Το Πήλιο στη Μυθολογία

                                       

Του Ευάγγελου Μπαλντούνη,  φιλολόγου

 Το Πήλιο, το βουνό των Κενταύρων, είναι ένα καταπράσινο φυσικό φρούριο. Ολόκληρη η περιοχή είναι ένας ανεξάντλητος θησαυρός μύθων, θρύλων, ιστορίας και πολιτιστικής παράδοσης...

 Για χιλιετίες το έχουν περπατήσει θεοί, ημίθεοι, Κένταυροι, Τιτάνες, Γίγαντες, νύμφες και δρυάδες, βασιλιάδες, ήρωες και πολεμιστές. Για τους θεούς δε του Ολύμπου, υπήρξε αγαπημένο θέρετρο. Πιθανολογείται ότι η ετυμολογία της ονομασίας του προέρχεται από την αιγυπτιακή λέξη «Πηλούσιο» και δόθηκε από τους Προέλληνες που ήρθαν από τη Ν.Α. μεσογειακή λεκάνη. Ίσως ανάγει την προέλευσή της στην Ιλλυρική λέξη pil, που σημαίνει δάσος, ή να πήρε το όνομά του από τον Πηλέα, τον πατέρα τού Αχιλλέως.

Το πανέμορφο Πήλιο δεν μπορούσε να μην προσελκύσει τους αρχαίους Έλληνες, που το επέλεξαν ως τόπο όπου διαδραματίστηκαν μυθικά γεγονότα. Αρχικά σ’ αυτό εγκαταστάθηκε ο γενάρχης της περιοχής, ο Μάγνης, γιος τού Αιόλου (ή του Δία). Οι αρχαίοι Μάγνητες ήταν οι πρώτοι κάτοικοι που διέμειναν μόνιμα στην έκτασή του. Αναφορές στο Πήλιο γίνονται ήδη από τον Όμηρο, ο οποίος το αποκαλεί «εινοσίφυλλον» (με φύλλα που σείονται), ενώ ο Ησίοδος το ονομάζει «υλήειν» (δασωμένο).

* ΤΟ ΠΗΛΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΚΕΝΤΑΥΡΟΙ:
Οι Κένταυροι ήταν πλάσματα της μυθολογίας που απεικονίζονταν με ανθρώπινο το άνω τμήμα τού σώματος και αλογίσιο το κάτω. Προήλθαν από την ποιητική ένωση του Ιξίωνος και της Νεφέλης. Είχαν χαρακτήρα άγριο και πρωτόγονο, βίαιο, παρορμητικό και φιλήδονο. Ζούσαν σε σπηλιές και κυνηγούσαν άγρια ζώα οπλισμένοι με πέτρες και ξύλα. Στο Πήλιο υπάρχουν πολλές σπηλιές που διαθέτουν διαμερίσματα μεγάλα σε χώρο και που αποτελούν ιδανικό καταφύγιο. Βασιλιάς των Κενταύρων ήταν ο Ευρυτίων, ο οποίος καλεσμένος στον γάμο τού βασιλιά των Λαπιθών επιχείρησε να απαγάγει την ίδια τη νύφη, την Ιπποδάμεια. Τον συνέλαβαν και του έκοψαν τα αυτιά και τη μύτη. Ακολούθησε η σφοδρότατη Κενταυρομαχία, όπου νικητές αναδείχτηκαν οι Λαπίθες.
Δεν ήταν όλοι τους ίδιοι, ούτε κατάγονταν από όμοια γενιά. Ο γνωστός π.χ. Κένταυρος Χείρων ήταν γιος του Κρόνου και της νύμφης Φιλύρας. Η Φιλύρα όμως αισθανόταν απέχθεια για το τέρας που έπρεπε να θηλάζει. Παρακάλεσε τους θεούς να τη μεταμορφώσουν σε οτιδήποτε άλλο κι έτσι έγινε φλαμουριά. Ο Χείρων υπήρξε ειρηνικός, σοφός, δάσκαλος και μύστης. Γνώριζε τα μυστικά της φύσης και των τεχνών, της ιατρικής και των βοτάνων, της μουσικής, αστρολογίας και της μαντικής. Με τα άνθη τής φιλύρας (φλαμουριάς) θεράπευε ασθενείς, ενώ κόβοντας σε μικρές λωρίδες τον εσωτερικό της φλοιό, τον χρησιμοποιούσε για να μαντεύει. Στη σπηλιά όπου ζούσε στο Πήλιο έγινε παιδαγωγός - δάσκαλος πολλών ηρώων.

* Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΙΑΣΟΝΑ ΣΤΟ ΠΗΛΙΟ:
Ο πατέρας τού Ιάσονος, ο Αίσων, εμπιστεύτηκε στον Χείρωνα τον ανήλικο γιο του, για να τον προστατέψει και να τον διδάξει. Όταν ενηλικιώθηκε ο Ιάσων γύρισε στην Ιωλκό για να αντιμετωπίσει τον σφετεριστή τού θρόνου της Πελία, ο οποίος του ζήτησε να φέρει το Χρυσόμαλλο Δέρας.

