29 MAΪΟΥ 1453 Μνήμη Αλώσεως…

 Του Αλέκου Ι. Βαλάσκα 

Συμπληρώθηκαν σήμερα 568 χρόνια από την αποφράδα εκείνη ημέρα την Τρίτη 29 Μαϊου 1453 όταν η Βασιλίδα των πόλεων, η Κωνσταντινούπολις αλώθηκε από τους Οθωμανούς Τούρκους...

Η 29η Μαΐου κατέστη έκτοτε ημέρα μνήμης και οδύνης για τον Ελληνισμό.  

Όπως έχει όμως γραφεί, η οριστική αυτή πτώση του Βυζαντίου στους Οθωμανούς Τούρκους μετέβαλε ριζικά την διεθνή κατάσταση και συνετέλεσε στην δημιουργία νέων συνθηκών πολιτικής και πνευματικής ζωής για όλους τους Ευρωπαϊκούς λαούς.

Η Άλωση βέβαια αυτή δεν ήρθε ξαφνικά εκείνη την ημέρα του Μαΐου του 1453. Είχε προηγηθεί η πρώτη Άλωση από τις ληστρικές ορδές των σταυροφόρων βαρβάρων Λατίνων στις 13 Απριλίου 1204, με κύριο φυσικό αυτουργό το γερμανικό φύλο των Φράγκων, υπό την καθοδήγηση του Πάπα, κατά την Δ’ Σταυροφορία.

Αναφερόμενος στη Δ’ Σταυροφορία ο Η. Gregoire μιλά για «αίσχος της Δύσεως» ο δε St. Ranciman, στο κλασικό έργο του για τις Σταυροφορίες, δεν διστάζει να γράψει, ότι «δεν υπήρξε ποτέ μεγαλύτερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας από τη Δ’ Σταυροφορία».

Οι συνέπειες της πρώτη Άλωσης ήταν καταστροφικές και ήταν η κύρια αιτία παρακμής της Αυτοκρατορίας αφού συνετέλεσαν στο μαρασμό, τη συρρίκνωση και τελικά τον εγκλωβισμό της άλλοτε χιλιόχρονης πανίσχυρης και παντοδύναμης Αυτοκρατορίας, μέσα στα τείχη της πρωτεύουσάς της.

Έτσι η πανίσχυρη Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπέκυψε την πρώτη φορά στους σταυροφόρους “πασάδες” της Δύσης και τη δεύτερη φορά στους Οθωμανούς πασάδες της Ανατολής.

Σίγουρα η Άλωση της Κωνσταντινούπολης και η πτώση του Βυζαντίου δεν ήταν τυχαίο γεγονός. Μοιραία για το Βυζάντιο υπήρξε η εικονομαχία  και στους τελευταίους αιώνες της κατάπτωσης και της πτώσης του, η θανάσιμη σύγκρουση των Ενωτικών και Ανθενωτικών, ο πρώτος διχασμός του Γένους, βαθύτατα πνευματικός και γι’  αυτό και πιο οδυνηρός.

Ο σοβαρότερος όμως λόγος που οδήγησε το Βυζάντιο στο 1204 και στη συνέχεια στο 1453 ήταν ότι εγκατέλειψε την παράδοσή του και εξασθένησε τους θεσμούς με αποτέλεσμα να μην λειτουργούν οι πνευματικές και ηθικές αξίες της Αυτοκρατορίας.

Η δόξα όμως του Βυζαντίου είναι ότι τον Μάιο του 1453 βρέθηκε ένας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος να το υπερασπισθεί. Να υπερασπισθεί την τιμή του και να το θάψει όπως του άξιζε.

 “Το δε την πόλιν σοι δούναι ούτ’ εμόν εστίν

Ουτ άλλου των κατοικούντων εν αυτή

Κοινή γαρ γνώμη, πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν

Και ου φεισόμεθα της ζωής ημών”

απαντά  ο Αυτοκράτωρ στην πρόταση του πολιορκητή ΜΩΑΜΕΘ Β΄ για την παράδοση της Βασιλεύουσας με ευνοϊκούς γι’ αυτόν όρους.

Η απάντηση του Αυτοκράτορα είναι το νέον “ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ” του Λεωνίδα. Είναι η απάντηση που ενέταξε τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο στο πάνθεο των ηρώων του Έθνους, στο χορό των αθανάτων του Γένους.

