Σουβαλιώτες Ήρωες πολεμιστές της Μικρασιατικής Εκστρατείας 1919 - 1922…

         …Επετειακό Αφιέρωμα για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή

            Ο Ελληνικός στρατός στην προκυμαία της Σμύρνης. Μάιος 1921.

Του Δημήτρη Ι. Κατοίκου*

Ιστορική Εισαγωγική Περίληψη

Στις 2 Μαΐου 1919, η Ελλάς όντας με το μέρος των νικητών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κατόπιν διπλωματικών ενεργειών του Πρωθυπουργού της Ελ. Βενιζέλου, εξασφάλισε την άδεια από τις Μεγάλες Δυνάμεις της «Τριπλής Συνεννοήσεως», (ΑΝΤΑΝΤ), να αποβιβάσει στρατεύματα στη Σμύρνη...

 Η πόλη κατελήφθη από τις ελληνικές Ε.Δ. και διορίστηκε Έλλην Αρμοστής. Στόχος ήταν να προστατευθούν οι ελληνικοί πληθυσμοί της Ιωνίας από τις δολιοφθορές των Τούρκων ατάκτων και να δημιουργηθεί γόνιμο έδαφος για την ικανοποίηση των ελληνικών διεκδικήσεων στη Μικρά Ασία, στα πλαίσια της πραγματοποίησης του ονείρου της «Μεγάλης Ιδέας», όπως αυτή είχε ανδρωθεί και κυριαρχήσει στην ελληνική κοινωνία, κυρίως μετά τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους και τον τριπλασιασμό της ελληνικής εδαφικής επικράτειας.

Στις 10-8-1920 υπογράφηκε η συνθήκη των Σεβρών η οποία καθόριζε τους όρους ειρήνης των Συμμάχων με την ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία. Και ενώ ο Σουλτάνος αναγνώρισε την συνθήκη, μερίδα του τουρκικού στρατού, (Νεότουρκοι), με επικεφαλής τον Μουσταφά Κεμάλ, στασίασαν κατά των Συμμάχων και της ελληνικής αποστολής, αναγκάζοντας τον ελληνικό στρατό να ξεκινήσει επιχειρήσεις σε εδάφη έξω από τη ζώνη της Σμύρνης. Η ελληνική εποποιία αρχίζει. Ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει τις πόλεις Πάνορμο, Μουδανιά, Προύσα και Νικομήδεια και ως το τέλος Οκτωβρίου 1920 η ελληνική κυριαρχία παγιώνεται στη γραμμή Νικομήδεια, Προύσα, Ουσάκ.

Η «Μεγάλη Ιδέα» λαμβάνει σάρκα και οστά. Η ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης είναι πλέον θέμα χρόνου. Τα όνειρα αιώνων γίνονται απτή πραγματικότητα. Η Ιστορία όμως είχε άλλη γνώμη.

Στην ελληνική κοινωνία το τοξικό κλίμα του εθνικού διχασμού αναζωπυρώνεται. Ο Βενιζέλος θα υποστεί συντριπτική ήττα στις εκλογές της 14-11-1920 με αποτέλεσμα ο διεθνής παράγοντας να σημειώσει σαφή ανθελληνική μεταστροφή. Παρά ταύτα οι επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού συνεχίστηκαν νικηφόρες. Τον Ιούλιο του 1921 οι ελληνικές Ε.Δ. κατείχαν τη γραμμή Εσκή Σεχίρ, Αφιόν Καραχισάρ και Κιουτάχειας και τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο του ιδίου έτους  διέβησαν τον Σαγγάριο ποταμό και ανέλαβαν επιχείρηση κατά της Αγκύρας η οποία όμως απέτυχε. Επίσης απέτυχαν όλες οι διπλωματικές προσπάθειες συμβιβασμού. Από τον Οκτώβριο του 1921 μέχρι τον Αύγουστο του 1922 ουδεμία αξιόλογη στρατιωτική επιχείρηση σημειώθηκε στο μέτωπο της Μικράς Ασίας. Η ελληνική στρατιά, δύναμης 240.000 ανδρών, ήταν αναπτυγμένη σε μέτωπο 713 χιλιομέτρων από την Κίο της Προποντίδος μέχρι την Νότια Έφεσο στο Αιγαίο, κατέχοντας έκταση μεγαλύτερη των 70.000 τετρ. χλμ. συμπεριλαμβανομένης  και όλης σχεδόν της Αν. Θράκης.

