Ο ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟΣ ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΥΔΡΟΣΟΥ - Δ. ΚΑΤΟΙΚΟΥ

ΛIΛAIOΘEN

ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΤΟΙΚΟΥ

                   ΣΥΜΒΟΛΗ

                   ΣΤΗΝ ΠΕΡΙ ΛΙΛΑΙΑΣ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΣΙΑ

                                      Συγγραφέας:  Δημήτριος Κατοίκος

                                      Τίτλος: ΛΙΛΑΙΟΘΕΝ

                                      Συμβολή στην περί Λιλαίας Αρχαιογνωσία

ΕΞΩΦΥΛΛΟ : Ενδιάμεσος οχυρωματικός πύργος, μεταξύ «Σιδερόπορτου» και Ακρόπολης της Αρχαίας Λιλαίας. Το σημείο φέρει το αρχικό του ύψος.

Φωτογραφία – επιμέλεια : Δημήτριος Κατοίκος

 Ο Γεωμετρικός τάφος της Πολυδρόσου

Εισαγωγικά.

 Στις 9 Ιουλίου 1980,από χειριστή εκσκαφτικού μηχανήματος, παραδόθηκαν στην Ι΄ Εφορεία Δελφών, ομάδα αρχαίων αντικειμένων, που σύμφωνα με μαρτυρία του, ήλθαν στο φως κατά τη διάρκεια εργασιών κοντά στο γήπεδο Πολυδρόσου. Ύστερα από αυτοψία που έγινε, διαπιστώθηκε ότι είχε καταστραφεί τάφος, που βρισκόταν ακριβώς δίπλα στο κατάστρωμα του ασφαλτο­στρωμένου δρόμου Πολυδρόσου – Λιλαίας, σε απόσταση μάλιστα πολύ λίγων μέτρων από το γήπεδο.

Η εκσκαφή είχε φθάσει σε βάθος περίπου 1μ. από την επιφάνεια του δρόμου, με αποτέλεσμα να χαθεί κάθε μαρτυρία για το βάθος που βρέθηκε ο τάφος. Είχε διασωθεί μόνο μια λίθινη πλάκα, σπασμένη και πεταμένη σε μικρή απόσταση.Ο χώρος εξερευνήθηκε από την τοπική αρχ. υπηρεσία και το υλικό παραδόθηκε για περαιτέρω έρευνα  στην ειδική αρχαιολόγο Ξένη Αραπογιάννη, που δημοσίευσε την επιστημονική μελέτη της στο  περιοδικό «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΑΝΑΛΕΚΤΑ ΕΞ ΑΘΗΝΩΝ» τεύχ. 1, το 1983. Αντιγράφουμε αποσπάσματα από τη μελέτη αυτή και τα παρουσιάζουμε.

«Η ευρύτερη περιοχή που περιλαμβάνει τις αρχαιότητες του Πολυδρόσου, την ακρόπολη της Λιλαίας με το οχυρωματικό της τείχος, καθώς και τις αρχαιότητες των πρώτων μεταχριστιανικών χρόνων που είχαν εντοπισθεί κοντά στην Επτάλοφο, αποτελεί τμήμα της κοιλάδας του Κηφισού, όπου έχει διαπιστωθεί συνεχής κατοίκηση από τους Νεολιθικούς ήδη χρόνους.      

Ευρήματα.

Το σύνολο των ανευρεθέντων αρχαίων  αντικειμένων μπορεί να χωρισθεί σε δύο ομάδες. Στα πήλινα αγγεία και στα χάλκινα αντικείμενα.

Πήλινα αγγεία.

α) Αρυβαλλοειδής πρόχους, κορινθιακού τύπου. Διαστάσεις: ύψος  0,197, διάμ. βάσης 0,069, διάμ. χείλ.  0,04. Το αγγείο είναι ακέραιο, ολόβαφο, κατασκευασμένο από ανοιχτό καστανό πηλό. Το χείλος κλείνει προς τα έξω. Η λαβή είναι ταινιωτή, ξεκινά από το χείλος και καταλήγει στον ώμο. Θεωρείται πρωτοκορινθιακός και χρονολογείται στους ύστερους γεωμετρικούς χρόνους. (760-700 π.Χ.).

β) Οινοχόη. Διαστάσεις: ύψος 0,25, διάμ. χείλους 0,075. Το αγγείο είναι ακέραιο, ολόβαφο, χειροποίητο. Πηλός καστανός ανοιχτός. Η λαβή ταινιωτή, ξεκινά από το χείλος και καταλήγει στον ώμο. Χρονολογείται στους ύστερους γεωμετρικούς χρόνους. (760 – 700 π.Χ.)

