25η Μαρτίου - Ελληνική Επανάσταση - Greek Revolution - 1821

Ο Ρήγας, επονοµαζόµενος Φεραίος ή Βελεστινλής, υπήρξε εθνοµάρτυρας και πρόδροµος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Ένας από εκείνους τους πρωτοπόρους αγωνιστές που σε σκοτεινές εποχές γεµάτες δεισιδαιµονίες και φόβους έσπειρε τους σπόρους της γνώσης. Ο στόχος του ήταν να ριζώσει βαθιά στις ψυχές των υπόδουλων λαών της Ελλάδος και των Βαλκανίων η πίστη για έναν καλύτερο κόσµο ακόµα κι αν το τίµηµα ήταν η προσωπική του θυσία.
Το «∆έντρο της Ελευθερίας» του Ρήγα κατάφερε να βγάλει κλαδιά που µετέφεραν παντού το µήνυµα του αγώνα, της ένοπλης εξέγερσης, της απαλλαγής από ξεπερασµένα ήθη και έθιµα. Βλάστησε µέσα από τους ανθρώπους που τον πίστεψαν, από εκείνους που θυσιάστηκαν µαζί του και µέσα από τα γραπτά του, τις µεταφράσεις, κυρίως από κείµενα του γαλλικού διαφωτισµού και τους χάρτες του. Λίγα χρόνια µετά έδωσε τον καρπό της ελευθερίας που γευόµαστε ως τις ηµέρες µας. Ας ακολουθήσουµε λίγο την ιστορική διαδροµή και το όραµά του. Ο Ρήγας γεννήθηκε στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας, τις αρχαίες Φερές, το 1757, από εύπορη οικογένεια.

Το 1785 πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου εντάχθηκε στο περιβάλλον των Φαναριωτών.1 Εκεί γνωρίστηκε µε τον πρίγκιπα Αλέξανδρο Υψηλάντη και το 1786 τον ακολούθησε στη Μολδοβλαχία.  

Αλέξανδρος Υψηλάντης . Μέγας διερµηνέας της Υψηλής Πύλης και ηγεµόνας της Μολδοβλαχίας Ο Ρήγας πάντα παρακολουθούσε από κοντά την πνευµατική κίνηση της εποχής του. Η γνωριµία του µε τον ∆ηµήτριο Καταρτζή, που είχε τοποθετηθεί στο Βουκουρέστι ως νοµικός σύµβουλος του τοπικού ηγεµόνα, υπήρξε καθοριστική. Ο Καταρτζής ήταν από τους πρώτους που υποστήριξαν τη δηµοτική γλώσσα. 1 Μετά την εγκατάσταση του Οικουµενικού Πατριαρχείου στον Άγιο Γεώργιο στον λόφο του Φαναρίου το 1601, άρχισε να συγκεντρώνεται γύρω του ένας µεγάλος αριθµός Ελλήνων αστών και παλιών αρχοντικών οικογενειών και σύντοµα η συνοικία του Φαναρίου έγινε το κέντρο του υπόδουλου Ελληνισµού. i. Οι κυριότερες παραστάσεις του τίτλου της Χάρτας απεικονίζουν την Επιστήµη καθισµένη σε θρόνο, τον Κολοσσό της Ρόδου, την Ακρόπολη, σκηνές από τους Ολυµπιακούς Aγώνες, θυσία ταύρου σε αρχαίο θεό και τον Ηρακλή µε το ρόπαλο ενάντια στην Αµαζόνα µε το δόρυ. 