Την 26-8-1922 άρχισε η πρώτη αντεπίθεση από τον τουρκικό στρατό που εν τω μεταξύ αναδιοργανώθηκε και εξοπλίστηκε. Οι ελληνικές δυνάμεις, εξαντλημένες και με πεσμένο ηθικό, άρχισαν να ηττώνται σε όλα τα μέτωπα και να υποχωρούν προς τις ακτές του Αιγαίου. Μέχρι την 16-9-1922 το σύνολο του ελληνικού στρατού είχε αποχωρήσει από την Ιερή Γη της Ιωνίας. Οι τουρκικές δυνάμεις προέβησαν σε φοβερά αντίποινα κατά των ελληνικών πληθυσμών, με αποκορύφωμα την πυρπόληση της Σμύρνης που σήμανε και το οριστικό τέλος της μικρασιατικής εκστρατείας και τον ενταφιασμό του Ελληνικού Ονείρου. Επακολούθησε ο ξεριζωμός του ελληνικού στοιχείου από τις εστίες του και το τεράστιο κύμα 1.200.000 προσφύγων προς την κυρίως Ελλάδα, με ολέθριες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες.

Η Σουβάλα στα τέλη της δεκαετίας του 1910 & στις αρχές της δεκαετίας του 1920

Γενική Κοινωνική –Οικονομική & Πολιτική Κατάσταση στη Σουβάλα 

Παρά τη μαζική έξοδο των νέων της για αναζήτηση καλύτερης τύχης προς τις Νέες Χώρες, η Σουβάλα εξακολουθεί να διατηρεί ικανό και ακμαίο ενεργό πληθυσμό. Ογδόντα δύο νέοι άνδρες μετανάστευσαν στις ΗΠΑ μεταξύ των ετών 1907-1925. Οι περισσότεροι παλιννόστησαν. Εξαιρετική είναι η παρουσία και ο ηρωισμός των Σουβαλιωτών κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913. Πρωτοφανής και σπάνια για ένα χωριό η θυσία στο βωμό των Εθνικών Δικαίων. Δώδεκα πεσόντες ήρωες από τη Σουβάλα πέρασαν στην Αθανασία.  Μόνο αυτοί  αναγράφονται στη μαρμάρινη πρόσοψη του ηρώου του χωριού.

Από το 1890 έως το 1902 εγγράφονται στα μητρώα αρρένων της Σουβάλας 195 στρατεύσιμοι νέοι άνδρες, οι οποίοι στη συνέχεια έμελλε να επανδρώσουν την ελληνική στρατιά της μικρασιατικής εκστρατείας. Δεν υπάρχουν στοιχεία για το ποιοι και πόσοι ακριβώς μετείχαν στη στρατιά. Κατ’  εκτίμηση του γράφοντος υπερέβαιναν τους 100. Στα επίσημα ληξιαρχικά βιβλία ουδέν αναφέρεται περί του τόπου και του χρόνου που έλαβε χώρα η θυσία των οκτώ παλληκαριών που έπεσαν στο μικρασιατικό μέτωπο κατά τα έτη 1919-1922. Επίσης ουδέν αναγράφεται στα μητρώα αρρένων καθώς αρκετοί δεν είναι καν εγγεγραμμένοι ή δεν έχουν ακόμη διαγραφεί, ελλείψει επισήμου αναγγελίας περί του θανάτου τους.

