ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΜΑΣ (ΜΕΡΟΣ Γ -ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ)

ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ 

ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ

ΤΟΠΑΛΗ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ του ΙΩΑΝΝΗ

Παναγιά η Κυργιά - Άνω Σουβάλα 

ΕΞΩΚΚΛΗΣΙΑ    ΚΑΙ   ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΑ   ANΩ  ΣΟΥΒΑΛΑΣ -  ΙΣΤΟΡΙΚΟ

  

      
Είναι ο χώρος, όπου ξεκίνησε και αναπτύχθηκε το πρώτο χωριό, επί τουρκοκρατίας μέχρι και μετά την απελευθέρωση. Είναι ένα από τα ομορφότερα τοπία της περιοχής, με το καλύτερο και υγιεινότερο κλίμα. Το δάσος που περιβάλλει το χωριό, αποτελείται από μαύρη πεύκη και έλατα. Η απόσταση από το κάτω χωριό είναι περίπου 4 χιλ. και το υψόμετρο στα 750 – 800 μ. περίπου.

Το πότε κατοικήθηκε δεν το γνωρίζουμε ακριβώς. Είναι σίγουρο (με βάση ιστορικά συμβάντα) ότι επί τουρκοκρατίας, πρόσφερε καλύτερους όρους ασφαλείας και άμυνας λόγω της εγγύτητας με το δασωμένο Παρνασσό.

Τα χωριό εκτός από τη φυσική του καλλονή, που του παρέχει η φύση έχει το πλεονέκτημα, να έχει πολλά νερά, τόσο με τις δύο πηγές, που βρίσκονται μέσα στο χωριό, όσο και σε όλη την περιοχή .

Μέσα στο χωριό, η μία πηγή είναι στο χώρο της εκκλησίας, στη πλατεία. Είναι η λεγόμενη πηγή της «Κυργιάς». Η άλλη, στο άλλο άκρο του χωριού, φέρει το όνομα της Αγίας Βαρβάρας.

Όπως προείπαμε, έχει καλύτερο και υγιεινότερο κλίμα (ξηρό), και το προτιμούσαν το καλοκαίρι, ως θέρετρο, όχι μόνο ντόπιοι παραθεριστές αλλά και ξένοι, πού είχαν ανάγκη από προβλήματα υγείας και έπασχαν, από φυματίωση κλπ.

Είχε δε επικρατήσει να λέγεται, πως όποιος ήταν άρρωστος και έπινε νερό από τη πηγή της «Κυργιάς», δηλ. της Παναγίας, ή θα γινόταν καλά ή θα πέθαινε και πράγματι έτσι και συνέβαινε. Τόση επίδραση είχε το νερό, και γενικά το κλίμα.

Το όνομα «Σουβάλα» είναι λέξη Τουρκικής προέλευσης, που σημαίνει τόπο με πολλά νερά, με πολλές πηγές. Η περιοχή του χωριού, ήταν τόπος ασφάλειας, και γενικά η περιοχή του Παρνασσού χρησιμοποιούταν, ως καταφύγιο κλεφτών και αρματωλών, λόγω της κάλυψης του περιβάλλοντος δασικού χώρου.

Η ΑΝΩ ΣΟΥΒΑΛΑ, κατοικήθηκε μέχρι το έτος 1874-1875, και σε δεύτερη φάση, ύστερα από μεγάλο σεισμό που έγινε, λιγόστευαν οι μόνιμοι κάτοικοι, μέχρι τη δεκαετία του 1940, και τελικά ολοκληρώθηκε η μεταφορά στο κάτω χωριό. Eίχε τρεις εκκλησίες, που λειτουργούσαν, η «Κοίμηση της Θεοτόκου», η λεγόμενη «Κυργιά» ο «Άγιος Αθανάσιος» και η «Αγία Βαρβάρα».

