Οι σχετικές με τη μαγεία συνήθειες και δεισιδαιμονίες

 Του Γιάννη Γούδα

    Η μαγεία, η δεισιδαιμονία, η πρόληψη, γενικά τα μάγια και οι δεισιδαιμονίες...

δεν έλειψαν ποτέ και δεν θα λείψουν, εάν δεν πάψουν οι γονείς να παρουσιάζουν τη μάγισσα στο παιδικό μυαλό, από τη μικρή ηλικία.                                                                                                  Μάγισσα ή μαΐστρα είναι εκείνη που έχει τη δύναμη.

   Που καταφέρνει να κάνει προξενιές. Είναι η μισοκακόμοιρη γριούλα, που κάνει μαντολογήματα για το νέο και τη νέα και για τη θεραπεία του μικρού από το μάτιασμα κλπ. Στο μάτιασμα «ντιουκλιάρε» βλάχικα, πίστευαν και πιστεύουν οι άνθρωποι. Λένε μάλιστα ότι «το κακό μάτι σκάζει και πέτρα» ή «κακό μάτι να μη σε δει». Θεωρούνταν ότι είχαν κακό μάτι οι σμιχτοφρύδηδες και εκείνοι που βύζαξαν πολύ γάλα από τη μάνα τους. Επίσης οι κακοήσκιωτοι και οι γεννηθέντες ανάπηροι (κουτσοί, αλλήθωροι, μονόχειρες κλπ).
   Ματιάζονταν τα μικρά παιδιά, οι όμορφοι άνθρωποι, τα ζώα και γενικά κάθε καλό πράγμα, δέντρα, χωράφια κλπ. Όταν ματιάζονταν κανένας, κοιλοπονούσε ή έβγαζε σπιθουράκι στο πρόσωπο. Όταν ματιάζονταν τα πρόβατα, κόβονταν το γάλα (χαλούσε) και δεν έπηζε ή δεν έβγαινε βούτυρο. Για να μη ματιαστούν τα μικρά παιδιά, έβαζαν διάφορα φυλαχτά, τα λεγόμενα «χαϊμαλιά», που είχαν σταυρούς, και θυμίαμα από το «εξαιρέτως», μπαρούτι, υδράργυρο και μολύβι (μέταλλο).            Επίσης για να μη ματιάζονταν τα καλά σπαρτά, τα αμπέλια, τα περιβόλια, οι σταύλοι και οι στάνες, κρεμούσαν ένα κεφάλι (κρανίο) από άλογο ή από βόδι σε ένα σουβλί ή σε μια φούρκα. Χρησιμοποιούνταν επίσης και οι παρακάτω λέξεις, όταν έβλεπε κάποιος ένα μικρό παιδί, ένα όμορφο κορίτσι, ένα καλό ζώο ή χωράφι, για να μην το ματιάσει: «Τφου να μην αβασκαθεί» ή «τφου, μην πάρει από μάτι» ή «κακό μάτι να μην το δει».
    Όταν έκλαιγαν τα μικρά παιδιά, έλεγαν ότι είναι ματιασμένα και αμέσως χρησιμοποιούσαν τους παρακάτω τρόπους, για την ανακάλυψη της βασκανίας : Έπαιρναν ένα ποτήρι με νερό και με ένα ψαλίδι έπαιρναν από τη φωτιά τρία αναμμένα κάρβουνα, τα οποία έριχναν μέσα στο νερό, αφού βάλουν το πρόσωπο που έχουν υποψία πως βάσκανε το μικρό. Αν πάνε τα κάρβουνα στον πάτο, το πρόσωπο που ονόμασαν, βάσκανε πράγματι το μικρό. Επίσης σ’ ένα πιάτο με νερό, έσταζαν τρείς σταλαματιές λάδι και κάθε φορά που έριχναν το λάδι, έλεγαν και ένα πρόσωπο που είχαν υποψία. Αν το λάδι δεν διαλυθεί, θα πει τότε πως το πρόσωπο που είχαν στο νου τους, έχει κάνει το μάτι και αν σκορπίσει θα πει πως δεν έχει κάνει. Ακόμα πετούν στη φωτιά αλάτι και αν κάνει κρότο, τότε το παιδί ήταν ματιασμένο και έλεγαν: «Όπως έσκασε τ’ αλάτι, να σκάσει και το κακό μάτι».               