Μετά το 1918, λόγω της φοβερής επιδημίας της γρίπης που ενέσκηψε σε όλο τον Ελλαδικό χώρο, απεβίωσαν πολλοί ενήλικες Σουβαλιώτες αλλά και πολλά μικρά παιδιά. Η οικονομική κατάσταση των κατοίκων ήταν εξαιρετικά δυσχερής λόγω του προηγηθέντος Α΄Π.Π. και η επιβίωση του πληθυσμού βασιζόταν κυρίως στην γεωργοκτηνοτροφική παραγωγή και στην οικιακή οικονομία. Ελάχιστες οικογένειες εμπόρων και επιστημόνων απάρτιζαν την ολιγομελή αστική τάξη και ελάχιστες οικογένειες επίσης κατείχαν μικρή οικονομική άνεση λόγω των χρημάτων που είχαν αποκομίσει από την εργασία τους στην Αμερική.

Στο πολιτικό πεδίο τα δύο μεγάλα κόμματα της εποχής είχαν ίση σχεδόν εκπροσώπηση στο εκλογικό σώμα και αντιπρόσωποί τους ήταν δύο ισχυρές επιστημονικές προσωπικότητες. Το Βενιζελικό κόμμα των Φιλελευθέρων είχε εκπρόσωπο τον ιατρό και βιομήχανο Αργύρη Καρούζο και το Λαϊκό κόμμα το επίσης ιατρό Γεώργιο Δρίβα.

     Το μέγαρο Αργύρη Καρούζου  &  Η έπαυλη του Γεωργίου Δρίβα ως έχουν σήμερα. 

Τα δύο αρχοντόσπιτα της παλιάς Σουβάλας αποτέλεσαν για χρόνια κέντρα πολιτικών ζυμώσεων και επιρροών. Στο μέγαρο Καρούζου, πίσω από τη σιδερένια πόρτα είναι ακόμη και σήμερα αναρτημένη η φωτογραφία του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Πρόεδρος της Κοινότητος Σουβάλας το 1920 ήταν ο Νικόλαος Ανάγνος με κοιν. Συμβούλους τον Ιωάννη Κολοκύθα και Αθανάσιο Αδαμόπουλο και εφημέριος ήταν ο Θεόδωρος Παπαργυρόπουλος. Το 1922 Πρόεδρος ήταν ο Γεώργιος Δρίβας με κοιν. Συμβούλους τον Ιωάννη Κολοκύθα και τον Νικόλαο Ανάγνο και εφημέριος του χωριού ο Παπαναστάσης Πλατιάς.

Σουβαλιώτες Ήρωες της Μικρασιατικής Εκστρατείας

 Σε πρωτογενή ιστορική πηγή αναγράφονται επτά πεσόντες ήρωες , της Μικρασιατικής εκστρατείας. Για δύο εξ αυτών είναι δυσχερής η ταυτοποίησή τους λόγω της συχνότητας των επωνύμων και των ελλιπών λοιπών στοιχείων ταυτότητας. Σε δευτερογενείς ιστορικές πηγές που συνέγραψαν παλαιότεροι Σουβαλιώτες συγγραφείς,  διέσωσαν τα στοιχεία του όγδοου πεσόντα ήρωα, καθώς και  αρκετά στοιχεία για όλους τους πεσόντες. Επίσης διέσωσαν και τις ιστορίες των τραυματιών και των αιχμαλώτων. Η προφορική Σουβαλιώτικη παράδοση εδώ, στάθηκε πολύτιμος αρωγός της εξιστόρησης, με κύριους φορείς της τους συγγενείς των ηρώων.

 Α΄ ΠΕΣΟΝΤΕΣ

1. Λοχαγός  ΣΤΥΛΙΑΣ Γεώργιος του Λουκά και της Ευθυμίας το γένος Μανέτα, γεν. 1889 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Έπεσε ηρωικά μαχόμενος την 30-8-1922 στα υψίπεδα των Μουδανιών Μικράς Ασίας. Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 359. Κατά το παρελθόν η κοιν. Πολυδρόσου τίμησε το άξιο τέκνο της δίνοντας το όνομά του σε δρόμο κοντά στο πατρικό του σπίτι, ακριβώς πάνω από το δημοτικό πάρκινγκ. Δυστυχώς μετά την κατεδάφιση των παλαιών σπιτιών του δρόμου εξαφανίστηκαν και οι πινακίδες με το όνομα του ήρωα. Αναγράφεται στο μητρώο πεσόντων αξ/κών της Δ/νσης Ιστορίας Στρατού.

