Η ΤΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΠΡΟΙΚΙΩΝ.....

Ένα έθιμο, που έρχεται από πολύ παλιά, είναι τα προικιά και η έκθεσή τους πριν το γάμο.

Προικιά  είναι (ήταν αν προτιμάτε) το σύνολο των εσωρούχων, ρούχων, σεντονιών, υφασμάτων, πλεκτών, πετσετών, τραπεζομάντηλων, και λοιπών αντικειμένων, που η νύφη έπαιρνε και αποτελούσαν έναν από τους βασικούς παράγοντες σ΄ένα γάμο.

Η συγκέντρωσή τους ήταν δύσκολη και δαπανηρή. Κάποια δε από αυτά  απαιτούσαν πέρα από τα χρήματα για την αγορά τους και πολλή προσωπική εργασία π.χ. το κέντημα με ¨ψιλοβελονιά¨, ή ύφανση στον αργαλειό.

Όταν πλησίαζε η ημερομηνία του γάμου, όλα έπρεπε να είναι έτοιμα.

Αντίθετα με την προίκα, που αποτελούσε μέριμνα όλης της οικογένειας, τα προικιά ήταν καθήκον της μάνας. Η προίκα υπό μορφή περιουσίας, χωράφια, αμπέλια, δεν ήταν υποχρεωτική προς την κόρη τους, ενώ τα προικιά έστω και λίγα δεν έλειπαν από καμιά κοπέλα τη στιγμή του γάμου της.

Τα χοντρά, υφαντά (σκουτιά) ρούχα, κουβέρτες, αντρομίδες, παντανιές, σαΐσματα και άλλα τα έβαζαν πάνω σε ένα μπαούλο διπλωμένα ωραία, μέσα στις δίπλες τοποθετούσαν δαφνόφυλλα (βάγια) και τα έστηναν γίκο.  

                             

Τα άλλα ασπρόρουχα και κεντήματα τα έβγαζαν από τα μπαούλα, τα φρεσκοσιδέρωναν, τα δίπλωναν και τα άπλωναν σε σχοινιά με τη σειρά, από εσώρουχα μέχρι σεντόνια και άλλα καλύμματα. 

Στα προικιά υποχρεωτικά συμπεριλαμβάνονταν δύο μπαούλα, τα οποία γέμιζαν με τα ψιλά ρούχα. Επίσης υποχρεωτικά ήταν τα χαλκώματα, καζάνι ,ταψιά, τηγάνια, τσουκάλι, σίδερο και σιδεροστιά (πυροστιά).

Αλεξάνδρα Παπαθανασίου- Χρυσούλα Αντωνίου- Φούλα Ματαρά

Σούλα Αδρίμη - Αφροδίτη Χαλβαντζή - Πάνω Χρήστος Μουτσιανάς

Μουτσιανάς Γιώργος- Ανάγνος Γιώργος- Θανάσης Αναστασίου- Βελεντζας Κώστας- Σκουρογιάννης Γιώργος