Τελευταία χρησιμοποιούνταν και το σταύρωμα με το αλάτι ή με το νερό. Ένα κομματάκι αλάτι το έβαζαν στα χείλη του ματιασμένου ή μια σταλιά νερό στο στόμα. Το νερό έπρεπε να ήταν αμίλητο από τη βρύση έως το σπίτι. Για να μην πιάνουν τα μάγια, έβαζαν πάντοτε σκόρδο στις τσέπες τους ή στις κακές ώρες, όπως είναι τα μεσάνυχτα. Έβαζαν επίσης ανάποδα το πουκάμισο του μικρού, κάρφωναν πέταλο πίσω από την πόρτα ή έπιαναν τα σκέλη του μικρού και έτριβαν μετά το πρόσωπό του. Σχετικά με τα παραπάνω, ήταν και οι παραδόσεις ότι, στο σταυροδρόμι δεν κάνει να περνούν τη νύχτα, γιατί περίμεναν οι διάβολοι και την ημέρα του Ευαγγελισμού έπρεπε να ανάβουν φωτιά στις κοπριές και να χτυπούν τα κουδούνια, για να φύγουν τα ξωτικά και μαζί με αυτά και το κακό το μάτι. Όποιος είχε κανέναν πόνο ή μαράζι και στην εκκλησία λεγόταν το «εξαιρέτως», τον έπιαναν και έλεγαν: «Ξέρανέ το Παναγιά μου». Για να μην πάθει κακό το σπίτι, όταν άστραφτε και βροντούσε, έβγαζαν την πυροστιά έξω από το σπίτι, την τοποθετούσαν ανάποδα και έριχναν λίγο αλάτι επάνω. Τα μάγια τα χρησιμοποιούσαν για να τιμωρήσουν κάποιο μισητό πρόσωπο ή ζώο και πράγμα που ανήκε σε αυτό. Ήθελαν να το κάνουν να τρελαθεί, να πάθει γλωσσόδεμα (να βουβαθεί), να πεθάνει, να παρατήσει το σπίτι του, να καταστραφούν τα αμπέλια του, τα σπαρτά του ή όλα του τα κτήματα. Έκλεβαν αλάτι, αυγά ή έχυναν το γάλα από ένα σπίτι, αν ήθελαν να κάνουν ζημιά. Σαν μάγια της αγάπης, χρησιμοποιούσαν το μαννόγαλο, το μαγιοβότανο και το τετραφύλλι. Στο νυφικό κρεβάτι έβαζαν ένα ψαλίδι, για να κοπούν οι κακές γλώσσες και τα μάγια. Όποια ή όποιος έμπαινε πρώτος στο σπίτι την πρωτοχρονιά ή την πρωτομηνιά, έκανε καλό ποδαρικό. Αν χρεωνόσουν την πρωτοχρονιά, όλο το χρόνο θα χρωστούσες. Να μην άφηνες την τελευταία σου μπουκιά, γιατί άφηνες τη δύναμή σου ή πρόσβαλες τη τιμή σου. Τα μυρμήγκια έφερναν ευτυχία, αν είχαν φωλιά στο τζάκι του σπιτιού. Αν παρουσιάζονταν μυρμήγκια με φτερά στο σπίτι το ηλιοβασίλεμα, τότε προ μηνύονταν δυστυχία. Δεν σφάζει η γυναίκα πουλιά ή ζώα, για να μην πάρει τη δύναμη του άντρα της. Ο άντρας δεν στήριζε τα χέρια του στα μάγουλά του, για να μην ατυχήσει. Δεν επιτρεπόταν να πατήσεις ή να κάψεις το ψωμί, γιατί δεν θα χορτάσεις ποτέ έλεγαν. Αυτές και πολλές άλλες ήταν οι σχετικές με τη μαγεία συνήθειες και οι δεισιδαιμονίες κάποιων χωριών της περιοχής. Όλες βγαλμένες μέσα από τα γεγονότα της καθημερινότητας, τις πρακτικές, τις απλές γνώσεις, τις σκέψεις, τις πίστεις, τις αντιλήψεις, τα αισθήματα και τα πάθη της ψυχής τους. 

    Και όλα αυτά, αφενός μεν για να διατηρήσουμε τα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις και το μικρό αυτό κομμάτι του λαϊκού μας πολιτισμού, αφετέρου για να μπορέσουμε να διδαχτούμε, για τους παλιότερους αυτούς τρόπους της χωριάτικης ζωής.

 

 Πηγή: www.eleftheria.gr

                  Επιμέλεια Ανάρτησης: Αλέκος Ι. Βαλάσκας