Παρουσιάστηκε στην Αμφίκλεια το βιβλίο "Ταξιδεύοντας σε γλυκά μονοπάτια" της Καλλιόπης Πανοπούλου - Τζιώνη

Του Αλέκου Ι. Βαλάσκα

    Σε “γλυκά μονοπάτια” περπάτησαν νοητικά όσοι βρέθηκαν  , και ήταν πράγματι πολλοί αυτοί, το περασμένο Σάββατο 22/11 το απόγευμα στην αίθουσα του Παπακώστειου Πνευματικού Κέντρου Αμφίκλειας & παρακολούθησαν την όμορφη εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου της κυρίας Καλιόπης  Πανοπούλου –Τζιώνη με τίτλο: “Ταξιδεύοντας σε γλυκά μονοπάτια” ....

    Την εκδήλωση διοργάνωσε ο Λαογραφικός –Χορευτικός Σύλλογος “Η Δαδιώτικη Εστία” υπό την αιγίδα του Δήμου Αμφικλείας – Ελάτειας στα πλαίσια του εορτασμού των Εισοδίων της Θεοτόκου, πολιούχου της γειτονικής μας κωμοπόλεως.

     Η παλιά μας συμμαθήτρια από τα Γυμνασιακά μας χρόνια, κάπου εκεί στη μακρινή δεκαετία του ’60, & καλή μας φίλη Καλλιόπη Πανοπούλου –Τζιώνη συνεπικουρούμενη, στην παρουσίαση του βιβλίου της, από την φιλόλογο κόρη της Στέλλα Τζιώνη (Κεντρική παρουσιάστρια), με τις εξαιρετικές τους ομιλίες  μας μύησαν στα μυστικά της παρασκευής των γλυκών όχι μόνο αναφερόμενες σε κάποιες επιμέρους συνταγές, άλλωστε αυτές καταγράφονται με λεπτομέρεια στο πολυτελούς έκδοσης βιβλίο, αλλά αναδεικνύοντας παράλληλα τη λαογραφική  & π0λιτισμική σημασία & αξία που έχει η παρασκευή των γλυκών.

     Λεπτομερέστερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στις ομιλίες που παρατίθενται στο τέλος της παρούσας δημοσίευσης.

     Την όμορφη αυτή εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους & απεύθυναν χαιρετισμό οι: Δήμαρχος Ελάτειας – Αμφικλείας κ. Αθανασία Στιβακτή, ο Πρόεδρος της Δ.Κ. Αμφικλείας κ. Δημήτριος Αγγελής, ο εκπρόσωπος του Μητροπολίτου  Φθιώτιδος  κ. κ Συμεών πρωτοπρεσβύτερος π. Διομήδης Παναγιωτόπουλος , η Πρόεδρος του Λαογραφικού – Χορευτικού Συλλόγου Αμφικλείας “Η Δαδιώτικη Εστία” κ. Γεωργία Κατσαρού & η εξαίρετη επιστήμων Διδάκτωρ Λαογραφίας, τ. Δ/ντρια & ομότιμη ερευνήτρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών κ. Αικατερίνη Πολυμέρου – Καμηλάκη.  

     Επίσης  παρέστησαν : ο πανοσιολογιότατος  π. Νεκτάριος Καλύβας, Τοπικοί Αυτοδιοικητικοί παράγοντες, παλαιοί συμμαθητές της συγγραφέως από το Γυμνάσιο Αμφικλείας, εκπρόσωποι Συλλόγων  & πλήθος πολιτών από την Αμφίκλεια & την ευρύτερη περιοχή.

   Την εκδήλωση πλαισίωσαν μουσικά τα αδέλφια Νίκος & Νάσια Βελέντζα ενώ το συντονισμό της εκδήλωσης έκανε με επαγγελματισμό & άριστο λόγο η κ. Δήμητρα Αθανασάκου.

    Στο τέλος της εκδήλωσης οι καλεσμένοι είχαν την ευκαιρία να γευτούν από έναν πλούσιο σε γλυκά μπουφέ τις "δια χειρός" της συγγραφέως  εξαιρετικές γλυκές δημιουργίες της. 

     Σε Ευχαριστούμε Πόπη & ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ το εξαιρετικό αυτό βιβλίο σου να μπει σε όσο το δυνατόν περισσότερα σπίτια συμπατριωτών μας & να ευφραίνει  με τις προτεινόμενες γλυκές συνταγές σου όχι μόνο τα λαρύγγια αλλά & τις ψυχές των συνανθρώπων μας.

                                                                                                            

Ακολουθούν οι ομιλίες της κεντρικής παρουσιάστριας του βιβλίου κ. Στέλλας Τζιώνη & αυτή της συγγραφέως κ. Καλλιόπης Πανοπούλου – Τζιώνη.

 

Ομιλία κ. Στέλλας Τζιώνη

Αξιότιμη κα Δήμαρχε, Πανοσιολογιώτατε, Αξιότιμη κα πρόεδρε του πολιτιστικού συλλόγου, κυρίες και κύριοι

 Καλησπέρα κι από εμένα,

     Χρόνια πολλά στην Αμφίκλεια, χρόνια πολλά σε όλους σας για την γιορτή της πολιούχου σας, της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας.

Είναι μεγάλη χαρά και τιμή να βρισκόμαστε σήμερα εδώ, στα πλαίσια της γιορτής του ψωμιού και της ζωής στην 21η Έκθεση Ψωμιού και Αρτοσκευασμάτων που διοργανώνεται από τον λαογραφικό και χορευτικό σύλλογο Αμφίκλειας η "Δαδιώτικη Εστία" και στεγάζεται στην δαδιώτικη στέγη πολιτισμού. Όπως διάβασα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για το γεγονός, στην εκπνοή του Φθινοπώρου η Αμφίκλεια φοράει τα καλά της και γεμίζει ο τόπος από αρώματα ψημένου ψωμιού, κανέλα και γαρύφαλλο! Νιώθουμε λοιπόν τυχεροί που είχαμε την ευκαιρία να μάθουμε γι αυτήν την γιορτή που αποτελεί φόρο

τιμής στη γη και στη σπορά, και να τη βιώσουμε.

Ο ρόλος μου σήμερα εδώ είναι να παρουσιάσω το βιβλίο "ταξιδεύοντας σε γλυκά μονοπάτια" της Καλλιόπης Πανοπούλου-Τζιώνη (που είναι η μητέρα μου).

Θα ήθελα όμως να κάνω μία πολύ σύντομη αναδρομή στο παρελθόν για να σας εξηγήσω πως συνδεόμαστε με τον τόπο σας.

  Ονομάζομαι Τζιώνη Στυλιανή, το γένος Πανοπούλου. Από την πλευρά της μητέρας μου, παππούς μου ήταν ο Πανόπουλος Λεωνίδας, χωροφύλακας, με καταγωγή από το Μεσολόγγι και γιαγιά μου η Πανοπούλου Αικατερίνη,νοικοκυρά, με καταγωγή από την Καρδίτσα. Πίσω στα χρόνια του '50 το ζευγάρι αυτό, λόγω μετάθεσης του παππού, ήλθε να ζήσει εδώ στην Αμφίκλεια, στο Δαδί, μαζί με τα δύο μικρά κοριτσάκια του, την Καλλιόπη (την συγγραφέα του βιβλίου) και την Βασιλική, μέχρι την ενηλικίωσή τους, οπότε και μετακόμισαν στην Αθήνα για να σπουδάσει η μεγάλη κόρη, η Καλλιόπη στην γυμναστική ακαδημία. Η ζωή τα έφερε η Καλλιόπη να παντρευτεί στις Σέρρες τον Ευθύμιο Τζιώνη, επίσης γυμναστή, και η οικογένεια συμπληρώθηκε με εμένα και την αδελφή μου Κατερίνα. Έκτοτε, ζούμε όλοι στις Σέρρες.

