Ο Νικηφόρος και η Μάχη της Παύλιανης, 3 Ιουνίου 1943 ..

Αυτόγραφος χαιρετισμός του Νικηφόρου Ιούνιος 1988

Ο Παναγιώτης τζιβάρας ,ο καλλίας(χαρ Μώκος) και ο Δήμος Μαλούκος αρχηγείο 1ου Λόχου τάγματος Παρνασσίδος ,Σκοτώθηκαν και οι τρείς με άλλους 27 στην αγ τριάδα Καλοσκοπής (5-1 44) ήρωες της μάχης τής Παύλιανης.

Όλοι αυτοί οι αντάρτες πήραν μέρος στη μάχη της Παύλιανης .Στό μέσον ο θόδ. Καμάρας ,περιφερειακό στέλεχος του ΕΑΜ (από τη Λιλαία) .Αριστερά ο Νικηφόρος και δεξιά του ο Διαμαντής,οι οποίοι μαζί με το Φώτη Βερμαίο ,ηγήθηκαν της εφεδρείας κατα την μάχη της Παύλιανης . Η φωτογραφία ειναι στην πλατεία στο μαυρολιθάρι, λίγες μόλις ημέρες απο τη μάχη της Παύλιανης.

Στο εκτεταμένο αφιέρωμα των προηγουμένων ημερών για τη Μάχη της Πύλης και στα σχετικά με αυτήν γεγονότα, αναφέρθηκε πολλές φορές το 5 ανεξάρτητο τάγμα Παρνασσίδας. Τέσσερις λόχοι του πήραν μέρος στην τριήμερη μάχη και μετά αναχώρησαν για τα μέρη τους. Είναι οι θρυλικοί "Νικηφοραίοι", από το όνομα του αρχηγού τους Νικηφόρου-Δημήτρη Δημητρίου, ανθυπίλαρχου του ΕΣ και πρώτου μόνιμου αξιωματικού του ΕΛΑΣ. 

Πολλά έχουν γραφεί για αυτούς τους τρομερούς μαχητές. Τα σπουδαιότερα  αξιώθηκε να τα γράψει ο ίδιος ο Νικηφόρος. Πρόσφατα το τρίτομο βιβλίο του Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης επανεκδόθηκε και μπορεί πλέον ο καθένας να το απολαύσει έχοντάς το στη βιβλιοθήκη του, δίπλα στον Μακρυγιάννη και σε μερικά ακόμα "ευαγγέλια" του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων. 

Το μόνο που θα προσθέσω εδώ είναι μια επισήμανση για να φιλοτιμηθούν οι Έλληνες.

 Ο Νικηφόρος έχει γεννηθεί το 1921. Είναι δηλαδή, είκοσι χρονών το 1941. Όλα του τα πολεμικά κατορθώματα τα κάνει μέχρι την ηλικία των είκοσι τριών χρονών!!! Αυτό και μόνο να σκεφτεί κανείς φτάνει. Πού τη βρήκε αυτό το νέο παλληκάρι μέσα στα τόσα άλλα και μέσα σε τόσους άλλους αξιωματικούς, αυτή τη φλόγα, αυτή τη φρόνηση, αυτό το σθένος για να ξεκινήσει ένα νέο γύρο εκεί που όλα φαίνονταν χαμένα στα ερείπια; Η απάντηση βρίσκεται μέσα στα γραπτά του. Δεν θα επιχειρήσω να τον ερμηνεύσω. 

Κάνω λόγο για σθένος και όχι για δύναμη. Είναι σκόπιμη η διάκριση. Δύναμη ο Νικηφόρος δεν έχει, τουλάχιστον εκείνες  τις στιγμές που βγαίνει στο βουνό, εννοώ την πρώτη και τη δεύτερη όπου και πλέον η προσπάθεια καρποφορεί. 

Δεν  έχει δύναμη, έχει όμως σθένος. Οι σοφοί μας λένε πως "σθένος είναι να μη διαλύεται το άτομο όταν χάνει τη δύναμή του". Κι αυτό ακριβώς μας δείχνουν ο Νικηφόρος κι οι Νικηφοραίοι του. Πώς να παραμένουμε άτομα και παραπέρα να γινόμαστε πρόσωπα... "έχω πρόσωπο στην κοινωνία", λέμε...όταν έχουμε χάσει τη δύναμή μας! Για να το καταλάβετε καλύτερα αυτό δώστε σημασία στις σελίδες εκείνες που περιγράφει την κατάσταση του λαού καθώς το μέτωπο της Αλβανίας έχει καταρρεύσει και οι ένδοξοι νικητές των Ιταλών "κατέρχονται" ρακένδυτοι και πεινασμένοι στα σπίτια τους. Η περιγραφή είναι σπάνια γιατί οι γνώσεις μου δεν μου επιτρέπουν να πω πως είναι η μοναδική!  Είναι η "κατάσταση μηδέν" πολύ αδρά "ζωγραφισμένη". 

Μέσα απ' αυτή την "κατάσταση μηδέν" γεννήθηκαν όλα. Κι άλλοι γενήκανε θεοί κι άλλοι δούλοι. Θεοί, γιατί ξεπέρασαν τον εαυτό τους, κερδίζοντάς τον κι αυτό στο τέλος...."βρήκα τον εαυτό μου", λέμε...Δούλοι, γιατί προσπαθώντας να σώσουν τον εαυτό τους τον έχασαν...όταν έχασαν τη δύναμή τους κι ανήμποροι βρέθηκαν ενώπιον των κατακτητών, διαλυμένοι, α-σθενείς, κοίταξαν να σώσουν ό,τι μπορούσαν κάνοντας το ένα λάθος πάνω στο άλλο. Πού να φανταζόντουσαν, θα μου πείτε, πως η 8η ομάδα του Παρνασσού και μερικές ακόμη λίγο πιο κάτω και λίγο πιο πάνω,  θα γίνονταν σε μερικούς μήνες στρατός που θα πολεμούσε ΠΑΝΤΟΥ όπου υπήρχαν κατακτητές....

 Ο αυτόγραφος χαιρετισμός του Νικηφόρου στα αποκαλυπτήρια του μνημείου της Μάχης της Παύλιανης με τους Ιταλούς στις 3 Ιουνίου του 1943.  Τα αποκαλυπτήρια έγιναν  στις 5 Ιουνίου του 1988. 

Χαιρετισμός του Δημ. Ν. Δημητρίου - Νικηφόρου

Στην τελετή για τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου, που έστησε η Κοινότητα της Παύλιανης, για τους νεκρούς μαχητές του ΕΛΑΣ που έπεσαν στη

ΜΕΓΑΛΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΑΥΛΙΑΝΗΣ

(κατά Ιταλών - στις 3 Ιουνίου 1943)

                              [Τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 5-6-1988]

       1. Πρώτα τη δοξασμένη μνήμη των νεκρών συναγωνιστών μας της μάχης, ήρθαμε, οι επιζώντες της μάχης, να τιμήσουμε.

Τη μνήμη:            - του Σεβερίνου Σκούφου - από το Χρισσό-Ιτιά.

              - του Ηλία Παπαδόπουλου - από την Παύλιανη.

              - του Δημ. Κ. Κατσαρού - από την Παύλιανη.

              - του Βασίλη Δαγρέ - από την Αθήνα.

              - του Δημ. Ανδρατσουλά - από το Μαυρολιθάρι.

              - του Σπύρου Αρβανίτη - από τη Μαριολάτα.

       2. Ήρθαμε επίσης για να τιμήσουμε και τις οικογένειες των νεκρών μας της μάχης.

       Βρίσκονται σήμερα εδώ:

       - τα αδέλφια του Βασίλη Δαγρέ.

       - ο αδελφός του Σπ. Αρβανίτη.

       - συγγενείς του Δημ. Ανδρατσουλά.

       - ο πατέρας του Δημ. Κατσαρού.

       - συγγενείς του Ηλία Παπαδόπουλου.

       Ας προσθέσω πως βρίσκονται εδώ και αδέρφια και ανήψια του Καλλία, που υπήρξε ο ήρωας της μάχης της Παύλιανης.

       3. Και τη μνήμη επίσης των συναγωνιστών μας, που πήραν μέρος στη μεγάλη μάχη της Παύλιανης και οι οποίοι σκοτώθηκαν σε επόμενες συγκρούσεις με τους κατακτητές, ήρθαμε να τιμήσουμε. Και μνημονεύουμε ιδιαίτερα εδώ τους 31 νεκρούς της Αγίας Τριάδας, λίγα χιλιόμετρα από δω, στις 5 Ιανουαρίου 1944, με αρχηγούς τους στη ζωή, στις νίκες τους και στο θάνατο, τον Καλλία, το Δήμο και τον Παναγ. Τζιβάρα, αρχηγείο του 1^ου Λόχου του 5^ου Ανεξ. Τάγματος.

       4. Και τη μνήμη των συναγωνιστών μας, που πολέμησαν εδώ αλλά δε ζουν πλέον, έχοντας φύγει από τη ζωή με φυσικό ή βίαιο θάνατο, ήρθαμε να τιμήσουμε. Και μνημονεύω επάξια εδώ τον κορυφαίο όλων, στη σύνεση, στη μεθοδικότητα και την παλληκαριά, το Διαμαντή. Ποιών άλλων τα ονόματα να πρωτοαναφέρω, που όλοι τους είναι άξιοι της ίδιας τιμής, που μας ήσαν όλοι τους το ίδιο προσφιλείς και που μας είναι όλοι τους το ίδιο αλησμόνητοι; Μάκρυνε θλιβερά ο κατάλογος των απόνδων· οι λιγότεροι πλέον ζούμε ακόμα.

       5. Φόρο τιμής πρέπει επίσης να αποτίσουμε και στους πολεμιστές της μάχης, που ζουν ακόμα· και μερικοί από τους οποίους δίνουν το παρών στη σημερινή τελετή.

       Βρίσκονται σήμερα εδώ:

       - Ο Αυγέρης Αυγερόπουλος - από την Πυρρά-τραυματίας της μάχης.

       - Ο Θανάσης Δρούκαλης-Γκούρας - από το Δαδί.

       - Ο Ζαχαρίας Δράμπαλης-Ατρόμητος - από τη Λιλαία.

       - Ο Σπύρος Σφέτσος-Ορέστης - από το Γαλαξείδι.

       - Ο Χαράλ. Κουρέλης - από τη Λαμία.

       - Ο Τάσος Σερφές - από τη Λιλαία.

       - Ο Γιώργος Κοτσίκης - από τη Λιλαία.

       - Ο Αργύρης Καρατζάς - από τους Δελφούς.

       - Ο Γιώργος Τσακίρης - από την Παύλιανη.

       - Ο Κ. Κριάρας - από την Παύλιανη.

       - Και ο Ηλίας Καλόγηρος - από την Άμφισσα - σαλπιγκτής της μάχης, ο οποίος πριν λίγο, με τη σάλπιγγά του (που είναι ιταλική· και την έχει λάφυρο από την ημέρα εκείνη) σάλπισε στη σεμνή μας τελετή το «Προσοχή!» κατά το προσκλητήριο των νεκρών της μάχης. Και, κατόπιν, το σάλπισμα «Προχωρείτε! Προχωρείτε!» Ακριβώς όπως τότε! Κάνοντάς μας να αναρριγήσουμε. Και κάνοντας να ξυπνήσουν συνταρακτικοί οι απόηχοι της παληάς μας μάχης στις γύρω πλαγιές.

- Και ας θυμηθούμε ακόμα εδώ και τον άλλο σαλπιγκτή της μάχης, έναν από τους ηρωϊκότερους Έλληνες του 40-41 και της κατοχής, που τα ρωμαλέα (σαν του Αντρούτσου) στήθια του έκαναν τη σάλπιγγα να βογγάει στο στόμα του.

- Βρίσκονται, ακόμα, εδώ, σήμερα, ελασίτες μαχητές και από τους άλλους τομείς του μετώπου μας, κατά την ίδια εκείνη τεράστια αναμέτρηση με τα ιταλικά στρατεύματα:

   - Ο Μιλτιάδης Παπαθανασίου, μόνιμος αξιωματικός, από τη Σουβάλα.

   - Ο Γιάννης Δημητρίου-Σόλωνας - από τον Επτάλοφο.

   - Ο Γιάννης Σουραβλής-Τηλέμαχος - από τον Επτάλοφο.

   - Ο Ηλίας Καρδάσης-Καραούλης - από το Σερνικάκι.

Και ας με συγχωρήσουν οι άλλοι, που επίσης παραβρίσκονται και δεν τους πήρε το μάτι μου να τους σημειώσω και να τους αναγγείλω.

       6. Φόρο τιμής αποτίουμε και στο λαό της περιοχής-και όλης της Κεντρικής και Ανατολικής Ρούμελης- που αντιπαρατάχθηκε στα δοξασμένα αυτά και πανέμορφα βουνά, σε μια πρωτοφανή πανστρατιά, ενόπλων και αόπλων μαχητών, σε μέτωπο δεκάδων χιλιομέτρων, κατά τις επιχειρήσεις του Μαΐου και Ιουνίου 1943, όπως λεπτομερειακά αναφέρεται στο ιστορικό της μάχης, καταχωρημένο στο θαυμάσιο φυλλάδιο, που η Κοινότητα της Παύλιανης τύπωσε για τη σημερινή τελετή και μοίρασε στους προσκυνητές - μια πανστρατιά που αντιμετώπισε και συνέτριψε μια γιγαντιαία εχθρική κινητοποίηση.

       7. Φόρο τιμής αποτίουμε και στους πρωτεργάτες της προσπάθειας, που έκαμε δυνατή αυτή την κινητοποίηση του δυναμισμού του λαού μας. Διότι ήταν μια κινητοποίηση, που δεν προήλθε από αυθόρμητη, τυχαία ή στιγμιαία έμπνευση. Υπήρξε καρπός μιάς έγκαιρης γιγαντιαίας, μεθοδικής και αξεπέραστης σε αυτοθυσία, προσπάθειας, η οποία γέννησε τη μεγαλύτερη λαϊκή οργάνωση της ελληνικής ιστορίας - το Εαμικό Κίνημα.

       8. Ξεχωριστό τέλος φόρο τιμής οφείλουμε να αποτίσουμε και στους σημερινούς Παυλιανίτες, με επικεφαλής το Κοινοτικό τους Συμβούλιο - τον Πρόεδρο Παναγ. Παπαμανώλη, τον Αντιπρόεδρο Ιωάννη Πέτρου· και τους Συμβούλους Νικ. Γ. Ρηγάκη, Γεώρ. Κ. Λύτρα, Γεώργιο Κ. Κρέτσα, Γεώρ. Α. Ρηγάκη και Ευάγ. Α. Ζωγράφου. Διότι, την ανέγερση του Μνημείου της μάχης και τη σημερινή τελετή, τα συνέλαβαν και τα πραγματώνουν με ακέραιο πανεθνικό νόημα!

       Διαβάζω, από την τελευταία σελίδα, στο φυλλάδιο της Κοινότητας:

       «Εκ μέρους του λαού της Παύλιανης,

       το Κοινοτικό Συμβούλιο - ομόφωνα».

       Μέγας είναι ο έπαινος, που ανήκει στους σημερινούς Παυλιανίτες γι’ αυτό το «ομόφωνα»!

       Μέγιστη όμως είναι και η υποχρέωση όλων των Ελλήνων, να προσερχόμαστε μπροστά σε τέτοια μνημεία, εκφέροντας λόγο που θα γίνεται ομόφωνα αποδεκτός από όλους. Παρ’ όλα όσα χώρισαν τη γενιά μας του 1940-1950, ο κοινός αυτός λόγος υπάρχει και τον οφείλουμε, όλοι, σε όλους. Μόλις προχθές (29-5-88) διαβάσαμε στον τύπο, πως ο ηγέτης της μιάς από τις δύο υπερδυνάμεις - και διευκρινίζω πως ήταν ο αριστερός ηγέτης - διατύπωσε την εξής φοβερή εκτίμηση για τις σύγχρονες παγκόσμιες σχέσεις:

       «»

Το μεγάλο πολιτικό παιχνίδι, είναι πολύ επικίνδυνο, στον πυρηνικό αιώνα, να το παίζει κανείς με τους παληούς κανόνες. Ο αντικειμενικός σκοπός πρέπει λοιπόν να αλλάξει, έτσι ώστε οι υπερδυνάμεις να μη διαπραγματεύονται μεταξύ τους στη βάση του «όταν εγώ κερδίζω, εσύ χάνεις»!!