2. Υπολοχαγός ΚΑΡΟΥΖΟΣ Ιωάννης του Θεοδώρου και της Γιαννούλας το γένος Παγκάλου, γεν. 1893 στη Σουβάλα Παρνασσίδος.

Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξοντα αριθμό 405. Δεν κατέστη δυνατή η αναζήτηση του στα Μητρώα Πεσόντων  της Δ/νσης Ιστορίας Στρατού. Πλήθος πληροφοριακών στοιχείων για τη ζωή και τη δράση του Ήρωα μας παραδίδει ο παλιός Σουβαλιώτης δάσκαλος Γεώργιος Καρούλας σε σχετικό άρθρο του στην Εφημερίδα του Συνδέσμου Πολυδροσιωτών Αθηνών « Ο ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ »  το 1988. Ο Ιωάννης Καρούζος κατατάχτηκε εθελοντής ως μόνιμος Υπαξιωματικός του Ελληνικού Στρατού. Έλαβε μέρος στην Επιτροπή Αμύνης του Κινήματος Βενιζέλου το 1916 και μετά την επικράτηση της προσωρινής Κυβέρνησης Θεσσαλονίκης προήχθη σε Ανθυπολοχαγό. Το 1919 έλαβε μέρος στην Ελληνική Μικρασιατική Εκστρατεία και ταυτόχρονα προήχθη στο βαθμό του Υπολοχαγού. Αρχές του 1920 ήρθε με ολιγοήμερη άδεια στο χωριό και αμέσως επέστρεψε στην πρώτη γραμμή του Μικρασιατικού Αγώνα. Τα μόνα στοιχεία που έχουμε είναι ότι έπεσε ηρωικά μαχόμενος στην περιοχή του Αϊδινίου  το καλοκαίρι του 1920.

3. Δεκανέας ΣΚΟΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ Νικόλαος του Θεοδώρου και της Ευθυμίας το γένος Αντωνίου, γεν 1893 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 415. Έπεσε ηρωικά μαχόμενος στη Μικρά Ασία. Είναι καταχωρημένος στο μητρώο πεσόντων της Δ/νσης Ιστορίας Στρατού, χωρίς όμως να αναφέρεται  ο ακριβής τόπος και χρόνος της θυσίας του.

4. Στρατιώτης ΠΑΠΑΣΤΑΜΟΣ Χρήστος του Ευσταθίου γεν. 1893 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 411 χωρίς άλλα στοιχεία. Είναι καταχωρημένος στα μητρώα της Δ/νσης Ιστορίας Στρατού ως πεσών της μικρασιατικής εκστρατείας 1919-1922, χωρίς να αναφέρεται  ο ακριβής τόπος και χρόνος της θυσίας του.

5. Στρατιώτης ΒΛΑΧΟΣ Γεώργιος του Δήμου και της Αφροδίτης το γένος Αδαμοπούλου, γεν. το 1895 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 438. Έπεσε ηρωικά μαχόμενος στη Μικρά Ασία χωρίς να αναφέρεται κάπου ο ακριβής τόπος και χρόνος της θυσίας του. Σε δευτερογενή ιστορική πηγή έχει διασωθεί φωτογραφία του ήρωα απεσταλμένη στους οικείους του από τη Μαγνησία της Μικράς Ασίας το 1920.

Αριστερά ο ήρωας πεσών Γεώργιος Βλάχος μαζί με τον πρωτοξάδερφο και συστρατιώτη Κονταξή Ευστάθιο του Ιωάννη και της Αναστασίας Βλάχου, γεν 1895. Πιθανολογείται ότι ο τόπος της θυσίας του ήρωα είναι η μικρασιατική Μαγνησία.

 6. Στρατιώτης  ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ Αθανάσιος του Αθανασίου γεν 1894 στη Σουβάλα Παρνασσίδος, α.λ.σ. Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 426. Αναφέρεται ως πεσών στη Μικρά Ασία στο μητρώο της Δ/νσης Ιστορίας Στρατού με ημερ/νία    17-9-1919 και τόπο θανάτου το Στρατιωτικό Νοσοκομείο Μαγνησίας, (Μ.Ασίας).

