Ο Τρύγος

     Του Αλέκου Ι. Βαλάσκα    Προέδρου Λ.Ι.Σ. Πολυδρόσου 

    Ο τρύγος, ο θέρος & το μάζεμα της ελιάς...

 δεν ήταν  εργασίες που ασκούσαν παλαιότερα μόνο οι κατ’ επάγγελμα αγρότες στην ελληνική ύπαιθρο αλλά σχεδόν όλα τα νοικοκυριά ενός χωριού & τούτο γιατί το κάθε σπίτι ήθελε να έχει το κρασί του, το αλεύρι του & το λάδι του.

   Στο χωριό μας, την Πολύδροσο (Σουβάλα) Παρνασσού & λόγω των κλιματολογικών συνθηκών, η καλλιέργεια ελιάς δεν ήταν διαδεδομένη, όμως στα λίγα τότε χωράφια που οι χωριανοί μας είχαν ως κλήρο, καλλιεργούσαν κάποια με σιτηρά & όσπρια & σε κάποια ακόμη είχαν φυτεμένα αμπέλια & βέβαια όχι για εμπόριο αλλά για τις ανάγκες της οικογένειας.

    Στο σημερινό μας Σημείωμα & λόγω του μήνα Σεπτέμβρη που διερχόμαστε ο οποίος είναι ο κατ’ εξοχήν μήνας του τρύγου, εξ ου & στη λαογραφία πήρε το όνομα “Τρυγητής”,  θα δώσουμε για μία φορά ακόμη την ευκαιρία στους επισκέπτες του ιστολογίου μας να γνωρίσουν τη διαδικασία,  του τρύγου,  που κατά τη γνώμη μου της αρμόζει ο όρος “ιεροτελεστία” όχι μόνο γιατί η άμπελος & ο οίνος αναφέρονται στα ιερά κείμενα της ορθοδόξου πίστεως μας, ιδιαίτερα ο οίνος που αποτελεί μαζί με τον άρτο τα βασικά στοιχεία της δημιουργίας της Θείας Ευχαριστίας αλλά & γιατί η εργασία αυτή εκτελείται με τέτοια ευλάβεια & τάξη από τους συμμετέχοντες που τα παλαιότερα χρόνια ήταν όλα τα μέλη μιας οικογένειας από παππούδες & γιαγιάδες μέχρι μικρά παιδιά.

     Και πώς θα μπορούσαμε καλύτερα να παρουσιάσουμε αυτή την επίπονη, σκληρή πλην όμορφη & γιορτινή όμως εργασία – διαδικασία του τρύγου από του να αναδημοσιεύσουμε για μια ακόμη φορά εδώ:

     Τόσο την αφήγηση μιας παλιάς σεβάσμιας & αγαπημένης Σουβαλιώτισσας , μακαρίτισας σήμερα, της Δήμητρας (Μητρούς) Ε. Ανάγνου που με γλαφυρό & σε λόγο ντοπιολαλιάς έχει καταγραφεί από την επίσης μακαρίτισσα σήμερα Βασιλική (Κική) Χριστοπούλου Μερτζάνη στο βιβλίο της “Μια Σουβαλιώτισσα θυμάται” εκδόσεως του Συνδέσμου Απανταχού Πολυδροσιωτών  & επανεκδόσεως προ ολίγων ετών από το Σύλλογό μας, αλλά & με την επίσης γλαφυρή & σε λόγο ντοπιολαλιάς αφήγηση της εξαιρέτου συγχωριανής μας Χριστίνας Λ. Καλλιμάνη.

      Σας αφήνουμε, διαβάζοντας τα παρακάτω αφηγήματα, να ταξιδέψετε στο χρόνο, όχι μόνο “τρυγώντας” ροδίτες, σαβατιανά, ασπρούδες, & σκυλοπνίχτια από τα εύφορα & νοικοκυρεμένα αμπέλια της πάλαι ποτέ παλιάς Σουβάλας στον Μσόκαμπο, την  Αμπελόστρατα, τον Μπουρνιά & το Νησί αλλά & να “μεταλάβετε” από το μεστό, ανεπιτήδευτο, αγνό & γλαφυρό με Σουβαλιώτικο χρώμα & ιδίωμα λόγο αυτών των γυναικών.

      Ο ΤΡΥΓΟΣ  ΣΤΗ ΣΟΥΒΑΛΑ….

(Αφήγηση  Χριστίνας  Καλλιμάνη)

 

    Πριν αρκετά χρόνια υπήρχαν πολλά αμπέλια στην Σουβάλα (Πολύδροσο), από αυτά τα ποιο πολλά ήταν στις θέσεις:  Μπουρνιάς, Μσόκαμπο, και Νησί.  

Ο δρόμος που πέρναγε από τον Μσόκαμπο και πήγαινε στο Νησί λεγόταν (και λέγεται )  αμπελόστρατα  γιατί εκατέρωθεν υπήρχαν αμπέλια, για το λόγο αυτό, οι  Σουβαλιώτες πάντα είχαν στο κατώι τους, πολύ κρασί το οποίο και κατανάλωναν,  για αυτό  τους αποκαλούσαν και κρασοκανάτες.

 Την περιποίηση των αμπελιών (σκάλισμα, ξεφύλλιασμα,  θειάφισμα, πότισμα  και την συγκομιδή των σταφυλιών «Τρύγο») την έκαναν οι ντόπιοι κάτοικοι του χωριού.

 Σαν έμπαινε ο Σεπτέμβρης άρχιζε   η  προετοιμασία,  έβαζαν νερό στις ξύλινες  κάδες και στα ξύλινα βαρέλια για να φουσκώσουν (τα έβγαζαν έξω στην αυλή) , και μετά τα έπλεναν και τα έτριβαν  καλά με θυμάρι, στην συνέχεια τα λιβάνιζαν για να φύγουν τα κακά πνεύματα και  να γίνουν καλά τα κρασιά. Πήγαιναν στο δάσος, έκοβαν λατσούδια με τα οποία σκέπαζαν τις κάδες μαζί με μάλλινες κουρελούδες για να βράσει ο μούστος.

Όταν έφτανε η ώρα του τρύγου  μαζεύονταν κατά ομάδες,  συνήθως συγγενείς, φίλοι, γείτονες και γνωστοί,  ο έναν βοήθαγε τον άλλο μέχρι να ολοκληρωθεί ο Τρύγος. Τα σταφύλια τα κουβάλαγαν στο χωριό μέσα σε μεγάλα τρυγοκόφινα.

Κατά την διάρκεια του τρύγου  τα τραγούδια  και τα αστεία έδιναν κι έπαιρναν και όταν τελείωναν  γινόταν και πλούσιο τραπέζι που συνήθως κατέληγε σε τρικούβερτο γλέντι.

Παλιά το πάτημα των σταφυλιών γινόταν στο αμπέλι, εκεί   υπήρχαν ξύλινες κάδες και πατητήρια που πατούσαν τα σταφύλια,  τον μούστο τον έφερναν στο χωριό με τα μουλάρια μέσα σε γιδιές (ασκοί από δέρμα ζώου συνήθως γίδας)  στην συνέχεια τον έβαζαν στα βαρέλια, φώναζαν και τον παπά για να διαβάσει το μούστο  για να γίνει ένα καλό κι ευλογημένο κρασί.

 Όταν  τελείωνε η βράση τα έκλειναν,  και μετά από ένα με δύο μήνες τα άνοιγαν και τα δοκίμαζαν.

Όλη η διαδικασία ήταν μια τελετή!!!