29 Αυγούστου : Μια ημερομηνία συμβολική για τη νεότερη ιστορία του Έθνους μας (Μέρος 1ο)

Του Επισμηναγού (ε.α.)Αλέκου Ι. Βαλάσκα

    Η 29^η Αυγούστου είναι μια ιδιαίτερα συμβολική ημερομηνία για το Έθνος μας αφού κατ’ αυτήν αλλά σε διαφορετικό χρόνο διαδραματίσθηκαν δύο από τα σημαντικότερα κεφάλαια της νεότερης ελληνικής ιστορίας που χαρακτηρίσθηκαν, δικαίως μάλιστα, το μεν πρώτο εθνική ήττα το δε δεύτερο εθνική νίκη…

   Το πρώτο κεφάλαιο είναι εκείνο της κατάληψης και πυρπόλησης της Σμύρνης την 29^η Αυγούστου του 1922 από τα τουρκικά στρατεύματα του Ισμέτ Ινονού που στην ουσία σηματοδότησε την έναρξη της Μικρασιατικής Καταστροφής και το δεύτερο είναι η τελική νίκη των εθνικών δυνάμεων την 29^η Αυγούστου του 1949 στο Γράμμο & στο Βίτσι επί του αυτοαποκαλούμενου ΔΣΕ που στην ουσία αποτελούταν από στρατολογημένα μέλη του ΚΚΕ & ανταρτικές ομάδες του ΕΑΜ.

   Αλλά, ας αναφερθούμε κάπως αναλυτικότερα σε αυτά τα δύο σημαντικά ιστορικά γεγονότα της νεότερης ιστορίας μας όχι μόνο για να καταστούμε ευτυχέστεροι, κατά τον Ευριπίδη, γνωρίζοντες την ιστορία μας (ὄλβιος ὅστις τῆς ἱστορίας ἔσχε μάθησιν), αλλά κυρίως για να αποτίνουμε τον αναλογούντα “φόρον τιμής” στη μνήμη τόσο των βιασθέντων, σφαγιασμένων & κατακρεουργημένων Ελλήνων της Σμύρνης το 1922 όσο και των χιλιάδων πεσόντων στρατιωτών μας & μαχητών στα πεδία των μαχών του Γράμμου & του Βίτσι τ0 1947-1949.

 

Σμύρνη Δευτέρα 29 Αυγούστου 1922

     Ξημερώνοντας η Δευτέρα, στη Σμύρνη και τα περίχωρα υπήρχαν παντού τα ίχνη της βίας που είχε ξεσπάσει την προηγούμενη ημέρα. Στα προάστια της πόλης και την αρμένικη συνοικία η καταστροφή ήταν απερίγραπτη. Σπίτια και επαύλεις, καταστήματα, εργοστάσια, σχολεία και νεκροταφεία είχαν λεηλατηθεί, πτώματα παρέμεναν σε κοινή θέα, γυναίκες και κορίτσια, θύματα ομαδικών βιασμών, περιφέρονταν σαν φαντάσματα. Ο ανθρώπινος θάνατος και τα λάφυρα αναμεμειγμένα, σε κοινή θέα. Ο διευθυντής του αμερικανικού κολεγίου Μακ Λάχλαν πηγαίνοντας από τον Παράδεισο στη Σμύρνη περιγράφει τα πολλά πτώματα που υπήρχαν στην άκρη του δρόμου και τα παρατημένα λάφυρα που είχαν κλαπεί από λεηλατημένα σπίτια και εργοστάσια: «Ανάμεσα σε διάφορα οικιακά σκεύη, είδα κάποια στιγμή στο χαντάκι πολλές ραπτομηχανές». 
Ο Λεβαντίνος Φερνάντ ντε Κράιμερ, βρετανικής καταγωγής, πήγε από τη Σμύρνη στον Μπουρνόβα και περιέγραφε στη θεία του: «Με λίγα λόγια, όλα τα σπίτια μέχρι τον σταθμό έχουν λεηλατηθεί, και στα περισσότερα, αν εξαιρέσουμε τη συνολική λεηλασία, έχουν συμβεί ανείπωτοι βανδαλισμοί. Όλα τα ελληνικά σπίτια ―μικρά και μεγάλα― ως τη Χαβούζα δεν είναι παρά ερείπια». Ο Φερνάντ σοκαρίστηκε ακόμα περισσότερο όταν πέρασε από τις διάφορες εκκλησίες και τα νεκροταφεία που υπήρχαν διάσπαρτα σε όλο τον Μπουρνόβα. Η εκκλησία των Ουίτταλ είχε λεηλατηθεί και το νεκροταφείο τους είχε συληθεί. «Όλα τα μνήματα και οι σταυροί έχουν γίνει κομμάτια, τα έσπασαν σε ένα ξέσπασμα οργής. Στο μεγαλύτερο μέρος τους, οι καταστροφές είναι έργο αυτών των βρωμιάρηδων [Τουρκο-] Κρητικών! Το ζωγραφισμένο τέμπλο της εκκλησίας έχει συντριβεί και τα επενδεδυμένα στασίδια είναι σκισμένα» [Μίλτον: 2008, σ. 310].

    Ο αφανισμός της αρμένικης κοινότητας συνεχίζεται συστηματικά. Ο Αμερικανός πρόξενος G. Horton δεν φείδεται περιγραφών: Το κυνηγητό και η σφαγή των Αρμενίων με τσεκουριές, με ξυλοδαρμό ή με τουφεκισμό κατά ομάδες στην εξοχή, είχε δημιουργήσει αφάνταστο πανικό. Βοήθεια δεν φαινόταν πουθενά στον ορίζοντα. Τα πολεμικά πλοία των μεγάλων δυνάμεων, συμπεριλαμβανόμενης της Αμερικής, δεν ήταν σε θέση να επέμβουν για διάφορους λόγους. Στο ανθρωποκυνηγητό αυτό συμμετείχαν τώρα και αποσπάσματα του τουρκικού στρατού. […] Όταν το κυνηγητό των Αρμενίων στους δρόμους της Σμύρνης δεν απέδιδε πια, η πρόσβαση στην περιοχή τους αποκλείστηκε για όλους εκτός από τους Τούρκους, από στρατιώτες που φρουρούσαν τις εισόδους των δρόμων. Τότε άρχισε η μεθοδική λεηλασία και σφαγή.

     Το μεγαλύτερο δράμα, όμως, συνέχιζε να διαδραματίζεται στην παραλία της Σμύρνης, όπου οι πολλές χιλιάδες των προσφύγων από την ενδοχώρα που είχαν καταλύσει εκεί βρίσκονταν στο έλεος των απείθαρχων Τούρκων στρατιωτών. Η πειθαρχία στο στράτευμα του Κεμάλ είχε πλέον καταρρεύσει και η πόλη βρισκόταν στο έλεος αποκτηνωμένων στρατιωτών και ατάκτων, που τα ένστικτά τους πυροδοτούσαν το αλκοόλ και οι βιασμοί. Οι ναυτικοί των ξένων δυνάμεων που βρίσκονταν στα πολεμικά πλοία του κόλπου υπήρξαν μάρτυρες απάνθρωπων περιστατικών το απόγευμα εκείνης της Δευτέρας. Οι πρόσφυγες προσπαθούν εναγωνίως να επιβιβαστούν σε κάποιο πλωτό μέσο, προσφέροντας ό,τι πολυτιμότερο διαθέτει ο καθένας, αλλά μάταια. Τα πλοία των ξένων δυνάμεων δεν μπορούν να υποστηρίξουν το πλήθος των προσφύγων. Ο κόλπος όλο και γεμίζει από τουμπανιασμένα κουφάρια και ανθρώπινα μέλη.

Συνεχίζεται…