Διαπύλια:Τέλη – φόροι – διόδια

Αρχικά, στα πανάρχαια – μυθολογικά   χρόνια, οι άνθρωποι «πλήρωναν» στον ποταμό Αχέροντα  τον νεκροπομπό, να τους μεταφέρουν στον Άδη. 

Ο βαρκάρης – Χάροντας παραλάμβανε τις ψυχές των νεκρών και τις μετέφερε με τη βάρκα του μέσω της λίμνης Αχερουσίας στον Κάτω Κόσμο. Το αντίτιμο για το ταξίδι στον Άδη ήταν ο «οβολός» γι' αυτό κι οι αρχαίοι Έλληνες ενταφίαζαν τους νεκρούς τους με το αντίστοιχο ποσό, συνήθως τοποθετημένο στα χείλη τους. Η ψυχή που δεν μπορούσε να πληρώσει, ήταν καταδικασμένη να περιπλανιέται και να βασανίζεται αιώνια στις όχθες. Μετά στην αρχαία Αθήνα, ήταν ο γνωστός φόρος των συγγενών και κληρονόμων των νεκρών που πλήρωναν στο ταμείο της πόλης, για να βγει έξω της «Πύλης του Άστεως» η σορός. (Σήμερα πληρώνουμε στους δήμους τα ανάλογα έξοδα ταφής – εκφοράς).

Το ίδιο ακριβώς ίσχυε και στην αρχαία Ρώμη με το όνομα portorium (=πορθμείο & porta=πύλη).

Στα νεότερα χρόνια, με το ίδιο όνομα τα «διαπύλια», ίσχυαν στην Ευρώπη, ως φόροι για τα εισερχόμενα κι εξερχόμενα στους δήμους προϊόντα τα μεταφερόμενα με τα υποζύγια και τα κάρα.

Στις πύλες των πόλεων – δήμων  υπήρχαν φοροεισπράκτορες, όπου κατέγραφαν τα προϊόντα κι ο «εισαγωγέας» ή «εξαγωγέας», κατέβαλε τον ανάλογο φόρο. 

Στον ελλαδικό χώρο τον καιρό της τουρκοκρατίας, υπήρχε ένα πλέγμα από διάφορους φόρους, π.χ. κεφαλικός (=χαράτσι), στρατιωτικός (= νοφούσια), αποφυγής – απαλλαγής από στράτευση (=αβαρίζ), δεκάτη(=1/10 κάθε παραγωγής), φόρος για το στόλο (=κιουρέκ αξεσί), γαλατερό (=δαπάνες θηλασμού - διατροφής της βασιλομήτορος) κλπ, κλπ συν τα δοσίματα (=επιπλέον για ανάγκες κοινότητας, έργα κ.ά) που κάποιοι απ’ αυτούς έμειναν ενεργοί στα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης.

Μετά την αναγνώριση της Ελλάδας ως ανεξάρτητου κράτους (1830) οι προστάτιδες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία) όρισαν το 1832 ως βασιλιά τον ανήλικο τότε Βαυαρό πρίγκιπα Όθωνα. Μέχρι την ενηλικίωσή του τη διακυβέρνηση της χώρας την ασκούσε ένα συμβούλιο Αντιβασιλέων. Ένας από αυτούς, ο Άμπελ, φρόντισε για την οργάνωση της εσωτερικής διοίκησης. Με διάταγμα της 3^ης Απριλίου 1833 το ελληνικό κράτος χωρίστηκε σε δέκα νομούς που υποδιαιρούνταν σε 42 επαρχίες. Οι επαρχίες με τη σειρά τους χωρίζονταν σε δήμους. Τα δημοτικά συμβούλια ήταν επιφορτισμένα με πολλές αρμοδιότητες (λ.χ. ήταν υπεύθυνα για τη συντήρηση και τη λειτουργία της  δημόσιας εκπαίδευσης), όμως οι οικονομικές τους δυνατότητες ήταν περιορισμένες.

