ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΠΡΩΤΟΥΓΕΝΝΑ

«Χριστούγεννα, Πρωτούγεννα πρώτη γιορτή του χρόνου».

Από το βιβλίο μια Σουβαλιώτισσα θυμάται

Αφήγηση Χρυσούλας Βαλάσκα…

Λίγες μέρες πριν τις γιορτές καθαρίζαμε και συγυρίζαμε τα σπίτια, τις αυλές, για νάμαστε εύκαιρες τις παραμονές να ζυμώσουμε τα χριστόψωμα, τις κουλούρες και να φκιάσουμε τα γλυκά. Στα βαπτιστήρια και στα εγγόνια δίναμε κουλούρες που τις στολίζαμε μ’ ένα αυγό και καρύδια. Το χριστόψωμο το κόβαμε ανήμερα.

Στα σπίτια τρέφαμε για τα Χριστούγεννα γαλοπούλα, μανάρι και κανένα γουρουνόπουλο, τα σφάζαμε παραμονή και τα κρεμάγαμε στα υπόγεια (που ψυγεία τότε!).

Τη νύχτα όταν χτυπούσαν οι καμπάνες βάζαμε τα κατακαλά μας και πηγαίναμε στην εκκλησία ν’ ακούσουμε το «Χριστός γεννάται σήμερον…». Πολλοί μεταλαβαίναμε και προπαντός οι τσοπάνηδες. Μόλις τελείωνε η Λειτουργία πίσω στο σπίτι, έμπαινε το κοκορέτσι στη θράκα και στρώναμε τραπέζι πρωί-πρωί. Ο παπάς γύριζε στα σπίτια που γιορτάζανε και σήκωνε το ύψωμα.

Για την Πρωτοχρονιά ετοιμάζαμε τα γλυκά: μπακλαβά με φύλλο πλαστό, μύγδαλο και καρύδι, τη σαμόπιτα με σουσάμι, λίγο μύγδαλο και πετιμέζι.

Το πρωί της Πρωτοχρονιάς στέλναμε τα παιδιά στους παππούδες, τους θείους τους νονούς, μ’ ένα πιάτο γλυκά σε πεντακάθαρη πετσέτα, να κάνουν ποδαρικό. Τα καλοδεχόντουσαν, τα έβαζαν να καθίσουν λίγο για την καλή χρονιά και τα φίλευαν με ότι καλούδια είχαν.

Εμείς οι γυναίκες πηγαίναμε πρωί-πρωί στη βρύση της γειτονιάς, και ρίχναμε σιτάρι, καλαμπόκι, γλυκά και λεφτά με την ευχή να τα τρέχουν κι οι σοδειές όλο το χρόνο όπως έτρεχε το νερό στη βρύση.

Την Πρωτάγιαση, την παραμονή των Φώτων, ο παππάς άγιαζε όλα τα σπίτια, όπου έπρεπε να έχουν πλυθεί και να λουστεί όλοι στην οικογένεια, για να φύγουν οι καλικάτζαροι. Ανήμερα τα Φώτα οι γεωργοί, αφού έπιναν τον αγιασμό, πήγαιναν και ράντιζαν τα χωράφια τους για να έχουν καλή σοδειά.

Παραμονή Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα με τράστα στον ώμο για να βάζουν τον καρπό που τα φίλευαν.

Νοέμβριος –Δεκέμβριος 1995.