Χρήστος Μουτσιανάς- Κώστας  Βελλής

 Η …τελετή των προικιών

Την Παρασκευή στο σπίτι της νύφης, αφού έδεναν σχοινιά στην αυλή και άπλωναν τα προικιά της, καλούσαν όλο το χωριό. Εκεί η νύφη θα έδειχνε ό,τι καλύτερο είχε: εργόχειρα, κεντήματα, πλεκτά κ.λ.π. Απαραίτητος ο γιούκος με τα χοντρόρουχα. Από χρόνια η νύφη και η μάνα της κεντούσαν, έπλεκαν και ύφαιναν ή αγόραζαν ρούχα, για την προίκα και το χωριό έπρεπε να τα δει και να τα εκτιμήσει. Ήταν κατά κάποιο τρόπο η καταξίωση των κόπων της μάνας. Τα είχαν απλωμένα μέχρι να βασιλέψει ο ήλιος, για να δει ο κόσμος ότι η νύφη ήταν χρυσοχέρα και είχε καλή προίκα.
Στη συνέχεια τα κορίτσια άρχιζαν να τακτοποιούν τα ασπρόρουχα και τα εργόχειρα σε μπαούλα, προσεκτικά και με τάξη, για να πάνε στο σπίτι που θα έμενε το νέο ζευγάρι. Οι καλεσμένοι έριχναν ρύζι ευχόμενοι «καλορίζικα».
Τα προικιά τα κουβαλούσαν με άλογα, μουλάρια ή κάρα, συνήθως το Σάββατο, ενώ σε κάποια χωριά τη μέρα του γάμου. Έρχονταν οι προικολόγοι με άλογα, στολισμένα με ωραίες λευκές κουβέρτες και, μόλις έφθαναν στο σπίτι της νύφης, οι κοπέλες τους έβαζαν ένα άσπρο μαντήλι, δηλωτικό της χαράς και τραγουδούσαν.
Ο προξενητής κρατούσε στα χέρια του το προικοσύμφωνο και τα μετρούσε ένα ένα. Αν έλειπε κάτι, γυρίζανε τα προικιά πίσω και ο γάμος δε γινόταν. Στη συνέχεια φόρτωναν τα προικιά με τάξη. Στο πρώτο ζώο έβαζαν τα μπαούλα με τα χοντρόρουχα του ύπνου, κιλίμια, βελέντζες, κουβέρτες και πάνω τους όμορφα μαξιλάρια. Πίσω ακολουθούσαν δύο καινούργια μπαούλα, γεμάτα με σεντόνια κι εργόχειρα της νύφης. Πιο πίσω άλλα είδη: καινούργιοι τεντζερέδες, χαλκώματα κ.λ.π. Αφού τελείωνε το φόρτωμα, µε τραγούδια και τουφεκιές τα μετέφεραν στο σπίτι του γαμπρού.
Μπροστά πήγαιναν τρία παιδιά με λευκά μαντήλια στο λαιμό, που είχαν από ένα μαξιλάρι της φιγούρας στο κεφάλι τους κι από ένα κάνιστρο. Το πρώτο κάνιστρο είχε τα γλυκά και το ποτό, το δεύτερο είχε την αλλαξιά του γαμπρού (πετσέτα, μαντήλι, πιτζάμες, εσώρουχα κλπ) και το τρίτο υφαντά υφάσματα για μεσοφόρια και φουστάνια, δώρα της νύφης στον πεθερό και στην πεθερά.
Πάνω στα προικιά, έβαζαν 1-2 αρσενικά παιδιά για να αποκτήσει το αντρόγυνο αρσενικά παιδιά. Τα κορίτσια εκείνα τα χρόνια έρχονταν σε δεύτερη μοίρα.
Τα προικιά τα περνούσαν μέσα από την αγορά και από τις γειτονιές για να τα δει όλο το χωριό και να τα θαυμάσει. Οι γειτόνισσες τα έραναν με ρύζι. Καθώς προχωρούσε η πομπή, έβγαιναν οι νοικοκυρές στα παραθύρια και στα μπαλκόνια κι έριχναν πάνω στα προικιά χουφτιές το σιτάρι ή το ρύζι. Το ίδιο έκανε και η μάνα του γαμπρού, όταν τα προικιά έφταναν στην αυλή της.
Η νύφη δεν ακολουθούσε τα προικιά. Στο σπίτι της όμως, μια μέρα πριν τα μεταφέρουν, γίνονταν εκδηλώσεις στις οποίες συμμετείχε και ο γαμπρός που τα ασήμωνε πρώτος.
Φτάνοντας στο σπίτι του γαμπρού, τα περίμεναν οι συγγενείς, με μεζέ και κρασί για τους συνοδούς και με ρύζι για να τα ράνουν. Εκεί τα τακτοποιούσαν σε κάποιο μεγάλο δωμάτιο έτσι ώστε να ¨δείχνουν¨! Το βράδυ οι γυναίκες και τα κορίτσια από τη μεριά του γαμπρού, πήγαιναν στα προικιά να τα δουν και να τα «βαρέσουν» με ρύζι.

Αρχέιο Νίκου Ματαρά