Η απόφαση για την τελική σύγκρουση με τον πολιορκητή έχει παρθεί. Ο Αυτοκράτορας καλεί λαό και κλήρο σε μια μεγάλη λιτανεία όπου όλοι μαζί άντρες, γυναίκες, γέροντες και παιδιά, πλούσιοι και πτωχοί, ορθόδοξοι και καθολικοί ψάλλοντες το “Κύριε Ελέησον” στους δρόμους της Πόλης καταλήγουν όλοι στην Αγιά Σοφιά για τη μεγάλη Θεία Λειτουργία. Όλοι καταλαβαίνουν πως αυτή η Λειτουργία μπορεί να είναι η τελευταία Λειτουργία στην Αγιά Σοφιά.

Μέσα στην κατανυκτική ατμόσφαιρα του ναού ακούγεται η φωνή του λειτουργού που προσκαλεί τους Χριστιανούς διά του « μετά φόβου Θεού πίστεως και αγάπης προσέλθετε ».

Ο Αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος πρώτος προχωρεί προς το Άγιον Βήμα. Προσεύχεται δακρυσμένος και προσκυνάει την εικόνα της Παναγίας. Στρέφεται προς τον λαό του. Ζητάει συγχώρεση και μεταλαμβάνει των αχράντων μυστηρίων. Μετά την συγκινητική αυτή τελετή ο Κωνσταντίνος επιστρέφει στο παλάτι, ζητάει συγχώρεση από τους υποτακτικούς του και καβαλικεύοντας το άλογό του τραβάει προς τα τείχη της Πόλης να εμψυχώσει τους στρατιώτες του. Είναι η 28^η Μαΐου το βράδυ.

Η ημέρα που θα ξημέρωνε για την Βασιλεύουσα σίγουρα θα ήταν μια διαφορετική ημέρα. Στις δύο η ώρα μετά τα μεσάνυχτα οι Αγαρηνοί με πρώτους το επίλεκτο σώμα των Γενιτσάρων εξαπολύουν την τελική επίθεση κατά της Πόλης και εισέρχονται σ’ αυτή από την Κερκόπορτα που για πολλούς από τους ιστορικούς είναι «μυστήριο» πώς βρέθηκε ανοικτή και ακάλυπτη από τους υπερασπιστές της.

Οι Βυζαντινοί υπερασπίζονται την Πόλη με γενναιότητα και αυταπάρνηση. Ο Αυτοκράτορας κοντά στις Βλαχέρνες αποδυόμενος την αυτοκρατορική του χλαμύδα και ενδυόμενος την στολή του ταπεινού οπλίτη πολεμά τον κατακτητή και πέφτει με το γυμνό σπαθί του στο χέρι.

Πέφτει ο Κωνσταντίνος κερδίζοντας με το αίμα του την επουράνια Αυτοκρατορία συνεχίζοντας την αυτοκρατορική του πορεία και κληροδοτώντας το Γένος με την ανεξάντλητη “αναστάσιμη ελπίδα”.

Είναι η μοιραία Τρίτη 29^η Μαΐου 1453.

Στις δύο και μισή το μεσημέρι. Η Πόλη πέφτει στα χέρια των βαρβάρων Οθωμανών.

Για τρεις μέρες και τρεις νύχτες τα στίφη των Αγαρηνών ρημάζουν και λεηλατούν σπίτια, εκκλησίες, μοναστήρια και παλάτια. Σφαγές και αιχμαλωσίες.

Οι ιστορικοί της εποχής αναφερόμενοι στα γεγονότα μετά την Άλωση γράφουν:

“Ο λαός εσφάγη ανελέητα. Οι εκκλησίες με πρώτη την Αγιά Σοφιά ελεηλατήθησαν. Το Άγιο Σώμα και το Άγιο Αίμα το Χριστού εχύνετο στο έδαφος. Έσπαζαν τα ιερά σκεύη, ποδοπατούσαν τις άγιες εικόνες ”.

Αυτό ήταν το τέλος της Πόλης, το τέλος μιας Αυτοκρατορίας, το τέλος ενός πολιτισμού χιλίων και πλέον χρόνων αλλά και η αρχή μιας σκλαβιάς για το Γένος.

Η 29^η Μαΐου 1453 έγραψε τη δική της σελίδα στην ιστορία του Έθνους ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, η Αγιά Σοφιά και η Πόλη θα είναι για αιώνες θρύλοι για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία.

Με το θρύλο του “Μαρμαρωμένου Βασιλιά “που θα ξυπνήσει μια μέρα και θα διώξει τους Τούρκους μέχρι την “Κόκκινη Μηλιά”, με την “Tελευταία λειτουργία” στην Αγιά Σοφιά που δεν έχει τελειώσει ακόμη, και με την ευχή των Ελλήνων, σε κάθε γιορτή, “και του χρόνου στην Πόλη” οι Έλληνες ζουν επί αιώνες^. και παρηγορώντας την Παναγιά τους που την βλέπουν δακρυσμένη στην Αγιά Σοφιά της λένε:

 “Σώπασε Κυρά Δέσποινα και μην πολύ δακρύζεις

  Πάλιν με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα ’ναι”.

Οι θρύλοι αυτοί πύρωναν τις ψυχές των υπόδουλων για τέσσερις αιώνες, Ελλήνων.

Οι θρύλοι αυτοί οδήγησαν τους αγωνιστές του ’21 στην Εθνεγερσία για απελευθέρωση από τον Σουλτάνο. Την απελευθέρωση που όμως, δεν ήρθε ποτέ για το Έθνος, για την Ρωμανία. Γιατί ακόμη και μετά την Επανάσταση του ’21 απελευθερώθηκε ένα μέρος του Ελληνισμού. Αυτό που αποτέλεσε μέχρι σήμερα το κράτος της Ελλάδος. Και έτσι ο Ελληνισμός έγινε Ελλαδισμός .

Το όραμα της Μεγάλης Ιδέας έμεινε ανεκπλήρωτο.

Για  πολλούς αιώνες ακόμη και μετά το ’21 ο Ελληνισμός ευρίσκετε υπό κατοχή. Η Άλωση συνεχίσθηκε και δυστυχώς, συνεχίζεται ακόμη για τον Ελληνισμό.

Συνεχίσθηκε σε δεύτερη φάση με την Γενοκτονία και τον ξεριζωμό των Ελλήνων του Πόντου από το 1916 μέχρι το 1923. 

Συνεχίσθηκε το 1922 με την καταστροφή της Σμύρνης και την απογύμνωση  της Μικράς Ασίας από τους προαιώνιους Ελληνικούς Πληθυσμούς της. Αυτή τη δεύτερη Γενοκτονία των Ελλήνων. Και σ’ αυτή τη φάση η Ελλάδα έχασε το ένα της πόδι.

Όπως γράφει ο καθηγητής Σαρδέλης:

“Ο Ελληνισμός έζησε και μεγαλούργησε τόσους αιώνες γιατί πατούσε σε δυό στεριές. Της Ηπειρωτικής Ελλάδας και της Μ. Ασίας, με το Αιγαίο από κάτω Ελληνική λίμνη. Ιορδάνη ποταμό του Γένους.”

Αλλά μήπως οι Αλώσεις του Ελληνισμού σταματούν στο 1922;

Δεν ήταν Άλωση οι διωγμοί των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης από το 1955 και μέχρι το 1965;

Δεν ήταν Άλωση η εισβολή στην Κύπρο το 1974 και η μέχρι σήμερα κατοχή στο Νησί;

Ή μήπως δεν ήταν και δεν είναι , οι μέχρι και σήμερα ακόμη,  προϊούσες Αλώσεις οι διεκδικήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο και τη Θράκη;

Ο εχθρός λοιπόν του Έθνους ήταν, είναι και θα είναι ένας και ο ίδιος διαχρονικά . Δεν θα πάψει δε ποτέ να διεκδικεί και ποτέ δεν θα αφήνει  ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία ,που τις περισσότερες φορές εμείς οι ίδιοι του προσφέρουμε ,για την επίτευξη των στόχων του.

Και εδώ μπαίνει το μέγα ερώτημα. Εμείς τι κάνουμε;

Και η απάντηση σε αυτό το ρητορικό ερώτημα είναι:

Πολλά μπορούμε να κάνουμε αρκεί να πάψουμε την κατευναστική πολιτική και την υποχωρητικότητα και πρώτα απ’ όλα να πάψουμε να το λέμε ρητορικά αλλά να το εννοούμε πραγματικά το συχνά λεγόμενο από θεσμικά χείλη          

“Δεν απεμπολούμε τίποτα από τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και υπερασπιζόμαστε τα Εθνικά μας δίκαια”. 

Οφείλουμε δε να θυμόμαστε την Άλωση της Βασιλεύουσας γιατί :

 α. Μέσα από τις διηγήσεις των ιστορικών της εποχής ξετυλίγεται η Ελληνική Διάρκεια, η διαχρονική πορεία των αξιών του Ελληνισμού.

β. Μέσα από τα λόγια του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στις 28 Μαΐου πριν από την τελική επίθεση των Οθωμανών διδασκόμαστε γιατί αγωνιζόμαστε: Για την Πίστη, για την Πατρίδα, για τους συγγενείς μας και όσους αγαπάμε. Αυτές είναι οι διαχρονικές αξίες του Ελληνισμού. Αυτός ο ηθικός δεσμός ενώνει τον Παλαιολόγο με τους Σαλαμινομάχους, με τον Κολοκοτρώνη και με το 1940.

