Δημήτρης Λουκόπουλος - Ο λαογράφος της Ρούμελης

Ο Δημήτρης Λουκόπουλος  γεννήθηκε στη Αρτοτίνα Δωρίδας, στις 30 Αυγούστου 1874, εκεί έζησε τα πρώτα παιδικά του χρόνια κι έμαθε και τα πρώτα γράμματα. Ήταν το πρώτο, απ' τα εφτά παιδιά, του Αρτοτινού εμποροκτηματία Νικολάκη Λουκόπουλου και της Φροσύνης, το γένος Κότταρη  απ' το Δάφνο, την παλιά Βοστινίτσα.

Αφού συμπλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στα Σάλωνα (Άμφισσα), γράφτηκε το 1889 , σε ηλικία δέκα πέντε χρονών στο Διδασκαλείο της Αθήνας. Στα 1892 βγήκε δάσκαλος και διορίστηκε στη Σαλαμίνα, την ίδια δε χρονιά, πήρε μετάθεση για το Θέρμο (Κεφαλόβρυσο) Τριχωνίδας όπου και υπηρέτησε για 33 χρόνια μέχρι το 1925, με μια ενδιάμεση διακοπή ενός χρόνου που υπηρέτησε στα Γρεβενά σαν Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων. Παντρεύτηκε τη Μαρία Βασιλοπούλου κι' απόκτησαν τέσσερα παιδιά.

Η μακρά διαμονή του στο Θέρμο σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το πλούσιο λαογραφικό του έργο το έγραψε στο Θέρμο στην ευρύτερη περιοχή του οποίου πραγματοποίησε τις μελέτες και έρευνές του, τον πολιτογραφούν Αιτωλό. Στο Θέρμο έγραψε τα έργα του: "Στα βουνά του Κατσαντώνη", "Στ΄Αγραφα", "Γεωργικά της Ρούμελης", "Ποιμενικά της Ρούμελης", "Πως υφαίνουν και ντύνονται οι Αιτωλοί" κλπ.

 Το 1925 αποσπάσθηκε στο Ιστορικό Λεξικό και πήγε στην Αθήνα, ένα χρόνο αργότερα τοποθετήθηκε στο Λαογραφικό Αρχείο και στα 1930 στο Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο, μέχρι το θάνατό του, ήταν Γραμματέας της Λαογραφικής Εταιρίας.

Το Μάη του 1943 αρρώστησε ξαφνικά και στις 30 Ιουνίου 1943 πέθανε σε ηλικία 69 χρονών.

Οι κάτοικοι του Θέρμου και οι Αρτοτινοί, άντρες και γυναίκες, θυμούνται με αγάπη και συγκίνηση τον "Λουκοδάσκαλο", τον καταδεκτικό, ευγενικό, απλό, καλοσυνάτο χωριανό τους, τον ακαταπόνητο στρατοκόπο και φυσιολάτρη, χωμένο μέσα στα βιβλία και τα χαρτιά του η να κουβεντιάζει και ν' ακούει τις ιστορίες και τα παλιά τραγούδια των ηλικιωμένων χωριανών , κι΄ όπου γάμος, πανηγύρι κι' "αρρεβωνιάσματα», "προζύμια", "γικώματα " κι' όπου "μετζί" και " ζυγιαφέτι ¨να ξεψαχνίζει τους γεροντότερους για παλιά έθιμα , για παραδόσεις , προλήψεις , γνωμικά , παροιμίες και για όλες τις εκδηλώσεις της " τσοπάνικης " και " γεωργικής " ζωής .

Ξεσήκωνε τα μοιρολόγια, απ' τις χαροκαμένες μανάδες, γυναίκες κι' αδερφές, κι' όπου πετύχαινε οργανοπαίχτη καλό και τραγουδιστή, καθόταν κι' έγραφε τους "νηχούς " και τα "λόγια " απ' τ' αθάνατα δημοτικά μας τραγούδια.

Όπως γράφει ό Δημήτρης Σταμέλος: «Πλούσια λογοτεχνικά στοιχεία, ιδίως στα ταξιδιωτικά του κείμενα, έχει το έργο του Δημήτρη Λουκόπουλου. Ή γλαφυρή και παραστατική περιγραφή του, ή κοφτή και αδρή φράση του, οι ποικίλες χρωματικές εναλλαγές του λόγου, πού συγκλίνουν όλες σε μια πηγή, στην ομορφιά του λαϊκού λόγου, με κείνο τον δημιουργικό χυμό του, δίνουν περίσσια ομορφιά στα κείμενά του. Ή άνεση της περιγραφής του, οι λυρικές του παρενθέσεις, ή διοχέτευση ηρωικού στοιχείου στο κείμενο, ή καθαρότητα της γλωσσικής του ιδιομορφίας, συνθέτουν μιαν αρμονία συνόλου πού ενθουσιάζει και συγκινεί».

ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ Αιτωλικαί οικήσεις, σκεύη και τροφαί, 1925. Φως από τούς μύθους μας, 1926. Ποια παιγνίδια παίζουν τα ελληνόπουλα, 1926. Πώς υφαίνουν και ντύνονται οι Αιτωλοί, 1927. Ποιμενικά της Ρούμελης, 1930. Στ' Άγραφα, 1930. Ό ρουμελιώτης καπετάνιος του 1821  'Ανδρίτσος Σαφάκας και τό αρχείο του, 1931. Στά βουνά του Κατσαντώνη, 1934.  Γεωργικά τής Ρούμελης, 1938.  Νεοελληνική μυθολογία, ζώα-φυτά, 1940. Μετά τον θάνατο του, εκδόθηκαν στη σειρά των εκδόσεων του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών, δύο εργασίες του, με προσθήκες του Δ. Πετρόπουλου: «Ή λαϊκή λατρεία τών Φαράσων» (1949) και του Δ. Λουκάτου: «Παροιμίες των Φαράσων» (1951).