Ανδρέας Κάλβος: Ο ποιητής της Επανάστασης (Απρίλιος 1792 – 3 Νοεμβρίου 1869)

                                  Πηγή εικόνας: 2bp.blogspot.com| Πορτρέτο του Ανδρέα Κάλβου.   

    Ο Ανδρέας Κάλβος είναι σημαντικός Έλληνας ποιητής...

Αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση καθώς λογοτεχνικά δεν ανήκει ξεκάθαρα σε κάποια σχολή. Κινείται στις παρυφές του ρομαντισμού και της Επτανησιακής Σχολής. Τόσο οι ιδιωτικές όσο και οι κοινωνικές συνθήκες της ζωής του υπήρξαν ιδιαίτερες. Σε συνδυασμό και με την παιδεία που λαμβάνει, ο Ανδρέας Κάλβος θα διαμορφωθεί σε έναν πυρήνα ρομαντισμού και λυρισμού.

Ο Ανδρέας Κάλβος και η ζωή του σε Επτάνησα και εξωτερικό

Γεννιέται στη Ζάκυνθο το 1792. Η μητέρα του, Ανδριανή Ρουκάνη, ήταν αριστοκρατικής καταγωγής. Ο πατέρας του ήταν στρατιωτικός του βενετικού τάγματος. Το 1802 οι γονείς του βρίσκονταν σε διάσταση. Ο Ανδρέας Κάλβος κι ο αδελφός του, αναγκάστηκαν να ακολουθήσουν στο Λιβόρνο της Ιταλίας τον πατέρα τους. Δεν ξαναείδε ποτέ την μητέρα του, η οποία πεθαίνει από φυματίωση το 1815. Ζει μια άχαρη, παιδική και νεανική ζωή.

Το 1812 γνώρισε τον Ούγκο Φόσκολο, τον Ιταλό ποιητή που θα γίνει ο μέντοράς του. Ο Κάλβος θα τον ακολουθήσει ως βοηθός του στην Ελβετία και στην Αγγλία. Ο ίδιος εργάζεται ως δάσκαλος ιταλικών κι ελληνικών. Το 1819 παντρεύεται  την Τερέζα Τόμας. Όμως σ’ ένα χρόνο εκείνη πεθαίνει και πιθανώς και η κόρη που είχαν αποκτήσει μόλις. Ο Κάλβος επέστρεψε μετά απ’ το γεγονός αυτό, στη Φλωρεντία. Η ελληνική επανάσταση τον βρίσκει εξόριστο από τις Ιταλικές αρχές στην Γενεύη. Εργάζεται ως καθηγητής ξένων γλωσσών κι ασχολείται με μεταφράσεις αλλά και την συγγραφή.

Ο Κάλβος στην Ελλάδα

Ο Κάλβος ζει στην Ευρώπη όλο τον επαναστατικό πυρετό της Ελλάδας. Το 1826 δηλώνει την επιθυμία του να βρεθεί κι ίδιος στην επαναστατημένη πατρίδα του. Φτάνει αρχικά στο Ναύπλιο και στη συνέχεια εγκαθίσταται μόνιμα στην Κέρκυρα ως καθηγητής στην Ιόνιο Ακαδημία. Ζει εκεί για εικοσιπέντε χρόνια. Οι μαρτυρίες εκείνης της περιόδου μιλούν για έναν άνθρωπο απομονωμένο και περίεργο. Όλα αυτά τα χρόνια σιωπά ποιητικά. Δημοσιεύει μόνο σποραδικά σε τοπικές εφημερίδες, φιλοσοφικές και θεολογικές διατριβές. Ενώ ζει στην ίδια πόλη με τον Σολωμό, πηγές αναφέρουν ότι δεν γνωρίζονται. Το 1852 έφυγε ξαφνικά για την Αγγλία όπου παντρεύτηκε την ιδιοκτήτρια ενός παρθεναγωγείου στο Λάουθ. Εκεί διδάσκει ως καθηγητής και μεταφράζει θρησκευτικού περιεχομένου βιβλία. Πεθαίνει στις 3 Νοέμβρη του  1869. Τα οστά του μεταφέρθηκαν στην Ζάκυνθο το 1960.

Το συγγραφικό του έργο

Ο Ανδρέας Κάλβος θεωρείται ο ποιητής της ελληνικής επανάστασης. Οι Είκοσι Ωδές είναι η μοναδική του προσφορά στη νεοελληνική ποίηση. Είναι εμπνευσμένες κυρίως από το προεπαναστατικό κλίμα της χώρας, όπως εκείνος το εισέπραττε και το ζούσε στην Ευρώπη. Το 1824 τυπώνει στη Γενεύη  τη «Λύρα», δέκα πατριωτικές ωδές. Το 1826 στο Παρίσι τυπώνει άλλες δέκα, «τα Λυρικά». Η πρώτη ωδή, «Ο Φιλόπατρις», είναι ένας ύμνος στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Ζάκυνθο. Η Τρίτη, «Εις Θάνατον», είναι μια συγκινητική αναπόληση της μητέρας του. ‘Όλες οι άλλες αναφέρονται στο μεγάλο γεγονός της Ελληνικής Επανάστασης. 

Πηγή εικόνας: language.gr | Eξώφυλλο της πρώτης έκδοσης της «Λύρας», του έργου που δημιούργησε ο Ανδρέας Κάλβος.  

  Νωρίτερα, ο Κάλβος είχε γράψει, υπό την επίδραση του Φόσκολο, δυο κλασικιστικές τραγωδίες, τον «Θηραμένη» και τις «Δαναΐδες». Το 1814 γράφει μια «Ωδή εις Ιονίους», μια διαμαρτυρία για την τύχη των Επτανήσων. Σε ηλικία δεκαεννέα ετών είχε γράψει μια «Ωδή στον Ναπολέοντα», έργο του χαμένο που απόσπασμά του ανακαλύφθηκε σχετικά πρόσφατα. Από την επιστολογραφία του, που έχει διασωθεί σε μεγάλη έκταση, αντλούμε πολλά και σημαντικά στοιχεία για την προσωπικότητα και το έργο του ποιητή.

 Η ιδιαίτερη περίπτωση του Ανδρέα Κάλβου

Ο Ανδρέας Κάλβος αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση στην νεοελληνική λογοτεχνία. Ως άνθρωπος ήταν ιδιαίτερα μοναχικός.  Ιδιότροπο κι εριστικό τον περιγράφουν πηγές της εποχής του. Χαρακτηριστικό είναι ότι δεν έχει αφήσει κανένα πορτρέτο του. Δεν εξήγησε ποτέ γιατί σταμάτησε να γράφει ποίηση. Επίσης, ποτέ δεν αναφέρθηκε στην επιλογή της αυτοεξορίας του στην Κέρκυρα.

 Πηγή εικόνας: kallitheapress.gr | Ανδρέας Κάλβος, ο Επτανήσιος ποιητής.

Ως λογοτέχνης, ήθελε να υμνήσει την ελληνική επανάσταση, ζούσε όμως αποκομμένος τόσο από την ελληνική πραγματικότητα όσο και από την ελληνική γλώσσα. Εφάρμοσε λοιπόν στη μητρική του γλώσσα ό,τι έμαθε από τον δάσκαλό του. Δημιούργησε ένα ιδιότυπο κράμα δημοτικής και αρχαΐζουσας ελληνικής γλώσσας. Ο Κ.Θ. Δημαράς μελετώντας τον Κάλβο, διαπιστώνει πως ο ποιητής γράφει στα ελληνικά εφαρμόζοντας όμως τις ποιητικές και αισθητικές θεωρίες των Ιταλών ποιητών της εποχής του. Ο Κάλβος δεν προήλθε από μια συγκεκριμένη σχολή ή παράδοση. Γι’ αυτό τον λόγο και δεν δημιούργησε και συνέχεια. Διαβάζοντας όμως κανείς τα ποιήματά του καταλαβαίνει πως κάτω από τους κλασικιστικού ύφους στίχους του, κρύβεται η ανήσυχη ψυχή ενός γνήσιου ρομαντικού.

    Παρακάτω ακολουθεί βίντεο με την ερμηνεία σε μελοποιημένη μορφή της Ενάτης Ωδης «Εις Ελευθερίαν» του Ανδρέα Κάλβου, από Έλληνες τραγουδιστές.

                                 

Πηγή: maxmag.gr

                          Επιμέλεια  - Ανάρτηση:  Αλέκος Ι. Βαλάσκας