Γι’ αυτό με το νόμο ΖΗ΄ της 22ας Δεκεμβρίου του 1847 καθιερώθηκαν τα «διαπύλια τέλη» . Ήταν ένας έμμεσος φόρος, ο οποίος επιβαλλόταν από τις δημοτικές αρχές στα προϊόντα που εισάγονταν στην περιοχή τους από άλλες περιοχές της επικράτειας.

Κάθε δήμος ανέθετε την είσπραξη των «διαπυλίων τελών» σε δημοτικούς  εισπράκτορες ή – το συνηθέστερο – νοίκιαζε το φόρο σε ιδιώτες φίλα προσκείμενους στη δημοτική αρχή, οι οποίοι με υπαλλήλους τους αναλάμβαναν την είσπραξή του (με το αζημίωτο βέβαια γι’ αυτούς). Οι εισπράκτορες εγκαθίσταντο σε πρόχειρες παράγκες (ή σε λιθόκτιστα κτίσματα) στις εισόδους και στις εξόδους του δήμου και φορολογούσαν τους παραγωγούς που μετέφεραν με τα υποζύγια και τα κάρα τους προϊόντα για πώληση. Τα σημεία αυτά ονομάζονταν «Φόροι», τοπωνύμια που διατηρούνται ακόμη και σήμερα σε ορισμένες περιοχές (λ. χ. στη Νέα Ερυθραία).

Όπως ήταν φυσικό, η επιβολή του φόρου αυτού προκαλούσε αντιδράσεις, γιατί έπληττε καίρια το εσωτερικό εμπόριο. Μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις οι εισπράκτορες βιαιοπραγούσαν σε βάρος αγροτών, οι οποίοι προσπαθούσαν να «φοροδιαφύγουν». Παρά ταύτα τα «διαπύλια τέλη» αυξήθηκαν με νόμο του 1892.

Μπροστά στην ογκούμενη αντίδραση του αγροτικού και του εμπορικού κόσμου η κυβέρνηση του Χαρίλαου Τρικούπη το 1894 εξήγγειλε την πρόθεσή της να καταργήσει τον αναχρονιστικό φόρο των «διαπυλίων τελών». Κατέθεσε λοιπόν στη Βουλή  σχετικό νομοσχέδιο. Για να μην μειωθούν όμως τα έσοδα των δήμων, προβλεπόταν η επιβολή φόρου στις οικοδομές και στα τελωνεία που θα κατέληγε στα δημοτικά ταμεία (ένα μέρος από τα έσοδα των τελωνείων από τον εκτελωνισμό εμπορευμάτων από το εξωτερικό θα δινόταν στους δήμους). Τότε ξεσηκώθηκαν οι ιδιοκτήτες ακινήτων. Οργάνωσαν συλλαλητήριο στην Ομόνοια, για να μην ψηφισθεί το νομοσχέδιο «περί καταργήσεως των διαπυλίων τελών». Το αποτέλεσμα ήταν να πέσει ο Τρικούπης και τα «διαπύλια τέλη» να διατηρηθούν.

Εντωμεταξύ, πολλές φορές οι φορολογικοί νόμοι άλλαζαν. 

Να ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για τα διαπύλια τέλη ή δασμοί επί των ωνίων που αφορούσαν το δήμο Δωριέων.

 Οι συνθήκες για την κατάργηση της επαχθούς αυτής φορολογίας ωρίμασαν το 1948. Στη συνεδρίαση της 9^ης Δεκεμβρίου το υπουργικό συμβούλιο άκουσε την εισήγηση του τότε υπουργού Οικονομικών Χέλμη και ενέκρινε τον Αναγκαστικό Νόμο 843/1948 «περί καταργήσεως των διαπυλίων τελών».

Τώρα, σήμερα, έχουμε κάθε είδους φορολογικούς νόμους για τη φορολόγηση των πολιτών «ών ούκ έστιν αριθμός». Αυτοί είναι που κανονίζουν τη φορολογία αγαθών, υπηρεσιών, περιουσίας, κατοικίας, οχημάτων κλπ, κλπ , κλπ !  

Πηγές:

http://anolehonia.blogspot.gr        

https://chronontoulapo.wordpress.com