Η λησμονημένη σύσκεψη των Ρουμελιωτών στην Λευκάδα

            Το εκκλησάκι της Παναγίας Βλαχέραινας στη Λευκάδα (όπως είναι σήμερα). Εκεί έγινε δοξολογία και ορκωμοσία μετά τη σύσκεψη της Λευκάδας.

Γράφει ο Ηλίας Χρ. Θάνος*

Θα αναφερθώ σε μια μικρή στιγμή της ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως...

Ωστόσο, αυτή η λησμονημένη από τους σύγχρονους ιστοριογράφους σελίδα της ελληνικής ιστορίας ήταν η στιγμή που αποφασίστηκε πως θα γεννηθεί ή πιο σωστά θα αναγεννηθεί ένα έθνος. Μιλάω για την σύσκεψη των Ρουμελιωτών οπλαρχηγών στην Λευκάδα. Η σύσκεψη της Λευκάδας παραλληλίζεται με την σύσκεψη της Βοστίτσας. Εγώ θα τολμήσω να πω ότι μάλιστα ίσως και να υπερέχει (πάντα σε συσχέτιση με την Ελληνική Επανάσταση), διότι στην μεν σύσκεψη της Βοστίτσας οι Έλληνες δεν δέχτηκαν με ενθουσιασμό το μήνυμα της επαναστάσεως, ενώ στην Λευκάδα οι οπλαρχηγοί δεν ήταν ούτε μια στιγμή διστακτικοί.

Τα γεγονότα έχουν ως εξής:

Η Λευκάδα, ήταν το πιο κοντινό νησί των Επτανήσων στην Στερεά Ελλάδα και μάλιστα διατελούσε υπό Αγγλική κατοχή και γι’ αυτό το λόγο αποτελούσε καταφύγιο των Ελλήνων Ρουμελιωτών οπλαρχηγών, οι οποίοι έφταναν στο σημείο να την θεωρούν δεύτερη πατρίδα τους. Από το έτος 1817 υπήρχε μια επιτροπή Φιλικών στην Λευκάδα η οποία αποτελούνταν από τους Ιωάννη Ζαμπέλιο, Ιωάννη Ζαπραλή και Άγγελο Σούνδια. Οι τρείς τους αποτέλεσαν τον πυρήνα της Φιλικής στην Στερεά και μάλιστα μύησαν αρκετούς από τους οπλαρχηγούς της στο μεγάλο μυστικό. Στα τέλη Δεκεμβρίου του 1820, ο Ζαμπέλιος έλαβε ένα μήνυμα από τον αρχηγό της Φιλικής και της επανάστασης Αλέξανδρο Υψηλάντη. Συγκεκριμένα το μήνυμα διαβίβασε στην Λευκάδα ο Περραιβός, ο οποίος ήταν πληρεξούσιος της Ανωτάτης Αρχής στην Ήπειρο. Η συγκεκριμένη ειδοποίηση καλούσε τον Ζαμπέλιο να οργανώσει σύσκεψη των μυημένων Φιλικών της Στερεάς, στην Λευκάδα. Η σύσκεψη είχε οριστεί για μετά τα Θεοφάνια. Πράγματι από τις αρχές του έτους 1821 άρχισαν να φτάνουν στην Λευκάδα οι οπλαρχηγοί Οδυσσέας Ανδρούτσος, Γ. Τσόγκας, Γ. Βαρνακιώτης, Γ. Καραϊσκάκης, Δ. Μακρής, Ν. Στορνάρης, Δ. Κοντογιάννης, Δ. Κίτσος, Κατσικογιάννης και Πανουργιάς. Οι ανωτέρω οπλαρχηγοί έφυγαν από τις περιοχές δικαιοδοσίας τους με το πρόσχημα των συνεπειών του πολέμου μεταξύ Σουλτάνου και Αλή πασά. Απεσταλμένος των Πελοποννησίων έφτασε ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, γιός του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, ο οποίος για να μην κινήσει τις υποψίες των Άγγλων ήρθε με ένα πλοίο γεμάτο κάρβουνα, δήθεν σαν έμπορος. Αξίζει να τονίσουμε την διαφορετική άποψη του Σαράντου Καργάκου ο οποίος αναφέρει ότι ως εκπρόσωπος των Μανιατών πήγε στην Λευκάδα ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης. Οι νησιώτες έστειλαν τον Γιακουμάκη Τομπάζη με υδραίικο πλοίο. Ακόμη, έφτασε και ο Αριστείδης Παπάς με διάφορες επιστολές του Υψηλάντη καθώς και διάφοροι άλλοι.