 Αυτή ήταν με συντομία η οικογενειακή πορεία της συγγραφέως Καλλιόπης Πανοπούλου-Τζιώνη. Αλλά πιστέψτε με όλα αυτά τα χρόνια, στο μεγάλωμά μας, οι αναφορές στο Δαδί, είτε από την μητέρα μας είτε από την γιαγιά μας, ήταν πολλές και εκτενέστατες. Θυμάμαι πολύ συχνά, και τις δύο να μνημονεύουν το Δαδί, ειδικά την περίοδο του Πάσχα. Μας έλεγε η μητέρα μου: "τι να γίνεται τώρα στο Δαδί! Εκεί να δεις Πάσχα! Όλος ο κεντρικός δρόμος κλείνει από τις σούβλες με τα αρνιά! Δεκάδες σούβλες! Κάτι που πρέπει να το δεις για να το πιστέψεις!" Και πόσα άλλα, για το σχολείο, για τους απανταχού Δαδιώτες, που ποτέ δεν ξεχνούν τον τόπο τους και τον φροντίζουν με έργα και δωρεές! Μας μετέφερε δηλαδή την εικόνα μιας κοινωνίας ζεστής, δραστήριας και δυναμικής!

Είναι λοιπόν, μεγάλη συγκίνηση να βρισκόμαστε στην Αμφίκλεια, στον τόπο που για πολλά χρόνια έζησε η μητέρα μας με την οικογένειά της, τα όμορφα, ρομαντικά, όσο και δύσκολα χρόνια των δεκαετιών του '50 και του '60. Και ευτυχώς διατηρούνται ακόμα από τότε, ωραίοι ανθρώπινοι δεσμοί με φίλους και συμμαθητές της, και ως εκ τούτου υπάρχουν εδώ για μας σπίτια ανοιχτά και καρδιές ανοιχτές και είμαστε όλοι αφάνταστα ευγνώμονες για την πολύ ωραία φιλοξενία.

Αφού λοιπόν γνωριστήκαμε λίγο καλύτερα, ας προχωρήσουμε και στην παρουσίαση του βιβλίου.

Κρατάμε στα χέρια μας ένα βιβλίο όμορφο εκ πρώτης όψεως που τυπώθηκε από τις εκδόσεις Μέλισσα. Πρόκειται για το σύγχρονο τυπογραφείο του μοναστηριού της Λυδίας, το οποίο βρίσκεται κοντά στην Ασπροβάλτα - Θεσσαλονίκης.

 Το σχήμα του είναι τετράγωνο με ωραίο σατινέ εξώφυλλο και μία υπέροχη φωτογραφία από γλυκό κουταλιού κουμ κουατ. 

Το βιβλίο έχει τίτλο " Ταξιδεύοντας σε γλυκά μονοπάτια" και υπότιτλο "συνταγές με αναμνήσεις" της Καλλιόπης Πανοπούλου-Τζιώνη. Είναι αφιερωμένο στις εγγονές της Χρύσα, Καλλιόπη & Βασιλεία. 

Πρόκειται για ένα βιβλίο με παραδοσιακές κυρίως, αλλά και κάποιες πιο σύγχρονες συνταγές γλυκών, πολυφτιαγμένων και πολυδοκιμασμένων και φορτισμένων με προσωπικές ιστορίες και αναμνήσεις. Και αυτό ακριβώς είναι που κάνει το βιβλίο διαφορετικό...οι προσωπικές ιστορίες και οι αναμνήσεις. Γι αυτό σε όλα τα κεφάλαια θα βρούμε πολλά ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία που αφορούν στα γλυκά, αλλά και πάρα πολλές προσωπικές αναφορές και μνήμες. Είναι σαν να παρακολουθούμε τη συγγραφέα ως μικρό κοριτσάκι που παίρνει τα πρώτα βασικά μαθήματα ζαχαροπλαστικής από την γιαγιά του και την μητέρα του, στην Καρδίτσα και στο Δαδί, και αρχίζει να συγκεντρώνει πληροφορίες στο νου του και να ενδιαφέρεται για τα γλυκά. Μεγαλώνοντας, ως νέα κοπέλα, στην Αθήνα πια, διευρύνει τους ορίζοντες της πάνω στο αντικείμενο παρακολουθώντας εκτέλεση συνταγών από τις μικρασιάτισσες γειτόνισσες στη Νέα Φιλαδέλφεια, και αργότερα ως παντρεμένη εργαζόμενη γυναίκα στις Σέρρες, να δίνει και να παίρνει συνταγές από φίλες και να τις καταγράφει στο δικό της τετράδιο, σε μία αέναη αναζήτηση γλυκών γεύσεων από όλα τα μέρη της Ελλάδας και όχι μόνο.

Ήταν αλλιώς τα παλιά τα χρόνια..υπήρχε μια ιεροτελεστία και ένα πρωτόκολλο. Δεν έβρισκες όπως σήμερα τα πάντα και όποτε ήθελες.Υπήρχε μία τάξη και μία προσμονή!

Άλλα τα γλυκά των Χριστουγέννων, άλλα της Αποκριάς, άλλα του Πάσχα. Είχε την εποχή του το κάθε γλυκό του κουταλιού. Είχε τον τρόπο του το σερβίρισμα! Οι περισσότεροι έχουμε τέτοιες προσωπικές αναμνήσεις και αναφορές… γι’ αυτό διαβάζοντας αυτό το βιβλίο είναι σίγουρο πως θα ανασύρει ο καθένας από μας πολλά από τα βιώματά του. Θα θυμηθεί τα χεράκια της γιαγιά του ή της μητέρας του να ζυμώνουν και να πλάθουν κουλουράκια ή να χτυπούν τα αυγά με τη ζάχαρη. Θα θυμηθεί τα ειδικά μικρά πιατάκια που σερβίρουμε το γλυκό του κουταλιού ή τα λίγο μεγαλύτερα κρυστάλλινα για το σιροπιαστό, την πιατέλα για το κέικ ή το μεγάλο βάζο για τα κουλουράκια. Τους δίσκους σερβιρίσματος...τους πιο πρόχειρους, τους πιο καλούς, τους ασημένιους που βγάζουμε στις γιορτές...το καλό το κουταλάκι...τα ποτήρια της βιτρίνας...όλα γυαλισμένα και στοιχισμένα.

Κρατώντας αυτές τις πρώτες εικόνες στο νου μας ας προχωρήσουμε να δούμε τι περιέχει το βιβλίο.

Το βιβλίο λοιπόν περιλαμβάνει τον πρόλογο της συγγραφέως και έξι κεφάλαια.

Στο πρώτο κεφάλαιο βρίσκουμε "Τα γλυκά του κουταλιού"

Είναι γλυκά που παρασκευάζονταν ανέκαθεν στα σπίτια και γίνονται από φρούτα ή άνθη εποχής που βράζουν με γλυκαντική ουσία (ζάχαρη ή μέλι ή και πετιμέζι παλαιότερα). Παμπάλαιες συνταγές που συνδέονται με πολλές παραδόσεις στην Ελλάδα, αλλά κυρίως με το εθιμοτυπικό της φιλοξενίας, καθώς ένα γλυκό του κουταλιού ένας ελληνικός καφές και ένα ποτήρι κρύο νερό ήταν αρκετό κέρασμα, ακόμα και σε μία αιφνίδια επίσκεψη. Το γλυκό του κουταλιού επίσης, ήταν κριτήριο νοικοκυροσύνης για μία γυναίκα...από το δέσιμο του σιροπιού και το χρώμα του γλυκού κρινόταν και η ικανότητά της.

Μεγάλη σημασία είχε και το σερβίρισμα, στον κατάλληλο δίσκο και πάντα με τη συνοδεία κρύου νερού. Παλιά θυμάμαι υπήρχε ειδικό ασημένιο, επάργυρο ή γυάλινο σκαλιστό σκεύος, με κρεμασμένα κουταλάκια ολόγυρα, όπου η νοικοκυρά σέρβιρε το γλυκό και ο κάθε καλεσμένος έπαιρνε μέσα από το σκεύος  αυτό μία κουταλιά και ακολούθως έπινε κρύο νερό, τοποθετώντας το κουταλάκι που χρησιμοποίησε μέσα στο ποτήρι του. Αργότερα, καθιερώθηκε το μικρό  πιατάκι, σκαλιστό διάφανο ή από πορσελάνη, ενώ με το πέρασμα των χρόνων, το γλυκό του κουταλιού άρχισε να σερβίρεται και πάνω από γιαούρτι ή παγωτό και να αποτελεί ένα υπέροχο επιδόρπιο ή ένα δροσιστικό απογευματινό γλύκισμα.

Το γλυκό του κουταλιού δεν έχει εκλείψει σήμερα...εξακολουθεί να παράγεται σε σπίτια ή σε εργαστήρια και ο κόσμος το αναζητά γιατί είναι νόστιμο και όχι πολύ επιβαρρυντικό για την υγεία και τη διατροφή μας. 

Στο βιβλίο θα βρούμε γενικές και ειδικές οδηγίες για την παρασκευή των γλυκών του κουταλιού, θα βρούμε πληροφορίες για το πώς δένουμε το σιρόπι, τι κάνουμε αν το γλυκό μας ζαχαρώσει, ποια φρούτα πρέπει να μπουν σε ασβέστη, που τον βρίσκουμε τον ασβέστη, πώς θα φτιάξουμε το ασβεστόνερο και πώς θα αποστειρώσουμε τα βάζα.

Τα γλυκά που περιλαμβάνει το κεφάλαιο είναι το βύσσινο, το κεράσι, το κυδώνι, το κυδωνόπαστο ή παστοκύδωνο, το βερίκοκο, το φιρίκι, το καρυδάκι, το δαμάσκηνο, το σταφύλι, το καρότο, το πορτοκάλι, το σύκο, η αρίδα, το κουμ κουατ, το καρπούζι και τα άνθη περγαμόντου.

 Θα διαβάσετε μια μικρή ιστορία για το καθένα που συνδέεται με τις αναμνήσεις της συγγραφέως από τη γιαγιά της κυρίως (και προγιαγιάς μου) και θα μάθετε πώς ακριβώς γίνονται. Το σίγουρο είναι ότι οι συνταγές είναι παλιές και δοκιμασμένες και αν τις ακολουθήσετε ακριβώς το αποτέλεσμα θα σας ικανοποιήσει.

Σε διάφορα σημεία στις σελίδες θα βρείτε σε πινακάκια κάποια tips και κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τα γλυκά.

Το ξέρατε ότι το πορτοκάλι κατάγεται από την Κίνα και ήλθε στην Ευρώπη από Πορτογάλλους εμπόρους όταν η σημερινή Πορτογαλία γύρω στα 800 μ.Χ. ήταν ακόμα η κομητεία Portus Cale (ζεστό λιμάνι); Εξ ου και το όνομα πορτοκάλι.

Αξίζει επίσης να σας πω και να σας διαβεβαιώσω γι αυτό, ως αυτόπτης μάρτυς, ότι οι φωτογραφίες που συνοδεύουν τις συνταγές είναι όλες από τα γλυκά που παρασκεύασε η ίδια η συγγραφέας στο σπίτι της, όπου και φωτογραφήθηκαν για τις ανάγκες του βιβλίου. Αυτό ισχύει για όλα τα γλυκά που παρουσιάζονται σε όλα τα κεφάλαια.

Το σίγουρο είναι ότι η οικογένεια και αρκετοί φίλοι καταναλώσαμε πολλά γλυκά κατά την προετοιμασία αυτού του βιβλίου!

Ας περάσουμε στο 2ο Κεφάλαιο: Η κατασκηνωτική μας μαρμελάδα και όχι μόνο.

Γιατί κατασκηνωτική; γιατί έχουμε ως οικογενειακή επιχείρηση μία παιδική κατασκήνωση, όπου στο πρωινό σερβίρουμε χειροποίητη μαρμελάδα σε πολλές γεύσεις.

Η συγγραφέας δίνει απάντηση για όλες τις αναποδιές που μπορεί να προκύψουν!! δηλαδή τι κάνουμε αν δεν πήξει η μαρμελάδα; αν ζαχαρώσει; αν μουχλιάσει;

Έχουν οι μαρμελάδες ημερομηνία λήξεως; Με τι τις αρωματίζουμε;

Θα μας περιγράψει τις αναμνήσεις της για το μάζεμα των φρούτων και θα μας ταξιδέψει νοερά στο βουνό του Λαϊλιά Σερρών, όπου έβρισκε τις αγριοφράουλες και τα βατόμουρα σε μέρη που μόνον οι ντόποιοι γνώριζαν. Θα μας μεταφέρει στην αυλή της γιαγιάς της όπου υπήρχαν όλα τα οπωροφόρα δέντρα, και από τα οποία κάθε εποχή μάζευαν τα κυδώνια ή τα μήλα ή άλλα φρούτα. Θα περάσει και από το κτήμα της αδελφής της στην Κρήτη με τις πορτοκαλιές, τις λεμονιές, τα νεράντζια και όλα τα καλά!

Στο κεφάλαιο αυτό θα βρούμε συνταγή για μαρμελάδα με κόκκινα φρούτα (φράουλες, βύσσινα, κεράσια, βατόμουρα) όλα μαζί ή το καθένα χωριστά. Επίσης, για μαρμελάδα ροδάκινο ή βερίκοκο, τη χρυσαφένια του καλοκαιριού, για μαρμελάδα ντομάτα, που συνοδεύει θαυμάσια διάφορα τυριά και σαλάτες. Θα συναντήσουμε την μαρμελάδα δαμάσκηνο, σύκο με καρύδια (επίσης ωραίο συνοδευτικό σε σαλάτες) τη μαρμελάδα εσπεριδοειδών ( πορτοκάλια, μανταρίνια, νεράντζια, περγαμόντο, λεμόνια, κουμ κουατ) όλα μαζί ή το καθένα χωριστά. Στο ίδιο κεφάλαιο θα συναντήσουμε συνταγές και με πιο ασυνήθιστους συνδυασμούς, όπως π.χ. ακτινίδια με ανανά και μήλο, ή κυδώνι με πορτοκάλια και ζαχαρωμένο τζίντζερ, ομοίως καρότο, πορτοκάλι και κάρδαμο, μήλο με κανέλα, αστεροειδή γλυκάνισο και καρύδια, και τέλος την πολύ ιδιαίτερη πιπεριά Φλωρίνης.

Μαρμελάδες για όλα τα γούστα και με πολλές χρήσεις, σκέτες, πάνω σε ψωμί ή σε γλυκά ή σε συνδυασμό με τυριά και σαλάτες.

Προχωρούμε στο τρίτο κεφάλαιο με τίτλο: κουλουράκια, μπισκότα και παξιμάδια.

Και δεν ξέρω αλλά έχω μία αίσθηση ότι αρχίζει να μοσχοβολά και η αίθουσα!

Ακούστε κάποιους τίτλους συνταγών που θα βρούμε σε αυτό το κεφάλαιο: κουλουράκια γιαννιώτικα βουτύρου, πασχαλινά της Βάσως (εδώ θα κάνω μία παρένθεση και θα πω ότι αυτή τη συνήθεια να δίνουν στις συνταγές το μικρό όνομα της γυναίκας που μας την έδωσε τη βρίσκω καταπληκτική - θυμάμαι στο τετράδιο ζαχαροπλαστικής της μαμάς, το οποίο υπάρχει σε φωτογραφία μέσα στο βιβλίο να γράφει: κέικ της Καίτης ή κουλουράκια της Τζένης ή Κοπεγχάγη της Ειρήνης, και έτσι, αυτομάτως θυμόσουν και το πρόσωπο που έδωσε την συγκεκριμένη συνταγή, που τις πιο πολλές φορές ήταν γνωστό και προσφιλές.)

