ΤΟ ΑΣΚΗΤΑΡΕΙΟ ΤΟΥ ΓΕΡΟΘΕΟΥ

                                                 

Οι παρνασιώτες λένε Ασκηταρειό  τη μεγάλη σπηλιά πού βρίσκεται ψηλά στο βουνό, στο δρόμο προς την κορυφή, λίγο πριν από το Άλκαϊτικο Λιβάδι και την Κάτω Στρούγκα.Σήμερα ή σπηλιά είναι καταφύγιο στα γιδοπρόβατα- ώσπου να εκλείψουν και αυτά με την πλήρη ((αξιοποίηση )) του Παρνασσού.Όμως ,ή λαϊκή παράδοση αναφέρει ότι έδώ  ασκήτεψε τα παλαιά χρόνια ό μοναχός Γερόθεος (Ιερόθεος) και γι αυτό  ή σπηλιά λέγεται και το Ασκηταρειό του Γερόθεου.
Πολύ σωστά ο Χρίστος Κούσουλας ταυτίζει το Ασκηταρειό με τη Σπηλίτσα πού μνημονεύεται σε  έγγραφο –ταπί –του 1678 ((…κατά το σύνορον Δαδίου ,εις θέσιν Στενόν  Της λιάκουρας εις την Σπηλίτσαν….)) Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση ο μοναχός Γερόθεος αποφάσισε να άσκητεύσει στη σπηλιά, μα δεν μπόρεσε να επιζήσει για πολύ καιρό στη τόσο ορεινή απόκρημνη περιοχή.Ο λαός έχει πλάσει για τον εκεί  θάνατο του το δίστιχο:  ούτε απ’ την πείνα πέθανα , ούτε κι από τη δίψα,απ΄το βουσμό της λιάκουρας κι απ΄του Μαρτιού τ’ απόγειο.Αλλες λαϊκές παραδόσεις , πολύ διαδομένες  στο παρνασσό  και μάλιστα στη περιοχή της αράχοβας, έχει περισώσει ο πατέρας της νεολληνικής λαογραφίας Νικόλαος Γ.Πολίτης:  Διηγούνται ότι περί τα τέλη της προπαρελθούσης εκατονταετηρίδος μοναχός από τον όσιο  Λουκά ,Γερόθεος καλούμενος , επιθύμησε να Ίδη το παλάτιον του κατεβατού και των στοιχειών το πάλεμα και το φοβερό απόγειο. Πήρε τροφή και ξύλα και ανήλθε στο παρνασσό το μήνα Νοέμβριο και εκλείσθη στο σπήλαιο.Εκεί έζησε μέχρι τα μέσα Μαρτίου και είδε όσα επόθει. Καίτοι όμως και σιτία είχε ικανά και  καύσιμα ξύλα,αλλ΄η βοή των ανέμων ,αι βρονταί, αι αστραπαί του ουρανού τον εφόβησον ούτως , ώστε έχασε κάθε δύναμη που είχε , ώστε είδε φανερά τον χάρον και τότε έγραψε σε μια πλευρά του σπηλαίου:  ( Είδα το πάλεμα στοιχειών, είδα και το παλάτι κι άλλο δεν εφοβηθηκα σαν του μαρτιου τ΄απογειο.)

Η παραλλαγή Κούσουλα είναι :

Eίδα το πάλεμα στοιχειών, είδα και το παλάτι κι΄άλλο δεν εφοβήθηκα απ΄τον βουσμό της Λιάκουρας και του μαρτιού τ΄απόγειο.Οσο για το παρνασιώτικο παραμύθι, που ανήκει  στους μετεωρολογικούς μύθους του λαού μας, στην επικρατέστερη μορφή είναι το ακόλουθο: Τα στοιχειά δηλαδή οι άνεμοι ο βοριάς , ο κατεβατός , ο νοτιάς , ο λίβας, ο μέγας παλεύουν μεταξύ τους το χειμώνα. Ο Παρνασσός σείεται , μουγκρίζει, σκεπάζεται από χιόνια.Στο τέλος νικάει ο βοριάς  και κατάκοπος αποσύρεται στο παλάτι του , φτιαγμένο με κρούσταλα και χιόνια και εκεί ξαποσταίνει ξεχύνοντας τα απόγειο κατά τον  Μάρτιον.

Ο καημένος ο Γερόθεος ασφαλώς δεν είχε φυσιολατρικές προθέσεις όταν κλείνονταν στο Ασκηταρειό .Εξάλλου , ο θρύλος, που είναι πολύ γνωστός στην περιοχή της Σουβαλας δεν αφήνει αμφιβολίες:  O  Γερόθεος υπήρξε παλαιός ασκητής και πέθανε στο ερημητήριο του

Από τις κακουχίες του βουνού.

 Από τό βιβλίο παρνασιώτικα 

ΚΩΣΤΑ Σ. ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΥ