Η Μακριά πατατούκα…

Του Παναγιώτη Λ. Ρίζου*

 από την Εφημερίδα “ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ” Αρ.Φύλ.20(36) Δεκ. 1978 

   Θα πάμε πίσω, στο τέλος της δεκαετίας του ’30 και στις αρχές του ’40, δηλαδή μπρος πίσω στα 1930.....

  Τα χρόνια λοιπόν εκείνα, πείνα και δυστυχία έδερνε στο χωριό μας τον κόσμο. Το ψωμί το έλεγαν ψωμάκι. Η μπομπότα ήταν στις δόξες της και το λάδι τότρωγαν με το αδράχτι (σταγονόμετρο)…

Όπως συμβαίνει παντού έτσι και στη Σουβάλα. Μεταξύ αυτών που πεινούσαν, ξεχώριζαν και μερικοί που πεινούσαν λιγότερο. Ήταν η τάξη των νοικοκυραίων που έτρωγαν χορταστικά: τις καθημερινές τα γυφτοφάσουλα και τα λάχανα (άγρια χόρτα), τις Κυριακές τα πλατιά φασόλια (χοντροφάσουλα) κι’ ανάμεσα καμιά πίτα από κολοκύθι ή τραχανά.  Στο μήνα σφάζαν και καμιά κότα , που λόγω της ηλικίας της έπαυε να γεννάει, ή ψώνιζαν λίγο κρέας – καμιά τριακοσαριά δράμια- απ’ το χασάπη, όταν έσφαζε κανένα τραϊ ή καμιά γέρικη προβατίνα, ή καμιά γίδα, που πρόκειταν να ψωφίσει από φούσκωμα, γιατί είχε φάει πολύ βελούρι, ή σπανιότερα κανένα βόϊδι για καπαμά (στιφάδο), που είχε οργώσει όλη τη Θεσσαλία και δεν μπορούσε να πάρει τα ποδάρια του.

Αυτή λοιπόν η “ευημερούσα” τάξη των νοικοκυραίων είχε την οικονομική δυνατότητα ταχτικά -κάθε 4-5 χρόνια- να ράβει και από ένα μαύρο, φαρδύ, μακρύ σακάκι, την αξέχαστη πατατούκα. Γινόταν από τη γνωστή τσούκνα που έγνεθαν το νήμα της και ύφαιναν το χειμώνα οι γυναίκες- οι μανάδες και οι κυρούλες μας- στους αργαλειούς τους, γιατί τόχαν σε κακό να μένουν άνεργες.

Ο γιακάς ήταν ντυμένος με φέλπα, ένα ύφασμα πολυτελείας, μαλακό μαύρο-γυαλιστερό, για να μη προκαλεί η άγρια τρίχα της τσούκνας γδάρσιμο του λαιμού.

   Πατατούκα φορούσαν και οι της φτωχότερης τάξης αλλά για λόγους οικονομίας κοντότερη και χωρίς φέλπα. Στους προπολεμικούς ανθρώπους κυριαρχούσε παντού και πάντοτε το πνεύμα της οικονομίας και της λιτότητας.

   Αυτοί λοιπόν οι τελευταίοι, οι φτωχότεροι, οι οποίοι για να μπορέσουν να ζήσουν έκαναν συμπληρωματικά εκτός από τις γεωργικές εργασίες και άλλες δουλειές – ήταν χτίστες, χαλκιάδες, μαχαιράδες, βαρελάδες, αδραχτάδες κ.λ.π. – στις μεταξύ των συζητήσεις αποκαλούσαν την τάξη των νοικοκυραίων ειρωνικά «μακριά πατατούκα» ή «ο Σ’ βαλιώτ’ς με τ’ μακριά πατατούκα». 

Εξεδήλωναν έτσι μερικοί το φθόνο τους για την καλύτερη οικονομική, από αυτούς, κατάσταση των άλλων.

Η «ευημερούσα» αυτή τάξη της μακριάς πατατούκας, ήταν κατ’ επάγγελμα αποκλειστικά γεωργοί. Ο μέσος κλήρος ήταν γύρω στα 20 στρέμματα χωράφια, 10 ποτιστικά της Αλεγούσας και άλλα τόσα ξηρικά στο Νησί ή στο Πατερό. Καλλιεργούσαν σιτάρι, βαμπάκι, φασόλια, καλαμπόκι κ.α.  Οι στρεμματικές αποδόσεις κυμαίνονταν γύρω στις 100 οκάδες για τα τρία πρώτα και 200 για το τελευταίο.  

   Θα μπορούσα και εγώ, σαν άνθρωπος που έζησα την εποχή αυτή και φόρεσα την πατατούκα, να πω ότι η τάξη της μακριάς πατατούκας της εποχής εκείνης, ζούσε πιο αρμονικά και ευτυχισμένα από την ευημερούσα σήμερα τάξη, που τη διακρίνει η μηχανοποίηση και η υπερένταση και που έχει σαν τελική συνέπεια, εκτός των άλλων, να τροφοδοτεί και να γεμίζει ασφυκτικά όλες, παρά το πλήθος τους, τις νευρολογικές κλινικές. 

* Ο Παναγιώτης Λ. Ρίζος (1912-2002) γεννήθηκε στη Σουβάλα και ήταν το πρώτο παιδί του Λουκά & της Ευθυμίας Ρίζου τα άλλα του αδέλφια η Βασιλική & ο Δημήτρης. Σπούδασε Γεωπόνος και εξειδικεύτηκε στην αμπελουργία & δενδροκαλλιέργεια. Ήταν έντιμος, ηθικός, εργατικός και εξαίρετος πατριώτης. Πρόσφερε πάντα με ανιδιοτέλεια τις επιστημονικές του γνώσεις στους συγχωριανούς μας όποτε του ζητήθηκαν. Απεβίωσε πλήρης ημερών (ετ.90) το έτος 2002.

 

  Πηγή: Εφημερίδα “ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ” του Συνδέσμου Πολυδροσιωτών Παρνασσού Αρ.Φύλ.20(36) Δεκ. 1978  Στήλη “ΣΟΥΒΑΛΙΩΤΙΚΑ”.                                 

 Επιμέλεια- Ανάρτηση:  Αλέκος Ι. Βαλάσκας