Υπάρχει λοιπόν και για μας ο ενωτικός λόγος του κοινού συμφέροντος. Και οι Παυλιανίτες τον βρήκαν με τον λαμπρότερο τρόπο, υψώνοντας ομόφωνα αυτό το Μνημείο. Πρέπει λοιπόν, όλοι ομόφωνα, κι εμείς, να διακηρύξουμε ότι, εδώ, σήμερα, προσήλθαμε όχι για να υποχρεώσουμε κάποιοι, κάποιους άλλους, να δεχτούν από το παρελθόν (ή και από το σήμερα) στοιχεία επίμαχα από τη δράση μας ή από τις σχέσεις μας. Προσήλθαμε, για να τιμήσουμε, από το τεράστιο και πολυσύνθετο ιστορικό υλικό της γενεάς μας, μια δράση απόλυτα δικαιωμένη! Που ανήκει στα Άγια των Αγίων της Ιστορίας μας! Εκείνος ο λαός της Παύλιανης του 1943, που ξεσηκώθηκε κατά των Ιταλών επιδρομέων σαν ένας άνθρωπος - και οι εθελοντές αντάρτες των τμημάτων, που συνέτριψαν εδώ την πάνοπλη και πολλαπλάσια σε δύναμη ιταλική φάλαγγα - και όσα είχαν συντελέσει για να υπάρξει αυτή η μαχητική δύναμη - και τα σαλπίσματα για την έφοδο κατά των επιδρομέων κατακτητών - και οι πολεμικές ιαχές, που έκαναν τα λαγκάδια να αντιβουΐζουν από την ανδρεία των Ελλήνων - είναι θησαυρός λαϊκός και εθνικός, που ανήκει σε όλους τους Έλληνες. Με το Μνημείο τούτο, στη θυσία των νεκρών μας συναγωνιστών, ανεβαίνουμε όλοι πάνω από τα μονομερή και τα αδικαίωτα των εθνικών μας εξελίξεων· πάνω από τα καίρα. Ανυψωνόμαστε σε χώρους, όπου η ζωή φανερώνει τα διαρκέστερα και τα δικαιωμένα κριτήρια των ανθρώπων για τα σφάλματα της ζωής, Σε άλλους χώρους και με άλλους τύπους έρευνας και διαλόγου, μπορούμε και πρέπει να αντιδικούμε για άλλες επιλογές μας - και πάλι βέβαια χωρίς ποτέ να ξεχνάμε, και στις αντιδικίες μας αυτές, ότι συναποτελούμε όλοι μαζί το Λαό μας και το Έθνος μας.

       Έξοχα, λοιπόν, οι Παυλιανίτες, με ομόφωνη απόφαση, διακηρύχνουν στο φυλλάδιό τους:

       «Το Μνημείο αυτό ανήκει σε όλους τους Έλληνες.

       Το στήσαμε για να το τιμούν με περηφάνεια

       όλες οι ερχόμενες ελληνικές γενιές»!

Κι ακόμα:

       «Τιμή και Δόξα παντοτεινή σε όσους προμαχούν

       για την Ελευθερία της Πατρίδας».

Πραγματικά! Είναι κορυφαία αξία να προμαχούμε για την Ελευθερία της Πατρίδας. Και ο λόγος αυτός των Παυλιανιτών, μας οδηγεί και σε μια άλλη παραπέρα σκέψη:

Άγιες είναι οι αξίες Ελευθερία, Πατρίδα, Έθνος, Λαός, Δημοκρατία, Δικαιοσύνη, Πρόοδος. Ας αποφεύγουμε όμως το λάθος, που συνέχεια το διαπράττουμε οι Έλληνες, να χρησιμοποιούμε την αναφορά σε μερικές από τις αξίες αυτές με τρόπο ου αποδυναμώνει τις άλλες. Οι νεκροί και οι μαχητές της μάχης της Παύλιανης- και όλης της Εθνικής Αντίστασης - πολέμησαν και θυσιάστηκαν για σκοπό, που περιέχει αλληλοσυμπληρούμενες και αλληλο-υπηρετούμενες (όχι, προς Θεού, αλληλομαχόμενες) όλες αυτές τις αξίες. Αυτό είναι το βαθύτερο νόημα τελετών, όπως η σημερινή. Με αυτή την έννοια πρέπει να γονατίζουμε ευλαβικά εμπρός στα Μνημεία και στους τόπους ηρωϊσμών και θυσίας όλων ανεξαίρετα των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, όπως εδώ τώρα, στην επέτειο της μεγάλης μάχης της Παύλιανης, των μαχητών του ΕΛΑΣ κατά των Ιταλών κατακτητών, στις 3 Ιουνίου 1943.

Αθήνα, Ιούνιος 1988

      

         

Πηγή Νυν και Αει