Ήταν βαθιά επηρεασµένος από τον γαλλικό διαφωτισµό και τις θέσεις των Εγκυκλοπαιδιστών και είχε σαν κύριο στόχο του, όπως και ο Ρήγας αργότερα, την «κοινή προκοπή». iv. Εξώφυλλο της περίφηµης Εγκυκλοπαίδειας v. Νικόλαος Μαυρογένης Το 1788 γνώρισε και ακολούθησε τον ηγεµόνα της Μολδοβλαχίας Νικόλαο Μαυρογένη στο Βουκουρέστι, όπου άρχισε να εργάζεται για την υλοποίηση του σχεδίου της ίδρυσης Βαλκανικής Οµοσπονδίας και της απελευθέρωσης του Γένους. Ο Ρήγας επεδίωκε µέσα από το µεταφραστικό και το πρωτότυπο συγγραφικό του έργο να φέρει σε επαφή τους Έλληνες µε τη δυτική σκέψη και να τους προετοιµάσει για τη διεκδίκηση της ελευθερίας τους. Εµπνευσµένος από τον άνεµο της ελευθερίας που έπνεε στην Γαλλία και τη δυτική Ευρώπη στα τέλη του 18ου αιώνα, ο Ρήγας τύπωσε εκτός από διάφορα άλλα κείµενα διδακτικά και επαναστατικά, τη Μεγάλη Χάρτα της Ελλάδος, 3 ένα µνηµειώδη για την εποχή του χάρτη, διαστάσεων 2,07 x 2,07 µ., σε δώδεκα φύλλα. Η φύση του χάρτη, του επέτρεψε µέσω µιας εικόνας να µεταδώσει µε συνοπτικό τρόπο πολλές ιδέες και να δείξει παραστατικά την έκταση και την ακτινοβολία του Ελληνισµού. Θα µπορούσε να θεωρηθεί συµπλήρωµα του κειµένου του Θούριου. Ο Ρήγας έκανε εντατική χρήση της εικόνας και του τραγουδιού για να ενισχύσει το όραµά του για ελευθερία και για να το κάνει κατανοητό σε όλους τους σκλαβωµένους λαούς.  Ο διαφωτισµός αποτελεί πνευµατικό κίνηµα που τοποθετείται στα µέσα του 18ου αιώνα, και ονοµάστηκε σαν « ο αιώνας των φώτων» ενώ όσοι τον µετέδιδαν σα φωτοδότες. Το κίνηµα εξαπλώθηκε αρχικά στην Γαλλία και αργότερα στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης προετοιµάζοντας παράλληλα το έδαφος για την Γαλλική Επανάσταση. Οι διαφωτιστές πίστευαν στη λογική σκέψη και στην πρόοδο και επιδίωκαν αλλαγές σε στους πολιτικοκοινωνικούς θεσµούς, την οικονοµία, την εκπαίδευση και τη θρησκεία. Τάχθηκαν υπέρ της ατοµικής ελευθερίας και δηµοκρατικής διακυβέρνησης των λαών. Ο διαφωτισµός µεταδόθηκε µέσω των παροικιών και στον υπόδουλο ελληνισµό και κατά την περίοδο 1750-1821 δηµιουργήθηκε στον ελληνικό χώρο ένα ανάλογο πνευµατικό κίνηµα, που ονοµάστηκε νεοελληνικός διαφωτισµός. Κυριάρχησαν θεµελιώδεις ιδέες όπως ελευθερία, δικαιοσύνη, ανεξιθρησκία, αρετή, επιστήµη, µε αντικειµενικό σκοπό το φωτισµό των υπόδουλων Ελλήνων, ώστε αυτοί να διεκδικήσουν την απελευθέρωσή τους. Παράλληλα εκείνο το διάστηµα ιδρύθηκαν σχολεία, εκδόθηκαν βιβλία, µελετήθηκαν οι θετικές επιστήµες. Κορυφαίοι εκπρόσωποι του νεοελληνικού διαφωτισµού είναι ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής. 3 Η Χάρτα κυκλοφόρησε σε 1220 αντίτυπα και περιλαµβάνει όλη τη βαλκανική χερσόνησο νότια του ∆ούναβη έως την Κρήτη, την Αδριατική δυτικά έως τη Βιθυνία της Μικράς Ασίας ανατολικά. Ο Ρήγας οραµατίστηκε µέσω της Χάρτας την έκταση µιας χώρας στην οποία δεν θα κατοικούσαν µόνον οι Έλληνες αλλά όλοι οι βαλκανικοί λαοί, στα πλαίσια ενός υπερεθνικού, πανβαλκανικού δηµοκριτικού κράτους, όπως ο ίδιος το οραµατιζόταν. Η Χάρτα υπηρέτησε το σκοπό του Ρήγα να αφυπνίσει την εθνική συνείδηση. Είναι ίσως ο πρώτος χάρτης στην ιστορία της χαρτογραφίας που χαρακτηρίστηκε ως επαναστατικό µέσο «καθεστωτικής ανατροπής», καταγγέλθηκε και συνδέθηκε µε την Επανάσταση του 1821.

πηγή ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια