Το γεφύρι του Κραβασαρά που ένωνε τη Λαμία με τη Λιβαδειά κατά την Τουρκοκρατία

Το γεφύρι βρίσκεται στα Βασιλικά Βοιωτίας...

Τα Βασιλικά είναι μικρό πεδινό χωριό του νομού Βοιωτίας του Δήμου Λεβαδέων. Βρίσκεται στην κοιλάδα του ποταμού Κηφισού. Έχει πληθυσμό, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011, 38 κατοίκους. Το χωριό ονομαζόταν Κραβασαράς μέχρι το 1953, οπότε μετονομάστηκε σε Βασιλικά[1]

Ο Κραβασαράς δημιουργήθηκε μετά το 1688. Από το 1835 έως το 1840 υπαγόταν στο Δήμο Τιθορέας, από δε το 1840 μέχρι το 1912 υπήχθη στο Δήμο Ελάτειας. Με τη δημιουργία των Κοινοτήτων το 1912, ο οικισμός του Κραβασαρά, μαζί με τον οικισμό Μπισχενίου, αποτέλεσε την Κοινότητα Μπισχενίου με έδρα το Μπισχένι. Από τον Οκτώβριο του 1932 ο οικισμός του Κραβασαρά αποτέλεσε έδρα της Κοινότητας Κραβασαρά. Η ονομασία Βασιλικά αντικατέστησε την ονομασία Κραβασαράς σε ανάμνηση της καθοριστικής για την πορεία του αγώνα κατά των Τούρκων μάχης των Βασιλικών, που έλαβε χώρα στις 26 Αυγούστου 1821 στο στενό οροπέδιο των Βασιλικών, μιας περιοχής που βρίσκεται στους βόρειους πρόποδες του όρους Καλλίδρομο και ανήκει στην εδαφική περιοχή της Ελάτειας (Νομού Φθιώτιδος).

Το χωριό Βασιλικά είναι κτισμένο στους νότιους πρόποδες του λόφου Φιλοβοιωτός. Ο λόφος αυτός κατά τους κλασσικούς χρόνους υπαγόταν στην Αρχαία Φωκίδα. Αναφέρεται δε σε δύο κείμενα της αρχαίας γραμματείας: (α) στα Στρατηγήματα (κεφάλαιο πέμπτο, παράγραφος 16) του Πολύαινου και (β) στους Βίους Παράλληλους του Πλούταρχου (Σύλλας, παράγραφος 16). Το πρώτο κείμενο περιγράφει το στρατήγημα που έκανε ο Θηβαίος στρατηγός Παμμένης κατά τον Ιερό Πόλεμο, όταν προσπάθησε, και ξεγέλασε τελικά, τον στρατό του Ονομάρχου, στρατηγού των Φωκέων, που είχε στρατοπεδεύσει επί του Φιλοβοιωτού, και έτσι μπόρεσε να προχωρήσει προς την Θήβα. Το δεύτερο κείμενο εντάσσεται στα πλαίσια του Πρώτου Μιθριδατικού Πολέμου μεταξύ των Ρωμαίων και των Μιθριδατικών δυνάμεων. Ο Ρωμαϊκός στρατός υπό τον Σύλλα, αφού ενώθηκε με τον στρατό του Ρωμαίου στρατηγού Ορτήσιου στην Πατρωνίδα (σημερινή Αγία Μαρίνα), κατέλαβε τον Φιλοβοιωτό, όπου και διέμεινε για ένα τριήμερο περίπου. Στη συνέχεια επακολούθησε η μάχη στην Χαιρώνεια (86 π.Χ), όπου ο Σύλλας πέτυχε μεγάλη νίκη κατά του Αρχέλαου, που ηγείτο των Ποντιακών στρατευμάτων του Μιθριδάτη του ΙΣΤ΄, γνωστοὺ ως Ευπάτωρ.Σημερα ζουν λιγοστοι κριως ηλκωμενοι.Τον Ιανουαριο πανηγυριζει ο ι.ν.των Αγ. Αθανασιου και Κυριλλου Αλεξανδρειας ενοριακος.Τον Ιουλιο 1η του μηνος πανηγυριζει το ξωκκλησι των Αγ. Αναργυρων Κοσμα και Δαμιανου των θαυματουργων.Η παραδωση θελει η εικονα των αγιων να βρισκεται απο οικογενεια της Ελατειας κατω απο τμημα αρχαιας κολωνας και στην ιδια περιπου θεση η εικονα του Αγ.Στυλανου ναος προς τιμην του οποιου εχει κτηστει κοντα στο Παρορι.Η κυρια ασχολια των κατοικων ειναι η γεωργια και η κτηνο-πτηνο/τρωφια.Στα 7500 στρεματα του καμπου του χωριου και στα 4000 στρ περιπου χορτολιβαδικης εκτασης καλληεργουνται ελιες, βαμβακι, δημητριακα ,οπωροκηπευτικα και αιγοπροβατα καθως επισεις και πουλερικα.Υπαρχουν λιγα βοοειδη και χοιροι.Επισεις γινονται και βιοκαλληεργιες την τελευταια 20ετια.2 χλμ ανατολικά του οικισμού στη επ.λ. Λιβαδειάς-Αταλάντη βρίσκεται το γεφύρι του Καραβανσερα'υ' απόδειξη του μεσαιωνικού οικισμού που δημιουργήθηκε γυρω από το κατάλυμα. Πάνω απο το εξωκκλήσι του Αγ.Γεωργίου είναι τα ερείπια του ομώνυμου ναου του εν λόγω οικισμού.

Πρόσφατα, σε απόσταση 300-400 μέτρων από τον Παλιό Λεβέντη, και στα πλαίσια εκτέλεσης έργων υπό της ΕΡΓΟΣΕ επί της σιδηροδρομικής γραμμής, αποκαλύφθηκαν θεμέλια οικήματος της Γεωμετρικής περιόδου (8ος π.Χ αιώνας) και βρέθηκαν διάφορα αντικείμενα από την αρμόδια αρχαιολογική υπηρεσία.

Το γεφύρι
Το γεφύρι του Κραβασαρά (ή Κρεβασαρά), αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Άγγλο περιηγητή Συνταγματάρχη Γουίλιαμ Ληκ στο έργο του Ταξίδια στη Βόρεια Ελλάδα, που εκδόθηκε το 1835. Ο περιηγητής αυτός επισκέφτηκε επί Τουρκοκρατίας δύο φορές την περιοχή μας, την πρώτη το 1805 και την δεύτερη μεταξύ 1808 και 1810. Το γεφύρι αυτό θα πρέπει να χτίστηκε κατά τα πρώτα χρόνια του 18ου αιώνα, όπως άλλωστε συνέβη και με την πλειοψηφία των πέτρινων τοξωτών γεφυριών στην Ελλάδα. Αναμφισβήτητα πάντως κτίστηκε επί Τουρκοκρατίας, καθόσον το γεφύρι αυτό αναφέρεται μεταξύ των κατοίκων του χωριού, αλλά και της γύρω περιοχής ως «το Τούρκικο Γεφύρι».

Πρόκειται για πέτρινο μονότοξο γεφύρι που γεφύρωνε τον Κηφισό ποταμό στον κύριο δρόμο της εποχής εκείνης, ο οποίος συνέδεε το Ζητούνι (Λαμία) με τη Λιβαδειά μέσω του Τουρκοχωρίου (Εσέδ). Η κατασκευή των πέτρινων τοξωτών γεφυριών ήταν ιδιαίτερα πολυδάπανη και το κόστος αναλάμβαναν οι πλούσιοι Έλληνες ή Τούρκοι, τα μοναστήρια ή τα γειτονικά χωριά. Στην περίπτωση του γεφυριού του Κρεβασαρά φαίνεται ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην οικονομική ενίσχυση ο ιδιοκτήτης του Καραβάν Σαράι (είδος μεγάλου σημερινού πανδοχείου), το οποίο απείχε μόλις διακόσια μέτρα από το γεφύρι.

Απέναντι από το Καραβάν Σαράι, στους πρόποδες του λόφου αναπτύχθηκε λίγο μετά το 1688 ένας οικισμός με δεκαπέντε σπίτια, που πήρε αρχικά το όνομα Καραβάν Σαράι. Στην πάροδο του χρόνου συναντάμε τον οικισμό αυτό ως Καραβανσαράς και λίγο αργότερα πήρε την οριστική ονομασία  Κραβασαράς ή Κρεβασαράς.

To γεφύρι του Κρεβασαρά, απο τη λήθη στην ανυπαρξία
Το παλιό πέτρινο γεφύρι που βρίσκεται κοντά στο χωριό Βασιλικά, χρονολογείται απο την Τουρκοκρατία και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην δημιουργία και την παλιά ονομασία του οικισμού, όπως θα διαβάσετε στο σημείωμα του Νίκου Τασιόπουλου που δημοσιεύουμε στη συνέχεια.

Το γεφύρι, που ανήκει στην ευθύνη της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων, φέρει μεταγενέστερες παρεμβάσεις και μεγάλες αλλοιώσεις. Όπως φαίνεται στη φωτογραφία, η ανάγκη συντήρησής του είναι επιτακτική γιατί απειλείται με άμεση κατάρρευση.
Δ.Σπ.-Κ.Παπ.

Πηγή: kaliterilamia.gr