Συνεχίζουμε με άλλες συνταγές του κεφαλαίου: τα κουλουράκια τα σμυρνέϊκα, με ρετσίνα και σουσάμι, πορτοκαλιού και κανέλας, μουστοκούλουρα, γεμιστά με χουρμάδες, παξιμαδάκια με αμύγδαλα και σταφίδες, καρυδάτα, μηλοπιτάκια κ.α. Σε αυτό το κεφάλαιο θα βρούμε επίσης τα αμυγδαλωτά Αμφίκλειας, μικρά και μυρωδάτα, με βάση το αμύγδαλο. Είναι γλυκίσματα που στην ευρύτερη περιοχή της Αμφίκλειας, αυτό άλλωστε εσείς το γνωρίζετε από πρώτο χέρι, συνδέονται με χαρές, γιορτές, αρραβώνες, γάμους και βαφτίσεις. 

Στο ίδιο κεφάλαιο η συγγραφέας έχει συμπεριλάβει επίσης και τον αρχοντικό κουραμπιέ, τα γιορτινά μελομακάρονα, το ισλί, το σεκέρ παρέ, τις ταρταλέτες με καρύδια και το τσουρέκι!! Συνταγές συνδεδεμένες κυρίως με τις γιορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα, αλλά όχι μόνο.

Ειδικά για τον κουραμπιέ, επίσης συνταγή της προγιαγιάς μου, θυμάμαι πάντα την μητέρα μου να λέει, ότι το πιο σημαντικό στη συνταγή είναι το βούτυρο. Από αυτό και από το καλό χτύπημά του εξαρτάται η υφή και η μοσχοβολιά του κουραμπιέ.

Οι μεγαλύτερες διαμάχες, ωστόσο, πάντα γίνονταν και εξακολουθούν να γίνονται για τα μελομακάρονα!

"΄Εσείς πώς τα κάνετε; Βάζετε σιμιγδάλι ή αλεύρι; τα μελώνετε ζεστά ή κρύα; Πόση ώρα τα αφήνετε στο σιρόπι; Τα βουτάτε στην κατσαρόλα με το σιρόπι ή περιχύνετε το σιρόπι στο ταψί; τι αναλογία μελιού και ζάχαρης βάζετε στο μέλωμα; Τα θέλετε τραγανά από έξω και μελωμένα μέσα, ή τα προτιμάτε πιο μαλακά και πιο μελωμένα;" Οι απόψεις πολλές και τα γούστα διαφορετικά! Στο βιβλίο η συγγραφέας κάνει τη δική της πρόταση.

Πριν φύγω από αυτό το κεφάλαιο, θα σταθώ σε μία ανάμνηση που έχω πολύ έντονη για το τσουρέκι. Σε όλο το μεγάλωμά μου θυμάμαι την μητέρα μου κάθε Μεγάλη Πέμπτη να ξυπνάει νύχτα ακόμα, να βάφει τα αυγά πριν το ξημέρωμα και εν συνεχεία να φτιάχνει τσουρέκια. Συχνά ερχόταν για βοήθεια και μία γειτόνισσα, ειδικά όταν η δόση για τα τσουρέκια ήταν διπλή! Το δωμάτιο της κουζίνας έπρεπε να είναι ζεστό.΄ Έβγαινε η μεγάλη λεκάνη όπου γίνονταν το πολύωρο ζύμωμα, όσο η βοηθός έριχνε σταδιακά το λιωμένο βούτυρο και γέμιζε το σπίτι μυρωδιές από μαστίχα και μαχλέπι! Όσο οι ζύμες ξεκουράζονταν και φούσκωναν, τα πρώτα ψήνονταν και τα επόμενα πλέκονταν σε πλεξίδες πάνω στο τραπέζι, ακολουθώντας με συνέπεια μία γραμμή παραγωγής ζηλευτή, χωρίς καθυστερήσεις και με ωραίο αποτέλεσμα! Κάπου εκεί στο ενδιάμεσο, ψήνονταν και ένας ελληνικός καφές για να στυλωθεί όπως έλεγε η μητέρα μου και να συνεχίσει! Αυτός ο καφές ήταν πάντα από τους καλύτερους της χρονιάς. Το πρόβλημα ήταν ότι νηστεύαμε αυστηρά, και δεν επιτρεπόταν να γευτούμε το πολυαναμενόμενο τσουρέκι εκείνη την ώρα που ήταν ζεστό, παρόλο που είχαμε κοινωνήσει το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης. "Μετά την Ανάσταση" μας έλεγε η μητέρα μου προς μεγάλη μας απογοήτευση. Το κάθε τσουρέκι ήταν ταγμένο: αυτά για μας, αυτό για την κουμπάρα, αυτό για την κουνιάδα, τον παππού, την γειτόνισσα κ.ο.κ.

Στο κεφάλαιο η συγγραφέας, μετά από πολύχρονη αναζήτηση, επέλεξε την συνταγή του Θόδωρου, που είναι ζαχαροπλάστης της κατασκήνωσης και θήτευσε στα ονομαστά εργαστήρια.

Συνεχίζουμε στο τέταρτο κεφάλαιο με τα γλυκά του ταψιού :

Αυτή η φράση πάντα μου θυμίζει κάποιες σκηνές σε ζαχαροπλαστείο στις παλιές ελληνικές ταινίες, όπου ερχόταν ο σερβιτόρος και τον ρωτούσε κανείς:

" από γλυκά του ταψιού τί έχετε;"

Θα σας απαντήσω εγώ τι περιλαμβάνει το κεφάλαιο:

Γαλακτομπούρεκο, μπακλαβά, σαραγλάκια, Κοπεγχάγη, κανταϊφι, γιαννιώτικο, μελαχροινή ή αλλιώς καρυδόπαστα, εκμέκ κανταϊφι, μπαμπάδες, ραβανί, σάμαλι, ροξάκια κ.α.

Τα περισσότερα από τα γλυκά αυτά μας τα φέραν οι Μικρασιάτες από την Ανατολή, από τα διάφορα αστικά κέντρα και κυρίως τη Σμύρνη, και με τα χρόνια διαδόθηκαν σε όλη την Ελλάδα. 

Από όλα τα υπέροχα αυτά γλυκά, θα μου επιτρέψετε να κάνω μια ειδική αναφορά στη μελαχροινή, που είναι μία συνταγή οικογενειακή και αγαπημένη!

Προέρχεται από την γιαγιά της γιαγιάς μου και δεν ξέρω πόσο πίσω πάει, αλλά αυτό που θυμάμαι είναι την μητέρα μου να λέει: αυτήν την συνταγή δεν την αλλάζουμε. Είναι τέλεια! Έτσι την έφτιαχνε η γιαγιά δλδ η προγιαγιά μου, έτσι τη φτιάχνουμε κι εμείς.

Αξίζει να τονίσουμε ότι για πολλές συνταγές, συνεργάζονταν μέλη της οικογένειας, φίλες ή γειτόνισσες, καθώς η εκτέλεσή τους ήταν δύσκολη και χρειάζονταν χέρια. Μην ξεχνάμε ότι τα χρόνια τα παλιά δεν υπήρχαν μίξερ, ούτε πολυκόφτες. Όλα γίνονταν στο χέρι. Σκεφτείτε να πρέπει να χτυπήσετε σε μαρέγκα τριάντα ασπράδια αυγών με το σύρμα και άλλους τόσους κρόκους για να γίνει η καρυδόπιτα!! Ή να σπάσετε όλα τα καρύδια στο γουδί!!  Ήταν σκληρή δουλειά!