7. Στρατιώτης ΧΡΗΣΤΟΥ Γεώργιος του Νικολάου και της Γεωργίας το γένος Παχύ, γεν 1901 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 541. Δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία για τον ακριβή τόπο και χρόνο της θυσίας του ήρωα. Από τη χρονολογία γέννησης συμπεραίνουμε ότι στρατεύτηκε το 1922 και ανήκε στην τελευταία κλάση στρατευσίμων που πολέμησε στο μικρασιατικό μέτωπο, οπότε και το ίδιο έτος έπεσε ηρωικά μαχόμενος. Στο μητρώο της Δ/νσης Ιστορίας Στρατού αναγράφονται πέντε πεσόντες με τα ίδια ελλιπή ταυτόσημα στοιχεία και γι’ αυτό καθίσταται δυσχερής η ταυτοποίηση του Σουβαλιώτη ήρωα. Πιθανότατα πρόκειται για τον πεσόντα την 1-9-1922 σε τόπο μη αναγραφόμενο

8. Στρατιώτης ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ Αθανάσιος του Λουκά και της Χαραλαμπούλας το γένος Σβίγκου, γεν 1897 στη Σουβάλα Παρνασσίδος . Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 468, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει διαγραφεί. Είναι καταχωρημένος στο μητρώο  της Δ/νσης Ιστορίας Στρατού ως πεσών στην Κιουτάχεια κατά τη μικρασιατική εκστρατεία 1919-1922, χωρίς να αναφέρεται ο ακριβής χρόνος της θυσίας του. Ήταν ο πρωτότοκος από τα έξι αδέρφια του και σύμφωνα με διηγήσεις του αδερφού του και παππού μου Γιώργου Καλλιμάνη, έπεσε ηρωικά μαχόμενος στην εξόρμηση του ελληνικού στρατού από την Κιουτάχεια προς τον Σαγγάριο ποταμό το καλοκαίρι του 1921.

                                        ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ Αθανάσιος του Λουκά. Ετών 24.   

 Β΄ ΤΡΑΥΜΑΤΙΕΣ

(Άπαντα τα στοιχεία προέρχονται από δευτερογενείς ιστορικές πηγές και την προφορική παράδοση.)

1. Στρατιώτης ΝΗΣΤΙΚΟΥΛΗΣ Λάμπρος του Γεωργίου και της Ευθυμίας το γένος Βέλιου, γεν. 1893 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Είναι καταχωρημένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 409. Έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913, στον Α΄ Παγκ. Πόλεμο, στην εκστρατευτική αποστολή στη Μεσημβρινή Ρωσία κατά της επανάστασης των Μπολσεβίκων (1919) και τέλος στη μικρασιατική εκστρατεία όπου και τραυματίστηκε. Όπως διηγείτο ο ίδιος τραυματίστηκε στη μάχη του Σαγγάριου (1921) από τουρκική σφαίρα με διαμπερές τραύμα στο κρανίο. (Αδελφός της γιαγιάς του γράφοντος, Παναγιούλας Νηστικούλη- Κατοίκου)

 Μεταφέρθηκε πεζός χιλιόμετρα μακριά από τον συγχωριανό συστρατιώτη του Σκουρογιάννη Γιώργο, όπου οι γιατροί του έραψαν το δέρμα του κρανίου χωρίς το υποκείμενο οστό. Παρά το σοβαρό τραυματισμό του επέζησε και απεβίωσε πλήρης ημερών το 1989.

Γ΄ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ 

(Άπαντα τα στοιχεία προέρχονται από δευτερογενείς ιστορικές πηγές και την προφορική παράδοση.)