Αρχικά, η συνάντηση στην πραγματικότητα δεν ήταν μόνο μία, αλλά οι οπλαρχηγοί συναντούσαν διάφορους ντόπιους Φιλικούς στο χρονικό διάστημα που ήταν στην Λευκάδα. Μάλιστα τρείς μέρες μετά την άφιξή τους στην Λευκάδα, οι περισσότεροι περιμένοντας τους υπόλοιπους, άρχισαν να συγκεντρώνονται σε διάφορα μέρη και να τρωγοπίνουν. Την Αποκριά, όπως εξιστορεί ο ίδιος ο Ζαμπέλιος, όλοι οι αρχηγοί μετά το «τραπέζωμα» πήγαν στην πλατεία του Αγίου Σπυρίδωνα και άρχισαν έναν λεβέντικο χορό. Εξιστορεί ο ίδιος: «επέδειξαν την παλληκαριάν και την λεβεντιάν των και την ευλυγισίαν των, χορεύοντες καθ’ όλην την ημέραν ενώπιον όλων». Η τελευταία σύσκεψη έλαβε χώρα στο σπίτι του Ζαμπέλιου. Ο Ζαμπέλιος μας πληροφορεί ότι αυτή έγινε την Κυριακή των Απόκρεω και ώρα εντεκάτη π.μ. Την πόρτα του σπιτιού φύλαγε ο πιστός μουσουλμάνος υπηρέτης του Ανδρούτσου.

Πιθανή ημερομηνία σύμφωνα με την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών είναι η 30^η Ιανουαρίου ενώ, σύμφωνα με τον Πανουργιά Στ. Πανουργιά, απόγονο του οπλαρχηγού Πανουργιά, ως πιθανές ημερομηνίες ξεχωρίζουν η 14^η Φεβρουαρίου καθώς και η 20^η Φεβρουαρίου. Ο ιστοριογράφος Φώτιος Σταυρίδης αναφέρει ότι η σύσκεψη έγινε τον Φεβρουάριο του 1821 ενώ, ο λεξικογράφος της Επαναστάσεως Χρήστος Στασινόπουλος αναφέρει πως αυτή έγινε τον Γενάρη του 1821. Οι ιστορικοί Γιάννης Γρυντάκης, Άγγελος Χόρτης, Έκτορας Χόρτης και Γιώργος Δάλκος γράφουν ότι η σύσκεψη της Λευκάδας έγινε την 30^η Ιανουαρίου 1821 (με το παλιό ημερολόγιο). Εγώ θεωρώ πως η συνάντηση έγινε στις 13 Φεβρουαρίου 1821 καθώς το Πάσχα ήταν στις 10 Απριλίου άρα η Κυριακή των Απόκρεω ήταν 13 Φεβρουαρίου.

Στην σύσκεψη συζητήθηκε το θέμα των προετοιμασιών της επανάστασης στην Στερεά Ελλάδα. Στους παρευρισκόμενους έγινε γνωστό ότι η Υπέρτατη Αρχή της Φιλικής είχε ορίσει ως ημέρα ξεσηκωμού την 25^η Μαρτίου. Το πιθανότερο σενάριο είναι πως την ημερομηνία της ενάρξεως έκανε γνωστή ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, ο οποίος μετέφερε και το μήνυμα των Πελοποννησίων αρχηγών για ταυτόχρονη εξέγερση όλης της Ελλάδα και την έκκληση προς τους οπλαρχηγούς της Στερεάς να καταλάβουν όλες τις διαβάσεις έτσι ώστε να μην μπορέσει ο τουρκικός στρατός να κατηφορίσει προς την Πελοπόννησο.

Η είδηση του ξεσηκωμού έγινε δεκτή από όλους με τεράστιο ενθουσιασμό και μάλιστα αποφασίστηκε όλοι να εργαστούν για την επιτυχή έκβαση του Αγώνα. Η Λευκάδα, σύμφωνα με τα συμφωνηθέντα, θα ήταν ο τόπος συγκέντρωσης και προμήθειας των πολεμοφοδίων. Τέλος, συμφωνήθηκαν και ανατέθηκαν οι εξής αρμοδιότητες: ο Ανδρούτσος με τον Πανουργιά θα οργάνωναν και θα ξεσήκωναν την Ανατολική Στερεά και οι Βαρνακιώτης, Τσόγκας και Καραϊσκάκης την Δυτική Στερεά. Οι αποφάσεις επισφραγίστηκαν με δοξολογία και ορκωμοσία στο εκκλησάκι της Παναγιάς στη Βλαχέραινα. Ο Ζαμπέλιος πολύ γλαφυρά αναφέρει ότι: «γονυπετείς και δακρύοντες όλοι παρακάλεσαν τον Δημιουργόν να σώση την ανεγειρομένη Ελλάδα και στεφανώση το έργο των με την θείαν χάριν».

Μετά την δοξολογία, αναφέρει πάλι ο Ζαμπέλιος, πως το συμβούλιο επισφραγίστηκε με ένα καλό τσιμπούσι στο σπίτι του. Κατά την διάρκεια αυτού λέγεται πως ο γηραιότερος όλων πιάνει το ποτήρι και λέει: «Ο Θεός να τα φέρει όλα δεξιά!» και πίνει το κρασί. Όλοι μαζί αναφώνησαν το «Αμήν! Αμήν!» και άδειασαν τα ποτήρια τους. Ο Βαρνακιώτης πάλι λέει: «Η απόφαση ήταν του Θεού» και τέλος συμπληρώνει ο Καραϊσκάκης: «Ακούτε, μωρέ παιδιά, σε λίγο θα τους σκορπάμε στον κάμπο σαν…» Η ατάκα του χάθηκε στην λήθη της Ιστορίας καθώς ο ποιητής και νομικός Ζαμπέλιος, ο οποίος μας τα παρέδωσε αυτά, δεν ήθελε να γράψει την προφανώς βρισιά που ξεστόμισε ο αθεράπευτα βωμολόχος Γιός της Καλογριάς.

Αυτή ήταν η περίφημη σύσκεψη της Λευκάδας ή Αγίας Μαύρας η οποία αν και γεγονός χωμένο ανάμεσα στα άλλα μεγάλα γεγονότα αποτελεί την εναρκτήριο στιγμή της Επαναστάσεως που οδήγησε στην Ελευθερία της περιοχής της Στερεάς Ελλάδος, της λεβεντογέννας και ηρωοτόκου Ρούμελης.

 

Πηγές:

1) ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΡΥΝΤΑΚΗΣ-ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΑΛΚΟΣ-ΑΓΓΕΛΟΣ ΧΟΡΤΗΣ-ΕΚΤΟΡΑΣ ΧΟΡΤΗΣ, Σαν ΣΗΜΕΡΑ στην ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821, Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2020, ISBN: 978-618-03-2518-8, Σελ. 44

2) ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821, 1979 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΕΔΕΜΑΔΗ, 2021, για αυτή την έκδοση, ΤΟ ΒΗΜΑ/ ΑΛΤΕΡ ΕΚΓΟ Α.Ε., Τόμος Α’, Α-Δ (Δεστάελ), ISBN ΤΟΜΟΥ Α΄: 978-618-5519-24-7, Λήμμα: «Αγία Μαύρα», Σελ. 26-27

3) ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε., Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, Τόμος 27, έκδοση ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε., 2015, ISBN: 978-618-5129-85-9, Σελ. 83-84

4) ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΩΤΙΑΔΗΣ, Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821, ΤΡΙΤΗ ΕΚΔΟΣΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΕΝΗ, Τόμος Δεύτερος, ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ Σ.Ι. ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε., ΑΘΗΝΑ, 2018, ISBN: 978-960-208-872-2, Σελ. 54-55

5) ΣΑΡΑΝΤΟΣ Ι. ΚΑΡΓΑΚΟΣ, ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΤΟΜΟΣ Β΄, ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΟΥ ’21, Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ 2021, ISBN: 978-618-01-3787-3, Σελ. 288-289

6) ΦΩΤΙΟΣ ΣΤΑΥΡΙΔΗΣ, 1821 Μάχου Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος (Α΄ Έτος της Ελευθερίας), Εκδόσεις Ινφογνώμων, Αθήνα 2022, ISBN: 978-618-5590-36-9,  Σελ. 96

7) Φωτίου Χρ. Σταυρίδη, 1821 Η απάντηση στην «τηλεόραση», Α΄ ΤΟΜΟΣ Από τον Ρήγα Φεραίο Βελεστινλή έως την Πτώση της Τριπολιτσάς (23 Σεπτεμβρίου 1821), ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΛΑΣΓΟΣ Ιωάννης Χρ. Γιαννάκενας, Α΄ ΕΚΔΟΣΗ: ΑΘΗΝΑ 2015, ISBN: 978-960-522-396-0, Σελ. 179

8) ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΣ ΣΤ. ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΣ, ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΔΕΣ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821, ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ, ΙΚΑΡΟΣ 2012, ISBN: 978-960-9527-42-2, Σελ. 94-96

9) ΑΡΜΟΝΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΙΔΟΜΕΝΟΝ ΚΑΤΑ ΜΗΝΑ, 1902-ΤΕΥΧΟΣ 2^ον, ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΣΥΝΤΑΞΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΙΣ ΟΔΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 12, Τα λευκαδικά επί της Ελληνικής Επαναστάσεως: σύστασις και πρόοδος της Φιλικής Εταιρίας εις Λευκάδα (Ανέκδοτα έργα Ιωάννου του Ζαμπελίου), Ιωάννης Ζαμπέλιος, Σελ. 77-88

 

 *Ο Ηλίας Χρ. Θάνος, είναι Φοιτητής Α.Π.Θ., Αρθρογράφος Ιστοριοδίφης, Μέλος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου Πολυδρόσου Φωκίδας, Μέλος του Δ.Σ. του Λαογραφικού-Ιστορικού Συλλόγου Πολυδρόσου Φωκίδας «Η Σουβάλα Παρνασσού».....