Αυτό που κατάλαβα για τα γλυκά του ταψιού έχει σημασία το καλό βούτυρο, το σωστό ψήσιμο και η θερμοκρασία του γλυκού και του σιροπιού κατά την ένωσή τους. Έτσι, σε άλλη περίπτωση πρέπει να είναι και τα δύο καυτά, σε άλλη το ένα κρύο, το άλλο καυτό ή το αντίθετο! Έχει πολλά μυστικά η ζαχαροπλαστική! Θέλει εμπειρία ή να μαθαίνεις από την εμπειρία των άλλων.

Προσωπικά, τα γλυκά αυτά, τα έχω συνδυάσει περισσότερο με τις γιορτές του χειμώνα, τις ονομαστικές μας γιορτές, (Στυλιανού, Αικατερίνης και Ευθυμίου) και τα Χριστούγεννα όταν μοσχομύριζε το σπίτι κανέλα και γαρύφαλλο!

Προχωρώντας στο πέμπτο κεφάλαιο θα βρούμε συνταγές για κέικ:

Πρώτη και καλύτερη Η βασιλόπιτα η πολυχρονεμένη και πολυστολισμένη!!! Τα παλιά χρόνια το ρόλο της βασιλόπιτας είχε κάποια αρμυρή πίτα, κυρίως κρεατόπιτα. Με την έλευση των προσφύγων της Μικρασίας όμως πολλά άλλαξαν, νέες συνήθειες υιοθετήθηκαν και όλη η ελληνική κουζίνα αλλά κυρίως η ζαχαροπλαστική εμπλουτίστηκε στο έπακρο! Υπάρχουν πάρα πολλές προτάσεις για βασιλόπιτα, ωστόσο στο βιβλίο αυτό θα βρείτε την βασιλόπιτα με αμύγδαλα ή καρύδια, και την τριφτή που μοιάζει με κουλούρι και έχει γεύση βουτύρου.

Το κεφάλαιο συνεχίζει με διάφορα κέικ, από το πιο απλό μέχρι το κέικ λεμονιού, λεμονιού με παπαρουνόσπορο, δίχρωμο με καρυδόπιτα,κέικ ζέβρα, διάφορες μηλόπιτες απλές, με κρέμα, γεμιστές, με γλάσσο μήλου, την αγαπημένη πάστα φλώρα, φυσικά φτιαγμένη με σπιτική μαρμελάδα, την λαχταριστή σοκολατόπιτα και τα μοντέρνα cupcakes και muffins!

Τα κέικ πρωταγωνιστούσαν στους πρωινούς ή τους απογευματινούς καφέδες στο σπίτι. Κάποια χρόνια πίσω, θυμάμαι υπήρχε αυτή η συνήθεια των γυναικών να συγκεντρώνονται στα σπίτια, να ανοίγουν τα σαλόνια, να βγαίνουν τα καλά πιατάκια και να μοσχομυρίζει το σπίτι πίτες και γλυκά. Και δεν ήταν απαραίτητα κάποια γιορτή! Εκεί γίνονταν και η ανταλλαγή των συνταγών, καθώς και ονοματοδοσία τους που λέγαμε! το Κέικ της Πόπης, η πάστα φλώρα της Ντίνας κ.ο.κ Ήταν κατά κάποιο τρόπο μία παραδοχή στα πλαίσια ενός πνεύματος ανταγωνισμού των νοικοκυρών, ότι η συγκεκριμένη συνταγή ήταν καλή και την θέλανε και όλες της παρέας. Μην ξεχνάτε ότι τότε δεν υπήρχαν εκπομπές μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής, ούτε ίντερνετ, και η διάδοση των συνταγών γίνονταν ΄κάπως έτσι. Από στόμα σε στόμα, από καφέ σε καφέ, από επίσκεψη σε επίσκεψη.

Το βιβλίο ολοκληρώνεται με ένα κεφάλαιο πολύ ουσιώδες και συγκινητικό που περιλαμβάνει συνταγές, οι περισσότερες από τις οποίες είναι συνδεδεμένες με πολύ αγαπημένα μου πρόσωπα, αλλά και συνταγές που είναι συνδεδεμένες με σημαντικές στιγμές της ανθρώπινης ζωής.

 Το 6ο και τελευταίο κεφάλαιο λέγεται Γλυκά με αναμνήσεις...και είναι όντως έτσι!

Η πρώτη συνταγή του κεφαλαίου είναι η γαλατόπιτα...συγκινούμαι και μόνο που ακούω τη λέξη. Γλυκιά πίτα με κρέμα από γάλα, αλεύρι, βούτυρο και αυγά.

Παραδοσιακή συνταγή της Θεσσαλίας, με χειροποίητα φύλλα μόνο από κάτω, από πάνω ξεσκέπαστη, αλειμμένη με αυγό για να πάρει χρώμα και γεύση.

Αυτή η γεύση συντρόφευσε όλη μου την ζωή, όποτε επισκεπτόμουν το σπίτι της γιαγιάς-μητέρας στην Καρδίτσα, και της γιαγιάς μου στην Αθήνα.

Άλλες συνταγές είναι η ιδιαίτερη μπάνιτσα, από την επαρχία Σιντικής Σερρών, γλυκιά πίτα με ανθότυρο. Επίσης, η  υπέροχη γλυκιά κολοκυθόπιτα, η σουσαμόπιτα, η οποία σε μία εκδοχή της λέγεται και σαραγλί, και η γλυκιά ριζόπιτα. Τις έχουμε κεραστεί σε σπίτια συγγενικά, σε σπίτια φιλικά, στο δικό μας σπίτι, σε γιορτές, σε χαρούμενες στιγμές, σε επιτυχίες, σε καλωσορίσματα!

Ακολουθούν οι λαλαγγίτες ή αλλιώς τηγανίτες που τις τρώγαμε με ζάχαρη! Απλή συνταγή, πολύ διαδεδομένη σε όλη την Ελλάδα, από τα πολύ παλιά χρόνια

Αγαπημένη γεύση από γιαγιάδες και θείες. Στην ουσία ένας χυλός από αλεύρι, τηγανισμένος σε καυτό λάδι, σε πολλές παραλλαγές.

Και περνάμε σε ένα από τα πιο παλιά γλυκά, πολύ διαδεδομένο από την Ανατολή μέχρι και όλα τα Βαλκάνια, απλό και νόστιμο με πολλές παραλλαγές επίσης: τον χαλβά!

Χαλβάς σιμιγδαλένιος, απλός ή με γάλα αμυγδάλου, με σταφίδες, με καρύδια ή με αμύγδαλα και μπαχαρικά, τον έφτιαχναν και εξακολουθούν να τον φτιάχνουν οι νοικοκυρές σε κάθε περίσταση και με πολλούς τρόπους! Ο χαλβάς είναι από τα γλυκά με φανατικό κοινό.

Σε αυτό το κεφάλαιο, η συγγραφέας παρουσιάζει το αγαπημένο γλυκό του πατέρα της, του παππού Λεωνίδα, στον οποίο αναφέρθηκα στην αρχή. Το Ραβανί Αιτωλοακαρνανίας. Ένας χαλβάς στο φούρνο, παραδοσιακό γλυκό της Αιτωλοακαρνανίας από όπου καταγόταν. Η συνταγή είναι αυθεντική του τόπου, που παραδόθηκε από την αδελφή του παππού, Θεολογία, στην κόρη της Τασία.

Επόμενες συνταγές είναι  το Χουσάφι, βρασμένα αποξηραμένα φρούτα, με κανέλα και γαρύφαλλο για την περίοδο της νηστείας κυρίως του Πάσχα και η Βαρβάρα γλυκιά χυλωμένη σούπα, φτιαγμένη με σιτάρι σταφίδες και μυρωδικά. Την φτιάχνει ακόμα και σήμερα η αδελφή του πατέρα μου, Κατίνα,  την παραμονή της Αγίας Βαρβάρας, κρατώντας ένα έθιμο που είναι κυρίως Θρακιώτικο, και μάλιστα τηρούνταν με ιδιαίτερη ευλάβια στην Ανατολική Θράκη. Οι δύο αυτές συνταγές είναι συνδεδεμένες άρρηκτα με την θρησκεία μας. Επιπλέον, αν αναλύσετε τα συστατικά τους θα διαπιστώσετε και την υψηλή διατροφική τους αξία.