1. Στρατιώτης ΣΟΥΡΑΒΛΗΣ Δήμος του Γεωργίου και της Γιαννούς το γένος Καραχάλιου, γεν 1902 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Είναι καταχωρημένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθμ. 553. Συνελήφθη μετά τη μάχη του Σεβρή Χισάρ το 1921 και παρέμεινε αιχμάλωτος στις τουρκικές φυλακές επί 18 μήνες. Ο πατέρας του τον έταξε στο Άγιο Κωνσταντίνο για να απελευθερωθεί και όταν επέστρεψε από την αιχμαλωσία έχτισε την εκκλησία του Αγίου στα δυτικά κράσπεδα του χωριού το 1924.

2. Στρατιώτης ΠΛΑΤΙΑΣ Δήμος του Αθανασίου και της Παναγιούς το γένος Τζιβάρα γεν. 1902 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθμ. 552.                                                          

Συνελήφθη αιχμάλωτος στην Καισάρεια της Μικράς Ασίας και παρέμεινε κρατούμενος στις τουρκικές φυλακές επί δυόμισι χρόνια μαζί με τον συγχωριανό του Σουραβλή Δήμο. Όταν επέστρεψε στο χωριό ουδείς τον αναγνώρισε λόγω των κακουχιών που είχε υποστεί. Ο πατέρας του είχε πεθάνει σε ηλικία 42 χρονών, από τον καημό του γιατί τον θεωρούσε ξεγραμμένο.

Δ΄ ΛΟΙΠΟΙ ΕΠΩΝΥΜΟΙ ΣΥΜΜΕΤΑΣΧΟΝΤΕΣ

1.  Συνταγματάρχης ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ Γεώργιος του Κων/νου και της Παγώνας γεν. 1890 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Αριθ. Μητρ. Αρρ.367

2. Στρατιώτης ΚΟΤΣΙΑΣ Γεώργιος του Λουκά και της Ασήμως το γένος Κοντοδήμου, γεν. 1894 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Αρ.Μητ.Αρρ.429. Λόγω της ανδρειοσύνης του υπήρξε προσωπικός ακόλουθος του «Μαύρου Καβαλάρη» του Μικρασιατικού Μετώπου Συντ/χη Νικολάου Πλαστήρα.

 

3. Στρατιώτης ΑΡΓΥΡΙΟΥ Νικόλαος του Αθανασίου και της Κωστάντως, γεν. 1898 στη Σουβάλα Παρνασσίδος.Αρ.Μητ.Αρρ.480.

Λόγω του ρωμαλέου αναστήματός του και της αντρειοσύνης του υπήρξε προσωπικός ακόλουθος του θρυλικού «Μαύρου Καβαλάρη».

4. Ξεχωριστή περίπτωση,(ίσως και μοναδική), που αναφέρεται σε δευτερογενή ιστορική πηγή, είναι η συστράτευση των τριών Σουβαλιωτών αδελφών ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Τάσου, Γιώργου και Χρήστου, που ανήκαν στο 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων και πολέμησαν μαζί και τα τρία αδέρφια, στον ίδιο λόχο, στις μάχες Σαγγάριου, Καλαί, Τουμλού - Μπακάρ και Εσκή-Σεχίρ.

5. ΜΑΤΑΡΑΣ Γεώργιος του Νικολάου και της Γεωργίας το γένος Μαράζα, γεν. 1901 στη Σουβάλα Παρνασσίδος

6. ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ Αθανάσιος του Ιωάννου. (1896-1984). Υπηρέτησε επί δεκαετία στον Ελληνικό Στρατό και έλαβε μέρος στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Πολέμησε σε πολλές μάχες και διακρίθηκε για τη γενναιότητά του. Η Πατρίδα τον τίμησε με το Αριστείο Ανδρείας.