γ. Τα γεγονότα της εποχής πριν και μετά από την Αλωση, μας διδάσκουν την πολύτιμη συμβολή της Ορθόδοξης εκκλησίας μας στην επιβίωση του Γένους μας.

 δ. Η ιστορία της Άλωσης μας διδάσκει ότι όταν οι λίγοι αποφασίσουν να αντισταθούν κατά των πολλών, μπορεί να ηττηθούν πρόσκαιρα, αλλά τελικά σε βάθος χρόνου κερδίζουν. Η αντίσταση στα τείχη της Βασιλεύουσας έμεινε στις ψυχές των Ελλήνων ως τίτλος τιμής και δέσμευση για νέους αγώνες. Η θυσία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στη πύλη του Ρωμανού έθεσε τις βάσεις για το 1821. Τα δεκάδες επαναστατικά κινήματα των Ελλήνων ετράφηκαν από τους θρύλους του Μαρμαρωμένου Βασιλιά και της Κόκκινης Μηλιάς. Αν είχαν παραδοθεί την 29η Μαΐου 1453, δεν θα υπήρχε αντίσταση και εθνεγερσία. Η συνθηκολόγηση θα ήταν ανεξίτηλη ντροπή. Ενώ η ηρωική άμυνα γέννησε την υπομονή, την ελπίδα, την προσδοκία. Αυτή την ελπίδα εκφράζει και ο Ποντιακός θρήνος:

     Η Ρωμανία πέρασεν, η Ρωμανία πάρθεν,

     Η Ρωμανία κι αν πέρασεν ανθεί και φέρει κι  άλλο..."

Άλλωστε και ο Θ. Κολοκοτρώνης έλεγε προς τους ξένους συνομιλητές του:

"Ο βασιλεύς μας συνθήκην δεν έκαμε, η φρουρά του πολεμά ακόμη και τα φρούρια του αντιστέκονται".                  

Και εξηγούσε ότι αναφερόταν στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο .

 ε. Οι πεσόντες κατά την άλωση μας κληροδότησαν το δικαίωμα στην Μεγάλη ιδέα της Παλιγγενεσίας και της Εθνικής ολοκλήρωσης. Και χωρίς Μεγάλες ιδέες τα έθνη δεν επιβιώνουν αλλά αποθνήσκουν. Η αντίσταση των τελευταίων μαχητών της Κωνσταντινουπόλεως και το "πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών" εμπνέει έκτοτε το ΟΧΙ του Ελληνισμού το 1940 κατά του Μουσολίνι, το 1941 κατά του Χίτλερ, το 1955 στην Κύπρο κατά της αποικιοκρατίας και του αφελληνισμού.

Σήμερα λοιπόν οφείλουμε να συνεχίζουμε να αντιστεκόμαστε με κάθε τρόπο. Οι σημερινές αλώσεις είναι μικρές και καθημερινές. Άρα ύπουλες και εξίσου επικίνδυνες. Η υπονόμευση της γλώσσας μας, η άγνοια της ιστορίας μας, ο εθνομηδενισμός και οι φορείς του, η ξενομανία, οι επιθέσεις κατά της Ελληνορθοδόξου Παραδόσεως μας, οι συνεχείς υποχωρήσεις απέναντι σε όλα σχεδόν τα γειτονικά κράτη, αποτελούν αλώσεις που απαιτούν γνώση, μαχητικότητα και διαρκή αντίσταση.

Δεν αρνούμαστε την επικοινωνία και την συνεργασία με άλλους λαούς και πολιτισμούς. Ο Ελληνισμός ποτέ δε κλείστηκε στο καβούκι του, είναι εξωστρεφής.

Θα αρνηθούμε όμως την αφομοίωση, την αλλοτρίωση, τις γκρίζες ζώνες στα εδάφη μας, στα πελάγη μας, στην Ταυτότητα μας και στην Παράδοση.

Θα αγωνισθούμε με σθένος και αυταπάρνηση για να μην επιτρέψουμε σε ξενόδουλους και προσκυνημένους να ανοίξουν νέες κερκόπορτες.
Για να μη θρηνήσουμε: Η Ελλάς Εάλω!

 

Πηγές άντλησης στοιχείων:

ΚΩΣΤΑ ΣΑΡΔΕΛΗ:        «Ελληνισμός και Ελλαδισμός»

ΣΤΗΒΕΝ ΡΑΝΣΙΜΑΝ: «Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης»

Παλαιότερες σχετικές Δημοσιεύσεις:

hhttps://lispolydrosou.blogspot.com/2014/05/29-1453.

htmlttps://lispolydrosou.blogspot.com/2020/05/blog-post_90.html