Το βιβλίο τελειώνει με συνταγή για τα σπερνά, τα κόλλυβα και τα πολυσπόρια.. Ας δούμε τι είναι το καθένα. Θα διαβάσω αυτούσια τα λόγια της γιαγιάς μου, όπως καταγράφονται στον πρόλογο της συνταγής (αυτή τα εξηγεί καλύτερα). σελ 337

Ο άνθρωπος πάντα εξαρτώμενος άμεσα ή έμμεσα από τη γη συνέδεσε από τα αρχαία χρόνια τη ζωή και τον θάνατό του με τους σπόρους της και ιδιαίτερα το σιτάρι, δίνοντας μια διάσταση μεταφυσική, καθώς πιστεύεται ότι η προσφορά καρπών στους νεκρούς, ανακουφίζει τις ψυχές τους.

Όλα μέσα στη ζωή είναι...και ακόμα και στην απώλεια τα έθιμα του λαού μας και της εκκλησίας μας λειτουργούν πάντα προς την κατεύθυνση της αξιοπρέπειας και της παρηγοριάς.

Αυτό ήταν το βιβλίο στα βασικά σημεία του. Νομίζω καταφέραμε να ταξιδέψουμε σε γλυκά μονοπάτια και να ανασύρουμε μνήμες από γεύσεις, εικόνες και μυρωδιές. Ελπίζω να σας εμπνεύσει και να φτιάξετε ό,τι σας αρέσει! Εξάλλου τι πιο όμορφο για την οικογένεια και όχι μόνο, να μοσχομυρίσει το σπίτι από τα ωραία αρώματα ενός γλυκού και ειδικά τώρα που ξεκινά και η εορταστική περίοδος τον Χριστουγέννων! Ό,τι και να επιλέξετε να φτιάξετε σας εύχομαι καλή επιτυχία!

Τελειώνοντας, θα ήθελα να αφιερώσω αυτήν την παρουσίαση στην προ-γιαγιά μου που συχνά αναφέρεται μέσα στο βιβλίο. Ήταν η γιαγιά της μητέρας μου, που χήρεψε πολύ νέα και μεγάλωσε μόνη της τρείς άξιες κόρες , τα δύσκολα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου. Ο βίος της αποτέλεσε παράδειγμα για μένα. Εγώ την έλεγα γιαγιά μητέρα, αλλά το όνομά της ήταν Ζαχαρούλα Καραγιάννη, από τα Τρίκαλα Θεσσαλίας, που έζησε στην Καρδίτσα.

Σας Ευχαριστώ!

 

Ομιλία συγγραφέως κ. Καλλιόπης Πανοπούλου

      Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου όλους μαζί και τον καθένα χωριστά για την μεγάλη τιμή που μου κάνετε να συγκεντρωθούμε εδώ στην αγαπημένη μου Αμφίκλεια, στην υπέροχη αυτή αίθουσα του Παπακώστειου Πνευματικού Κέντρου, μια ιδιαίτερη χρονική περίοδο, μια μέρα που μυρίζει στάρι, προσευχή και μνήμη, για να σας παρουσιάσω το βιβλίο με τίτλο «Ταξιδεύοντας σε γλυκά μονοπάτια».

Και δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο ταιριαστή μέρα αφού η παρουσίαση γίνεται στα πλαίσια της Γιορτής του Ψωμιού, στις 21 Νοεμβρίου, τη μέρα που τιμούμε την Παναγιά μας, τη Μεσοσπορίτισσα, ή Ξεσπειρίτσα, ή Πολυσπειρίτισσα, όπως την αποκαλεί ο λαός μας.  Τη Μάνα που ευλογεί τη γη, τα χέρια των ανθρώπων και τον κόπο τους.

Σήμερα ήρθα κοντά σας να σας παρουσιάσω το δεύτερο βιβλίο μου. Το «Ταξιδεύοντας σε γλυκά μονοπάτια». Και θέλησα να σας το παρουσιάσω, διότι θεωρώ πως σ’ ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου, ο καθένας θα βρει εικόνες τις οποίες και ο ίδιος είχε ζήσει.  Το βιβλίο αυτό δεν είναι απλώς ένα βιβλίο με συνταγές. Είναι ένα ταξίδι στις μνήμες, στις κουζίνες που μοσχοβολούσαν βούτυρο και κανέλα, στα χέρια των γιαγιάδων που ζύμωναν χωρίς ζυγαριά αλλά μόνο με το μάτι και την καρδιά. Είναι ένα βιβλίο που με ταξίδεψε στα παιδικά μου χρόνια, στις πολύ προσωπικές μου μνήμες. Σήμερα νοιώθω πως σας ανοίγω όχι τις σελίδες του βιβλίου, αλλά ένα κομμάτι από την δική μου ψυχή.

Δεν γράφτηκε απλά για να καταγράψει συνταγές. Συνταγές στο διαδίκτυο υπάρχουν εκατοντάδες.  Άλλως τε εγώ δεν είμαι ζαχαροπλάστης, απλά αγαπώ την οικιακή ζαχαροπλαστική, τα σπιτικά γλυκά όπως συνήθως τα λέμε ή τα γλυκά της γιαγιάς. Και μόνο από την τελευταία ορολογία «τα γλυκά της γιαγιάς», ο νους μας γυρίζει πίσω και τα συνδέει με τη παράδοση, αφού η παρασκευή των γλυκών είχε άμεση σχέση με τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μας. Γιατί εκείνα τα χρόνια τα γλυκά δεν φτιάχνονταν καθημερινά και χωρίς λόγο, όπως γίνεται σήμερα, αφού οι νοικοκυρές είχαν πολλά μέλη στην οικογένεια να φροντίσουν, δούλευαν στα χωράφια ή ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και τα προϊόντα της, οι οικονομικές δυσκολίες ήταν πολύ μεγάλες και κύριο μέλημά τους ήταν να υπάρχει ζυμωμένο ψωμί και μια κατσαρόλα φαγητό.

Γράφτηκε, λοιπόν, για να σώσει μνήμες. Για να θυμίσει σε όλους μας πως η παράδοση δεν είναι κάτι μακρινό και ξεχασμένο. Είναι εκεί στο πρώτο κουτάλι χαλβά που θα γευτείς, στο άρωμα που θα γεμίσει την κουζίνα όταν ψήσουμε ένα σιροπιαστό γλυκό, στη φροντίδα που θα βάλεις φτιάχνοντας ένα γλυκό για τα αγαπημένα σου πρόσωπα. 

Γεννήθηκε από την ανάγκη μου να διασώσω όλα όσα με έπλασαν: τις παραδοσιακές γεύσεις που μεγάλωσαν γενιές ολόκληρες, τις συνταγές που δεν γράφονταν ποτέ στο χαρτί αλλά περνούσαν από στόμα σε στόμα, από μάνα σε κόρη και από γιαγιά στις εγγονές.

 Σ’ αυτό το βιβλίο προσπάθησα να παντρέψω την γεύση με την αφήγηση, για να μην ξεχαστούν ούτε τα μυστικά ούτε και τα συναισθήματα που τις συνοδεύουν. Γιατί η γεύση στην δική μας, την ελληνική παράδοση, είναι πάντα ο τρόπος να πούμε «σ’ αγαπώ», «σε σκέφτομαι», «σε περιμένω». Προσπάθησα να ενώσω το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Να στήσω μια γέφυρα ανάμεσα στις γενιές, μέσα από το πιο γλυκό νήμα: την παράδοση.

 

 Κάθε συνταγή που γράφτηκε έχει και την ιστορία της. Ποια ήταν η αφορμή για να φτιαχτεί, σε ποια περιοχή του τόπου μας, σε ποια γιορτή, με ποια ευχή στα χείλη. Γιατί η ζαχαροπλαστική στην παράδοσή μας δεν ήταν ποτέ απλή ανάγκη ή πολυτέλεια. Ήταν πράξη προσφοράς και μνήμης.  Στην κάθε σελίδα που θα ξεφυλλίσετε και θα διαβάσετε είναι για μένα μια ανάμνηση- μια μυρωδιά, μια στιγμή, μια φωνή αγαπημένη που ζει ακόμα μέσα μου. Είναι το απόγευμα που μικρό παιδί στεκόμουν στην άκρη του τραπεζιού, χαζεύοντας τα χέρια της γιαγιάς να πλάθουν κουλουράκια ή να ανοίγουν φύλλα για πίτα. Είναι τα γέλια της μάνας μου που γλύκαιναν το σπίτι όταν είχαμε γιορτές μαζί με τα άρωματα που ανέδυαν. Είναι το πεζούλι του σπιτιού της γιαγιάς στην Καρδίτσα όπου ζούσα τα καλοκαίρια και περιμέναμε γύρω στις 4 το απόγευμα το καλοκαίρι, να περάσει ο παγωτατζής και να πάρουμε όχι ολόκληρο αλλά μισό ξυλάκι παγωτό. Είναι ο κυρ Ηλίας που περνούσε με το μαλλί της γριάς, ή ο στραγαλάς (αυτό ήταν το παρατσούκλι του) εδώ στην Αμφίκλεια, που πουλούσε σάμαλι. Είναι το κρυμμένο κλειδί του μπουφέ που ψάχναμε να βρούμε συνωμοτώντας με τα αδέλφια μας, για να φάμε κρυφά το γλυκό του κουταλιού της μαμάς ή το μαρτυριάρικο γλυκό που ήταν οι κουραμπιέδες, αφού η άχνη άφηνε τα ίχνη των επιδρομέων.   Είναι μια σκηνή από το παρελθόν. Εικόνες που θυμίζουν σε πολλούς από εσάς γεγονότα από τα παιδικά σας χρόνια. Γιατί εκείνα τα χρόνια ήταν σχεδόν σε όλους της γενιάς μου, τα ίδια. Ψωμί με ζάχαρη για απογευματινό ή επισκέψεις στις ονομαστικές γιορτές στις αυλές των σπιτιών φωνάζοντας: «Χρόνια πολλά θειά, τρεις είμαστε». Κι έβγαινε η νοικοκυρά να μας κεράσει λίγες καραμέλες και στην καλύτερη περίπτωση ένα λουκουμάκι. Θύμισες ευλαβικά φυλαγμένες στη σκέψη, μέσα στο υφάδι των χρόνων που πέρασαν.

Χρόνια τώρα αποθησαύριζα συνταγές του τόπου μας, θέλοντας από περιέργεια να τις δοκιμάσω στην κουζίνα μου, και άλλες απλώς για να συμπληρώσω τη συλλογή μου με σπάνια κομμάτια, όπως κάνουν οι παθιασμένοι συλλέκτες. Στην πορεία μπήκα στον πειρασμό να ψάξω τις πραγματικές ρίζες του κάθε γλυκού, την καταγωγή του, καθώς και τους μύθους, τα ήθη και τα έθιμα που το περιβάλλουν. Ξεκίνησα διαβάζοντας για τα γλυκά που έφτιαχναν στην αρχαία Ελλάδα. Συγκέντρωσα πολλά στοιχεία και πραγματικά εντυπωσιάστηκα, αλλά ήταν πολύ δύσκολο να τα συμπεριλάβω όλα σε ένα βιβλίο. Άλλωστε ο σκοπός μου δεν ήταν αυτός. Ήταν να γράψω με όλες τις λεπτομέρειες τα γλυκά που γεύτηκα κι έμαθα να τα φτιάχνω από πολύ μικρή. Τα περισσότερα βέβαια γλυκά στα οποία αναφέρομαι έχουν τις ρίζες τους πολλούς αιώνες πίσω. Η γλυκιά μας παράδοση ταξιδεύει αδιάκοπα μέσα στους αιώνες και συνεχώς εμπλουτίζεται. Από τα αρχαία τραπέζια των ελληνικών συμποσίων, όπου το μέλι και οι καρποί έπλαθαν τις πρώτες γλυκές απολαύσεις, ως τα βυζαντινά παλάτια, όπου η τέχνη της ζαχαροπλαστικής εμπλουτίστηκε με αρώματα από Ανατολή και Δύση.

Ένα μεγάλο σταθμό στην εξέλιξη της ζαχαροπλαστικής αποτέλεσε η άφιξη των Μικρασιατών προσφύγων το 1923. Μαζί με τις μνήμες και τις πληγές τους, έφεραν κι έναν πολύτιμο γευστικό πολιτισμό. Γλυκά σιροπιαστά, αρώματα όπως το μαχλέπι και το κακουλέ, τεχνικές για το φύλλο, μυστικά για κρέμες και σιρόπια – όλα αυτά ρίζωσαν στη νέα τους πατρίδα και έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής ζαχαροπλαστικής. Ένωσαν το χτες με το σήμερα, δίνοντάς μας γεύσεις που μιλούν για χαμένες πατρίδες, αλλά και για δύναμη, ελπίδα και νέο ξεκίνημα.

Έτσι, σ’ αυτό το φανταστικό ταξίδι στο παρελθόν, μέσα από δρόμους που οδηγούσαν στο παρόν, μέσα από την ιστορία, την Εθνολογία και τη Λαογραφία τις λατρευτικές συνήθειες, τους θρησκευτικούς περιορισμούς και τις παραδόσεις, προσέγγισα το γευστικό μητρώο μας και διαπίστωσα πως η κουζίνα μας παραμένει ίδια, ή σχεδόν ίδια, όλους αυτούς τους αιώνες- απόδειξη ενός πολιτισμού με συνέχεια.

Την εποχή του κορονοϊού τότε που οι ώρες μέσα στο σπίτι ήταν ατέλειωτες όλα αυτά προσπάθησα να τα ταξινομήσω, και σε φακέλους αλλά και στο μυαλό μου. Ωραία!! Και τώρα τι τα κάνουμε; Οι κόρες μου σε κάθε αναφορά στα γλυκά, μου λέγαν τι θα γίνει μ’ αυτές τις συνταγές επιτέλους θα μας τις δώσεις; Έτσι πήρα την απόφαση να τις γράψω σωστά. Για να μην χαθώ μέσα στα κείμενα αποφάσισα να περιοριστώ σε τέσσερις αγαπημένους τόπους όπου έζησα και μεγάλωσα και έχω  τις αναμνήσεις μου ολοζώντανες.

Από την Καρδίτσα όπου γεννήθηκα- εκεί όπου η γη μύριζε στάρι και μέλι, και μου  έμαθε η γιαγιά μου, τι θα πει αγάπη για το φαγητό και τους ανθρώπους.

Από την Αμφίκλεια τον τόπο που μεγάλωσα- κι έμαθα τη σημασία της κοινότητας, της προσφοράς της γιορτής, του να μοιράζεσαι μια πίτα ή ένα γλυκό με τη γειτόνισσά σου.

Από τη Νέα Φιλαδέλφεια όπου έζησα τα φοιτητικά  μου χρόνια- εκεί γνώρισα τις Μικρασιάτισσες γειτόνισσες, που με τις μυρωδιές τους μ’ έμαθαν ότι η γλυκύτητα μπορεί να κουβαλά και νοσταλγία, αλλά πάντα φτιάχνεται με καρδιά.

Και τέλος από την περιοχή των Σερρών, όπου έφτιαξα τη δική μου οικογένεια και ζω μέχρι σήμερα.