 Ε΄ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

Μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου και τον επακολουθήσαντα εξανδραποδισμό του ελληνικού στοιχείου από τη Μικρά Ασία, στην κυρίως Ελλάδα κατέφυγαν περί το 1.200.000 πρόσφυγες. Δεν παρατηρήθηκε μαζική προσέλευση προσφύγων προς την στερεοελλαδική ενδοχώρα. Το προσφυγικό στοιχείο κατευθύνθηκε κυρίως προς τα μεγάλα αστικά κέντρα, αναζητώντας στέγη και εργασία. Στη Σουβάλα ήταν ήδη εγκαταστημένες δύο οικογένειες  ΠΙΤΑΟΥΛΗ, και ΝΤΟΣΙΜΕΝΤΖΗ με μικρασιατική καταγωγή, αλλά είχαν έρθει προ του 1922. Μοναδική περίπτωση πρόσφυγα που εγκαταστάθηκε για λίγο στη Σουβάλα, όπου και παντρεύτηκε και μετά μετανάστευσε στην Αθήνα, ήταν του ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ Δημητρίου. Επίσης, χωρίς να είναι πρόσφυγας, εγκαταστάθηκε εθελουσίως μετά το 1922  στη Σουβάλα η ΚΑΝΤΑΡΤΖΙΟΓΛΟΥ Ουρανία από την Προύσα της Μικράς Ασίας, μιας και είχε γνωρίσει τον εκεί υπηρετούντα στρατιώτη του μικρασιατικού μετώπου ΠΛΑΤΗ Γεώργιο από τη Σουβάλα, τον οποίο και παντρεύτηκε.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Σε όλους τους επώνυμους αλλά και ανώνυμους ήρωες της μικρασιατικής εκστρατείας μόνο τιμή και ευγνωμοσύνη τους ανήκει. Μπορεί να μην κατάφεραν να κάνουν πράξη τη «Μεγάλη Ιδέα» και το «Ελληνικό Όνειρο», όμως προς στιγμήν άγγιξαν το θαύμα και έχασαν την μεγάλη ευκαιρία του Ελληνισμού από λόγους ανεξάρτητους της θελήσεώς τους. Ιστορικά, το κατόρθωμά τους παραμένει μοναδικό. Είναι ο μοναδικός στρατός από την κυρίως Ελλάδα που προήλασε σε τόσο μεγάλο βάθος στο ασιατικό έδαφος μετά τη στρατιά του Μεγαλέξανδρου. Στη λεβεντογένα Σουβάλα του σήμερα, απομένει το χρέος να βρει λίγο χώρο στο ηρώο του χωριού και να γράψει οκτώ αράδες γράμματα με τα Ιερά Ονόματά των πεσόντων Ηρώων.

                                       

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

1. ΜΗΤΡΩΟ ΠΕΣΟΝΤΩΝ 1830-1930 Δ/ΝΣΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΡΑΤΟΥ.

2. ΑΘ. ΤΣΑΡΜΑΚΛΗ: «ΣΟΥΒΑΛΑ. Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΕΡΩΧΟΣ» Αθήνα 1983.

3. ΗΛ. ΓΕΩΡΓΟΥΣΗ: «ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΟΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΠΟΛΥΔΡΟΣΟΥ».

4. ΓΡ. ΔΑΦΝΗ: «ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ».

5. ΗΛ/ΚΟΣ ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ.

6. ΜΗΤΡΩΑ ΑΡΡΕΝΩΝ ΣΟΥΒΑΛΑΣ 1839-1922.

7. ΘΡΥΛΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΣΟΥΒΑΛΑΣ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ.

 

 *  Ο Δημήτριος Ι. Κατοίκος  είναι υποστράτηγος της ΕΛΑΣ ε.α. , Ιστορικός Ερευνητής – Συγγραφέας & μέλος του Δ.Σ. του Λαογραφικού – Ιστορικού Συλλόγου Πολυδρόσου "Η ΣΟΥΒΑΛΑ  ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ".

 

 

Σημείωση Ιστολογίου

            Το περιεχόμενο αυτής της Ιστορικής καταγραφής - αφιερώματος του κ. Δημ. Κατοίκου αποτέλεσε το θέμα της διάλεξης που παραχώρησε ο ίδιος το βράδυ της 13^ης Αυγούστου στην Πολύδροσο στα πλαίσια του 1^ου Φεστιβάλ Βιβλίου που διοργάνωσε ο Σύλλογος Γονέων & Κηδεμόνων των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου & Νηπιαγωγείου Πολυδρόσου.

 

             Επιμέλεια Ανάρτησης: Αλέκος Ι. Βαλάσκας