήσεις, παλιρροιακά κύματα κλπ).»                                                                                                                                           Τρία ανεξίτηλα σημάδια γεωλογικών μεταβολών μας κατέλειπε στην περιοχή μας ο σεισμός του 1894, τα οποία μέχρι σήμερα προκαλούν το ενδιαφέρον και το θαυμασμό, χωρίς η προέλευσή τους να είναι ευρέως γνωστή.

1.      Προκάλεσε εκτεταμένες κατολισθήσεις στις πλαγιές του Παρνασσού πάνω από την Άνω Σουβάλα, οι οποίες συμπαρέσυραν και κατέστρεψαν όσα κτίσματα ευρίσκονταν εκεί, κατακλύζοντας με χωμάτινους όγκους την περιοχή της Κυργιάς.

2.     
Λόγω των κατολισθήσεων, από το βραχώδες έξαρμα της περιοχής «Αγνάντιο Λιθάρι», ανατολικά της Άνω Σουβάλας, αποκολλήθηκε τεράστιος βράχος ο οποίος κατρακυλώντας στην κατηφορική πλαγιά και κόβοντας σαν σπιρτόξυλα τα πεύκα,

Βράχος της Κυριάς ως έχει σήμερα.                                                                                            

ήλθε και στάθηκε πάνω από τα σπίτια και δίπλα από το εκκλησάκι της Παναγίας Κυργιάς που τότε λειτουργούσε σαν Νεκροταφείο, χωρίς να προκαλέσει καμία ζημία. Το αξιοπερίεργο περιστατικό αποδόθηκε από τους χωριανούς σε θαύμα της Παναγίας. Η εκκλησία Της που είχε υποστεί εκτεταμένες φθορές ανακατασκευάστηκε το 1964 και μαζί με την αποχωμάτωση της πλατείας έχει τη σημερινή της μορφή. Ο σεισμός έδωσε θα λέγαμε και την χαριστική βολή στον οικισμό της Άνω Σουβάλας, που είχε συμπηχθεί από την εποχή της πρώιμης Τουρκοκρατίας. Πολλοί κάτοικοι την εγκατέλειψαν και μετώκισαν στην Κάτω Σουβάλα, οικίζοντας το σημερινό χωριό.

3.      Νοτίως της Αγόριανης και παραπλεύρως του λόφου «Θεοτόκος», ο σεισμός προκάλεσε ρήγμα στη βάση της πλαγιάς, με αποτέλεσμα να διαρρηχθεί το τοίχωμα της υπόγειας λίμνης που κρυβόταν στα έγκατά της και οι τεράστιες ποσότητες νερού να ξεχυθούν προς τον κάμπο. Συμπαρασύροντας και τόνους αδρανών υλικών (σουρί), τα νερά κατέκλυσαν την πεδιάδα πλημμυρίζοντας τα χωράφια μέχρι την περιοχή της Λιαγκουρίτσας στη Σουβάλα. Λίγα μέτρα δεξιότερα από το ρήγμα, ένας Αγοριανίτης ονόματι Γατσίνος, είχε μια πέτρινη καλύβα και επεξεργαζόταν πέτρα για κατασκευή αγκωναριών. Για να μην παρασυρθεί, πρόλαβε και ανέβηκε στη στέγη της καλύβας, απ’όπου τον κατέβασαν συγχωριανοί του μόλις τα νερά υποχώρησαν. Έκτοτε στο σημείο δημιουργήθηκε νέα πηγή, η οποία σχηματίζει το ποταμάκι πριν το Νεκροταφείο της Αγόριανης και το όλο οικοσύστημα ονομάζεται σκωπτικά «Γατσίνος» ή «Γατσίνιος ποταμός».

Η πηγούλα στο «Γατσίνο». Ο χρόνος έχει επουλώσει το ρήγμα και το νερό αναβλύζει λίγα μέτρα πιο κάτω από τη ρίζα της πλαγιάς. Στην υπόγεια λίμνη που αποκάλυψε ο σεισμός, έγιναν μετέπειτα δύο γεωτρήσεις. (1968 και 1992). Το νερό όμως δεν είναι πλέον πόσιμο.

 ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

α. Ιστότοπος Βικιπαίδεια.

 β. Θρύλοι και παραδόσεις

     Σουβάλας -  Αγόριανης

  γ. Καθηγητή Παπαζάχου

     Οι σεισμοί της Ελλάδος 2003

             

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΤΟΙΚΟΣ

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