γ) Μόνωτο κύπελλο με διαστάσεις: ύψος 0,088, διάμ. βάσης 0,06, διάμ. χείλους 0,112. Σώζεται ακέραιο. Είναι κατασκευασμένο από ανοιχτόχρωμο καστανό πηλό και είναι ολόβαφο εξωτερικά και εσωτερικά. Χρονολογείται από τα τέλη του 8ου αι. μέχρι τα μέσα του 7ου αι. π.Χ.

Αρχαιολογικό Μουσείο  Άμφισσας

Πήλινα αγγεία ανευρεθέντα εντός του Γεωμετρικού Τάφου του Πολυδρόσου

                                                     Αρυβαλλοειδής πρόχους                           Κύπελλο                                                                  Οινοχόη                          

2. Χάλκινα αντικείμενα.

α) Δύο τμήματα χάλκινης ταινίας που συνανήκουν και αποτελούν σπάνιο τύπο αναθήματος, τοποθετούμενης ως κτερίσματα σε τάφους.

β)  Δύο χάλκινα ψέλια, χρησιμοποιούμενα ως κοσμήματα (βραχιόλια), που τα φορούσαν  στα χέρια ή στους αστραγάλους.

γ)  Ένα χάλκινο πτηνό με σύμφυτο χάλκινο δίσκο, χρησιμοποιούμενο ως περίαπτο. (Κόσμημα-φυλαχτό).

δ)  Τρία ομοιώματα πτηνών από χαλκό, χρησιμοποιού­μενα ως κοσμήματα αναρτώμενα σε περιδέραιο. Παρόμοια είχαν βρεθεί σε γεωμετρικό τάφο της Αμφίκλειας το 1954. Όλα τα ανωτέρω χάλκινα αντικείμενα, χρονολογούνται στα τέλη του 8^ου αι. π.Χ. Οι τύποι των πτηνών έχουν έντονη Κορινθιακή επίδραση, αλλά θα πρέπει να ανήκουν σε ντόπια εργαστήρια. Αποτελεί ατυχία για την αρχαιολογική έρευνα το γεγονός ότι δεν έτυχε συστηματικής ανασκαφής ο τάφος αυτός, που η ανεύρεσή του αποτελεί στοιχείο για την ύπαρξη γεωμετρικού νεκροταφείου στην περιοχή και απόδειξη για την κατοίκησή της στα γεωμετρικά χρόνια. Μία εκτεταμένη αρχαιολογική έρευνα θα μας έδινε ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την περιοχή αυτή, που πολύ λίγο έχει ερευνηθεί.»

Επίλογος.                 

Ελλείψει άλλων ευρημάτων, ο τάφος δεν μπορεί να ταυτισθεί από τους επιστήμονες, αν ανήκει σε πολίτη της Λίλαιας ή του Ερώχου. Κατά την ύστερη γεωμετρική περίο­δο που χρονολογείται, μόνο η Λίλαια έχει εκπροσώ­πηση στις Σύγχρονες ιστορικές πηγές, (Όμηρος), ενώ ο Έρωχος εμφα­νίζεται πρωτίστως επιγραφικά, πολύ αργότερα, (6^ος-5^ος αι. π.Χ.) στα ανασκαφικά ευρήματα[2] του ιερού της Δήμητρας στο Πολύδροσο.

Πολλοί αρχαιολόγοι ερευνητές, όπως ο Lolling, θεωρούσαν ότι ο Έρωχος ήταν μία εναλλακτική ονομασία που δόθηκε στη Λίλαια[3]. Άλλοι θεώρησαν ότι η πόλη του Ερώχου, καθώς και όλη η περιοχή ανήκε στη Λίλαια. Όπως και να έχει το θέμα, το σημαντικό αυτό αρχαιολογικό μνημείο μας παρέχει πληροφορίες για ύπαρξη ζωής και πολιτισμού κατά την απώτερη αυτή χρονική περίοδο  στην περιοχή.

---

[1] Ξ. Αραπογιάννη. «ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟΣ ΤΑΦΟΣ ΠΟΛΥΔΡΟΣΟΥ ΠΑΡΝΑΣΣΙΔΑΣ».Τευχ.1 περ. « Αρχαιολογικά ανάλεκτα εξ Αθηνών». Αθήνα 1983

[2]     Η αναθηματική επιγραφή ΔΑΜΑΤRI HIERON ENEROX(;)ΟΙΣ σε χάλκινο αγγείο είναι με γραμματοσειρά του 5^ου π.Χ. αι. Κ. Παπαχρήστου «ΠΑΡΝΑΣΣΙΩΤΙΚΑ»

[3]     Αρχαιολόγου Catherine TYPALDOU - FAKIRIS “Villes fortifies de Phokide”