Έτσι, οι γεύσεις αυτές έγιναν ταξίδι ζωής- από τη γη της Θεσσαλίας, στα πόδια του Παρνασσού, ως τις αυλές της προσφυγιάς και την απέραντη πεδιάδα των Σερρών με τις ιδιαίτερες ομορφιές.  Κι αυτό το ταξίδι είναι που γέννησε το βιβλίο «Ταξιδεύοντας σε γλυκά μονοπάτια».

Σ’ αυτό το ταξίδι, περπάτησα σε μονοπάτια παλιά. Ρώτησα, άκουσα, έγραψα, συγκινήθηκα. Άλλες φορές δάκρυσα κι άλλες χαμογέλασα. Γιατί πίσω από κάθε συνταγή κρύβεται ένας άνθρωπος που θυμάται. Κι όσο θυμάται η παράδοση αναπνέει.

Κάθε φορά που φτιάχνουμε ένα σιροπιαστό, δεν φτιάχνουμε μόνο ένα γλυκό: ανασταίνουμε στιγμές.

Γι αυτό κι ήθελα αυτό το βιβλίο να είναι ένα ευχαριστώ- σε όλους εκείνους που κράτησαν τις γεύσεις μας ζωντανές, στις γυναίκες που έβαζαν ψυχή μέσα στο μίγμα, στους άνδρες που έφερναν το αλεύρι, το μέλι, τα καρύδια.

Απόψε, λοιπόν, δεν παρουσιάζω μόνο ένα βιβλίο· παρουσιάζω μια αγκαλιά γεμάτη μνήμες και τις αφιερώνω στις νεότερες γενιές με την παραίνεση ότι μέσα από αυτές τις συνταγές μπορείτε, να βρείτε ξανά τον δρόμο προς τις ρίζες σας, προς το δικό σας τραπέζι, εκεί όπου η αγάπη βρίσκεται και σερβίρετέ σε κομμάτια γλυκά. Πρέπει να γνωρίζετε ότι, το να φτιάχνεις γλυκά για τους δικούς σου ανθρώπους είναι μεράκι, είναι αγάπη, είναι τέχνη, είναι δημιουργία, είναι ρομαντισμός, είναι πολιτισμός.

Η σημερινή μέρα για μένα είναι ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα. Εύχομαι καθώς θα ταξιδεύετε μέσα στις σελίδες του, να βρίσκετε κάτι δικό σας- ένα άρωμα, μια γεύση, μια ιστορία που σας θυμίζει ποιοι είστε και από πού έρχεστε.

Θα ήθελα να τελειώσω με τις σκέψεις μιας αμερικανίδας συγγραφέως της Βέρτα Μάε Σμαρτ Γκρόβενορ που διάβασα κάποτε και κράτησα σημειώσεις: «Η μαγειρική έλεγε όπως και η ζαχαροπλαστική είναι μια μορφή αγάπης. Αν μαγειρεύεις από αγάπη και τρέφεις ανθρώπους, η τροφή μετατρέπεται σε αίμα, το αίμα σε κύτταρο, τα κύτταρα σε ενέργεια που γίνεται ζωή. Και όταν ο τρόπος ζωής σου είναι γεμάτος φαντασία, δημιουργικός και ενεργητικός, η τροφή είναι ζωή. Με άλλα λόγια, η αγάπη και η ενέργεια που βάζεις τόσο στη μαγειρική σου όσο και στην παρασκευή γλυκών σου, παίρνουν μορφή κι ενέργεια για τα πρόσωπα για τα οποία τα φτιάχνεις.

Σας ευχαριστώ όλους πολύ που με τιμήσατε με την παρουσία σας.  Ευχαριστώ κυρία Δήμαρχε, κύριε Πρόεδρε, κυρία Πρόεδρε του Πολιτιστικού συλλόγου, που οργανώσατε την πολύ όμορφη, ιδιαίτερη και ζεστή αυτή συνάντηση. Και λέω ιδιαίτερη διότι συνήθως οι παρουσιάσεις βιβλίων αφορούν σε μεγάλο βαθμό την ιστορία. Να ευχαριστήσω και τα δύο νεαρά καλλίφωνα αδέλφια το Νίκο και τη Νάσια Βελέτζα που πλαισίωσαν μουσικά την εκδήλωση και μας χάρισαν μια πολύ ευχάριστη διάθεση. Ευχαριστώ πολύ τη Δήμητρα Αθανασιάδου και τον τεχνικό μας τον κ. Σωτήρη Μερκούρη για την άψογη συνεργασία μας.  Θα μου επιτρέψετε να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τους αγαπημένους μου συμμαθητές που βρίσκονται απόψε ανάμεσά μας, αυτούς που πορευτήκαμε μαζί τα πιο όμορφα χρόνια της νιότης μας. Ιδιαίτερα ευχαριστώ τον Αλέξανδρο Βαλάσκα, Πρόεδρο του Λαογραφικού- Ιστορικού Συλλόγου Πολυδρόσου, «η Σουβάλα Παρνασσού για την αμέριστη συμπαράστασή του. Ευχαριστώ το Γιώργο και την Τρυγόνα Λέφα, τον Θανάση και την Άννα Τσάφου φίλους μας αγαπημένους, που με την αγάπη τους, με βοηθούν να κρατώ τους δεσμούς με τον τόπο που τόσο πολύ αγάπησα. Και τέλος ευχαριστώ όλους τους φίλους που ταξίδεψαν από μακριά.

Εύχομαι η Παναγιά η Μεσοσπορίτισσα να μας βοηθάει και να  έχουμε καλή συνέχεια στα γλυκά ταξίδια της ζωής μας. Νάστε όλοι καλά,

Σας ευχαριστώ.

 

           Καλιόπη Πανοπούλου – Τζιώνη

Σύντομο Βιογραφικό

            Η Καλλιόπη Πανοπούλου–Τζιώνη κατάγεται από την Καρδίτσα, αλλά λόγω του επαγγέλματος του πατέρα της, ο οποίος υπηρετούσε στο Αστυνομικό Τμήμα Αμφίκλειας, έζησε στην Αμφίκλεια από την ηλικία των τεσσάρων μέχρι & των 18 ετών, που τελείωσε το Λύκειο και έφυγε στην Αθήνα όπου Σπούδασε στο ΤΕΦΑΑ Αθηνών και έγινε Διδάκτωρ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

     Υπηρέτησε ως καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και το 1987 διορίστηκε ως διδακτικό προσωπικό στο ΤΕΦΑΑ Σερρών, αναλαμβάνοντας το μάθημα της Εθνοχορολογίας και την ειδικότητα των Παραδοσιακών χορών. Συνταξιοδοτήθηκε με την βαθμίδα της Επίκουρης καθηγήτριας το 2017.

      Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα εστιάζονταν στη μελέτη του παραδοσιακού χορού, μελέτες τις οποίες παρουσίαζε σε επιστημονικά συνέδρια και αρθρογραφώντας σε διεθνή και ελληνικά περιοδικά. Το 2017 παρουσίασε το πρώτο της βιβλίο, με τίτλο «Ζώντας ανάμεσα στους Βλάχους». Πρόκειται για μια Εθνο-πολιτισμική  μελέτη η οποία κράτησε πολλά χρόνια επιτόπιας έρευνας. Από το 2021 ξεκίνησε να γράφει το:  «Ταξιδεύοντας σε γλυκά μονοπάτια» το οποίο είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε & να κρατάμε πλέον στα χέρια μας όσοι το προμηθευτήκαμε κατά την παρουσίαση..

Η Καλλιόπη Πανοπούλου παντρεμένη με τον Ευθύμη Τζιώνη, ζούν σήμερα στις Σέρρες και έχουν δύο κόρες, τέσσερα εγγόνια και δυο δισέγγονα.

                                                                                                                          Α.Ι.Β.

 Ακολουθούν VIDEO & πλούσιο φωτογραφικό ρεπορτάζ.