Τα πανηγύρια της Σουβάλας

Πανηγύρι στην πλατεία της Σουβάλας με την ορχήστρα του Ανδρέα Τσαούση. Στο χορό οι: Γιάννης Τζιβάρας (Πενταρούλας), Γιάννης Σοφιανός και Παναγιώτης Κότσιας

Πανηγύρι ονομάζεται μια εορταστική εκδήλωση που γίνεται κυρίως στην επαρχία είτε για θρησκευτικούς είτε για εμπορικούς σκοπούς (εμποροπανήγυρις) είτε για πολιτιστικούς λόγους.

Πανηγύρεις οργανώνονται μόνο στην Ελλάδα από την οποία προέρχονται κιόλας, και διεξάγονται σε ενορίες με την ευκαιρία θρησκευτικών εορτών όπου κατά τη διάρκειά τους γίνεται συνήθως η λειτουργία, η περιφορά της εικόνας καθώς και λειτουργία υπαίθριας αγοράς. Τα πανηγύρια διεξάγονται κατά κύριο λόγο σε υπαίθριους χώρους και συνοδεύονται με γεύμα, δημοτικά τραγούδια και παραδοσιακούς χορούς.

Τα πανηγύρια τότε είχαν το πραγματικό τους νόημα. Ο κόσμος τα περίμενε πως και πως, να ξεκουραστεί, να καλοπεράσει, να διασκεδάσει. Η καθημερινή σκληρή δουλειά, το μεροκάματο, ο αγώνας επιβίωσης, δεν άφηναν κανένα περιθώριο ανάπαυσης. Το πανηγύρι ήταν μια όαση,  μια στιγμή  ξενοιασιάς και μια ευκαιρία για διασκέδαση στη σκληρή και κοπιαστική ζωή που ζούσαν οι άνθρωποι. Η συμμετοχή του κόσµου ήταν καθολική. ∆εν έλειπε κανένας. Ακόµα και άνθρωποι, που όλο τον καιρό τους τον περνούσαν δουλεύοντας,  τη µέρα του πανηγυριού φόραγαν τα καλά τους και πήγαιναν στο πανηγύρι. Έπρεπε να καπαρώσεις τραπέζι από νωρίς, να πάρεις σειρά για τον χορό, αν ήθελες να χορέψεις, για να µην υπάρχουν παρεξηγήσεις και γίνουν καβγάδες και τσακωµοί πάνω στο γλέντι. Πανηγύρια γίνονταν σε όλα τα χωριά και ήταν αφιερωμένα στη μνήμη και στη γιορτή κάποιου αγίου και στην τοπική εκκλησία που έφερε και το όνομα του Αγίου ή της Αγίας. Τα παλιότερα εκείνα χρόνια το πανηγύρι λειτουργούσε με τους παρακάτω ρόλους:

• Το πανηγύρι ήταν τόπος συνάντησης, συνεύρεσης και ανταμώματος των κατοίκων του χωριού μας, αλλά και με τους κατοίκους των γειτονικών χωριών που έρχονταν στο τοπικό πανηγύρι.

• Οι κάτοικοι του ενός χωριού γνωρίζονταν με τους κατοίκους των άλλων χωριών κυρίως μέσω των πανηγυριών. Οι σκληρές καθημερινές δουλειές, η έλλειψη συγκοινωνιακών μέσων εμπόδιζαν την αλληλοεπικοινωνία και την αλληλογνωριμία μεταξύ των κατοίκων των γειτονικών χωριών  και τα πανηγύρια βοηθούσαν σε μεγάλο βαθμό προς αυτή την κατεύθυνση.

•  Τα πανηγύρια τότε ήταν ο μοναδικός και αποκλειστικός τρόπος διασκέδασης των κατοίκων, μαζί φυσικά με τους γάμους και τα βαφτίσια. Το κύριο όμως και κυρίαρχο μέσο διασκέδασης ήταν πάντα τα πανηγύρια και σε μικρότερο βαθμό οι γάμοι και τα βαφτίσια.

• Πέρα όμως από το αντάμωμα, τη συνεύρεση, την αλληλοεπικοινωνία και την αλληλογνωριμία μεταξύ των κατοίκων μιας περιοχής τα πανηγύρια έπαιζαν τότε μια πολύ πιο σπουδαία και σημαντική λειτουργία. Αυτή της γνωριμίας μεταξύ των νέων του χωριού ή των χωριών με τελική κατάληξη το γάμο και την παντρειά. Τα πανηγύρια ήταν το νυφοπάζαρο και ο τόπος που γίνονταν οι γνωριμίες μεταξύ των νέων και τα προξενιά. Η επικοινωνία τα παλιότερα χρόνια μεταξύ των νέων, λόγω κυρίως των αυστηρών ηθών και εθίμων, ήταν πάρα πολύ δύσκολη. Όχι μόνο το πλησίασμα, όχι μόνο η συζήτηση  και η συνομιλία, αλλά και το απλό κοίταγμα ανάμεσα στο αγόρι και στο κορίτσι θεωρούνταν τότε κατακριτέο, επιλήψιμο και αμάρτημα. Στον κοινό κυκλικό όμως χορό, στα κάγκελα, τα αυστηρά αυτά ήθη και έθιμα χαλάρωναν, το αγόρι και το κορίτσι επιτέλους μπορούσε να κοιτάξει το ένα το άλλο στα μάτια, να πιαστούν χέρι - χέρι και γιατί όχι να συνομιλήσουν και να κουβεντιάσουν, έστω και για λίγο, όσο κρατούσε ο χορός. Η κλειστή και αυστηρότατη κοινωνία μπροστά στον κυκλικό χορό της πλατείας έσπαγε, χαλάρωνε (τα μάτια πάντα έπαιζαν τον κυρίαρχο ρόλο), μετά αμέσως έπιαναν δουλειά οι προξενητάδες με τις προξενήτρες, οι γνωστοί και οι συγγενείς και πάντα συνήθως τα περισσότερα προξενιά, οι αρραβώνες και οι γάμοι επακολουθούσαν μετά τα πανηγύρια. Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι τα παλιότερα χρόνια πέρα από την πίστη, τη λατρεία προς τον τοπικό άγιο και τη θρησκευτικότητα των κατοίκων, αμέσως μετά ο κυριότερος ρόλος των πανηγυριών ήταν αυτός της επαφής και της γνωριμίας ανάμεσα στους νέους με τελική κατάληξη το γάμο. Και βέβαια αυτός της διασκέδασης, του γλεντιού, της χαράς και του ξεφαντώματος.

 Με την εξέλιξη της ζωής και της «προόδου» σχεδόν όλοι οι λόγοι που είχαν προκαλέσει την οργάνωση και καθιέρωση των πανηγυριών εξέλειπαν πλέον. Είναι αυτονόητο πως όλες οι ανάγκες των ανθρώπων που αναφέραμε παραπάνω, συναναστροφές, διασκέδαση κτλ , ικανοποιούνται με μεγάλη ευκολία και άνεση. Η βελτίωση των οικονομικών των Ελλήνων και ο ψευδο-ευδαιμονισμός που επεκράτησε τα τελευταία χρόνια ήταν, κυρίως, οι λόγοι που εξελίχθηκαν τα πανηγύρια σε επίδειξη νεοπλουτισμού και αλαζονείας. Για αυτό και τα πανηγύρια ατόνησαν και αυτοκαταργήθηκαν στα περισσότερα χωριά ή όπου συνεχίζονται ακόμα, γίνονται για εμπορικούς σκοπούς αυτών που τα διοργανώνουν και με εμφανή τα σημάδια της παρακμής.

Στο χωριό μας γίνονταν δύο πανηγύρια. Του Αϊ – Λιός στις 20 Ιουλίου και της Παναγίας στις 15 Αυγούστου που μερικές φορές κρατούσαν τρεις (3) ημέρες.

Λόγω της πληθώρας των φωτογραφιών και των πολλών προσώπων που απεικονίζονται, είναι πολύ δύσκολο να αναγραφούν λεζάντες σε όλες τις φωτογραφίες.

Πηγές: http://aetosaspropotamou.gr/

             https://el.wikipedia.org/

 http://www.vasilika.gr/pdf/panigiria.pdf

http://www.avlona-messinias.gr