* Η ΑΝΑΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ:
Μετά τη βάπτιση του Αχιλλέως από τη Θέτιδα στον ποταμό της Στυγός, ο πατέρας του, ο Πηλεύς, τον παρέδωσε στον Χείρωνα. Έμεινε αρκετά χρόνια μαζί του. Διδάχτηκε να κυνηγά με ταχύτητα τα ελάφια τού Πηλίου και τα σκότωνε δίχως σκυλιά και δόλιες παγίδες. Ο Χείρων έθρεψε το πνεύμα του με όλα τα ευγενή και τα πρέποντα, αλλά και με θεραπευτικές ικανότητες. Ο Όμηρος αναφέρει για πληγωμένο ήρωα: «Σώσε με τουλάχιστον τώρα, κόψε το βέλος από τον μηρό μου, ξέπλυνε το μαύρο αίμα με ζεστό νερό και βάλε πάνω του καλά γιατρικά, από αυτά που λένε ότι σού είπε ο Αχιλλέας, αφού ο Χείρων τού μίλησε γι’ αυτά»... Ο Χείρων έτρεφε τον Αχιλλέα με εντόσθια λιονταριών και αγριοκάπρων και με μεδούλι άρκτων και ελαφιού για να γίνει γενναίος και ταχύς. Ο νεαρός ήρωας ήταν τόσο επιδεκτικός σε όσα του δίδασκε ο Κένταυρος, ώστε σε ηλικία 6 μόλις ετών έσυρε το πρώτο του αγριογούρουνο στη σπηλιά τού Χείρωνος.

* Ο ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ, Ο ΑΚΤΑΙΩΝ ΚΑΙ Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΣΤΟ ΠΗΛΙΟ:
Ο θεός Απόλλων μετέφερε τον γιο του, το βρέφος τότε Ασκληπιό, στον Χείρωνα (τότε που θανατώθηκε η μητέρα του, η Κορωνίς). Ο Χείρων τον ανέθρεψε και του μετέδωσε τις θεραπευτικές του γνώσεις. Επίσης στο Πήλιο ο περίφημος κυνηγός Ακταίων έμαθε από τον Κένταυρο την τέχνη τού κυνηγιού. Αλλά και ο ήρωας Ηρακλής θήτευσε κοντά του προάγοντας τις αρετές και τις ικανότητές του. Δυστυχώς σε μια μάχη ο Ηρακλής προκειμένου να υπερασπιστεί τον φίλο του Κένταυρο Φόλο, πλήγωσε κατά λάθος με δηλητηριασμένο βέλος στο πόδι τον σοφό δάσκαλό του. Ο Χείρων υπέφερε για μεγάλο διάστημα και τελικά ζήτησε από τον Δία απαλλαγή από την αθανασία, προσφέροντάς την στον Προμηθέα....

* Ο ΠΗΛΕΑΣ ΚΑΙ Η ΘΕΤΙΣ ΣΤΟ ΠΗΛΙΟ:
Σε σπηλιές τού βουνού κρυβόταν η θεά Θέτις, τότε που ο Δίας ήθελε να την παντρέψει με τον Πηλέα. Η Θέτις ήταν μία από τις 50 Νηρηίδες, η πιο ωραία απ’ όλες και μάλιστα η αρχηγός τους. Δεν επιθυμούσε να νυμφευτεί έναν θνητό και για να τον αποφύγει μεταμορφωνόταν σε διάφορα θαλάσσια πλάσματα, κυρίως σε σουπιά και του τίναζε το μελάνι της. Απελπίστηκε ο Πηλεύς και ζήτησε να τον βοηθήσει ο Χείρων. Αυτός του υπέδειξε τη σπηλιά που κοιμόταν η Θέτις. Έτσι την έπιασε κυριολεκτικά «στον ύπνο» και την αγκάλιασε σφιχτά με τη «μαιάνδριο λαβή» που του υπέδειξε ο Χείρων («κλειδώνεται» ο αντίπαλος με τα δάκτυλα και των δύο χεριών σφιγμένα, δημιουργώντας μαίανδρο μπροστά στο στήθος του). Παρά το δέσιμο η θεά πάλευε για να ξεφύγει αλλάζοντας μορφές... Αλλά ήταν αδύνατο να απελευθερωθεί. Ο Πηλεύς, πρωταθλητής στο Παγκράτιο ήδη από την Αίγινα, απ’ όπου καταγόταν, την ακινητοποιούσε μέχρι τελικά η Θέτις τον αποδέχτηκε, αφού κατάλαβε πως δεν μπορεί να διαφύγει...
* Το Πήλιο πρόσφερε και την ξυλεία του για την κατασκευή τής Αργούς. Από τα άφθονα πεύκα του ναυπηγήθηκε «το μακροτάξιδο καράβι, η Αργώ η κοσμοτραγουδημένη» (πασιμέλουσα, Όμηρος).

* ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΟΥ ΠΗΛΙΟΥ:
Στο Πήλιο αφιερώθηκαν μερικές από τις σπουδαιότερες σελίδες τής μυθολογίας μας. Οι θρύλοι, οι μύθοι και οι παραδόσεις του εξάπτουν τη φαντασία και προσθέτουν στο φυσικό κάλος τη δική τους πινελιά. Μας προκαλούν να μυηθούμε στον αρχαίο κόσμο τής χώρας των Κενταύρων. Εξάλλου και σήμερα τα περισσότερα μέρη στο Πήλιο και την ευρύτερη περιοχή της Μαγνησίας, διατηρούν τα ίδια τοπωνύμια που είχαν επί δεκαετίες, συντηρώντας έτσι τη μακρόχρονη ελληνική τους ταυτότητα. Το Πήλιο είναι γεμάτο μαγεία και πανέμορφα τοπία, όλες τις εποχές τού χρόνου....

* «Η φύσις μηδέν ατελές ποιεί μήτε μάτην» (Αριστοτέλης).

 

Πηγή: www.eleftheria.gr

                        Επιμέλεια Ανάρτησης: Αλέκος Ι. Βαλάσκας