Επίσης στην ΄Ανω Σουβάλα λειτούργησε και το πρώτο σχολείο που ήταν ιδιωτικό και ο πρώτος που δίδαξε, ήταν κάποιος ονόματι «Καστρίτης» από τους Δελφούς, επαγγελματίας και πιθανόν ράπτης στο επάγγελμα. Αυτός δίδαξε από το 1864- 1874 και επειδή δεν υπήρχε άλλος κατάλληλος χώρος, ως σχολείο χρησιμοποιήθηκαν οι εν λόγω εκκλησίες. Στη συνέχεια και από το έτος 1875-1877, λειτούργησε το Κοινοτικό σχολείο κάτω Σουβάλας και δίδαξε ο Παναγιώτης Δρίβας πιθανόν ο πατέρας του γιατρού Γεωργίου Δρίβα.

Το σχολείο αυτό, που ήταν νεοσύστατο, στεγάστηκε στην εκκλησία του Αι- Ταξιάρχη, στο οποίο από το έτος 1877 – 1895, δίδαξαν ο Λάμπρος Χριστόπουλος, Θεόδωρος Παπαργυρόπουλος και Γεώργιος Παπαθανασίου.

Με αυτό τον τρόπο κυλούσε η ζωή στο χωριό τους καιρούς εκείνους. Οι κάτοικοι της άνω Σουβάλας, ήταν οι περισσότεροι ξυλογλύπτες, αυτοί εκμεταλλεύονταν τα δασικά προϊόντα ως πρώτη ύλη:(βαρελοποιοί κλπ.). και άλλοι σιδηρουργοί, μαχαιράδες κ.α. Επίσης καλλιεργούσαν τη γη στις μικρές ορεινές εκτάσεις που υπήρχαν, όντας γεωργοί και επιπλέον υλοτόμοι ή κτηνοτρόφοι.

Εκτός από τις ασχολίες αυτές καθ’ εαυτές που είχαν και ζούσαν, συνέβαιναν και τα διάφορα γεγονότα. Κοινωνικές εκδηλώσεις, όπως θρησκευτικά πανηγύρια, ομαδικά γλέντια κ.α., ανάλογα με το ότι τους επιφύλασσε ο τρόπος ζωής. Με άλλα λόγια, διαφορετικά από ότι σήμερα. Φυσικά δεν έλειπαν και τα παρατράγουδα του καθενός, ευτυχώς λίγα.

Θα αναφέρουμε ένα, γεγονός σχετικό, με την εικόνα της εκκλησίας της Παναγίας «Κυργιάς», για λόγους στιγματισμού της ασέβειας και βεβήλωσης, ως παράδειγμα, από κάποιο άνθρωπο της εποχής εκείνης. Θέλουμε, με αυτή την αναφορά να δείξουμε το πόσο θαυματουργή ήταν η εικόνα της Παναγίας, και όχι από κακία για το συνάνθρωπό μας, που έκανε αυτή τη χειρονομία .

Είχε συμβεί το εξής: Τα καλοκαίρια, οι βλάχοι, που έφερναν τα κοπάδια τους στον  Παρνασσό, στα λιβάδια (κοινώς βοσκοτόπια) τα νοίκιαζαν για όλο το καλοκαίρι. Αυτοί στέριωναν τα λεγόμενα βλάχικα κονάκια, όπου και διέμεναν κοντά στα κοπάδια τους, συνάμα είχαν και κάποια κοινωνική επαφή και επικοινωνία με τους κατοίκους της απάνω Σουβάλας.

Στην περιοχή, σύμφωνα πάντα με αφηγήσεις των παλαιοτέρων, μια βλάχα είχε τάξει τ’ άρματα, του άνδρα της, στην Παναγία, τα άφησε στην εικόνα της εκκλησίας της «Κυργιάς», όπως συνηθιζόταν να γίνονται τέτοιες αφιερώσεις από ευλάβεια. Τ’ άφησε επάνω στην εικόνα και έφυγε κατευχαριστημένη, που έκανε το τάμα της.

Ένα βράδυ όμως, κάποιος ντόπιος βοσκός, τα αφαίρεσε από την εικόνα που ήταν. Το βράδυ όμως, παρουσιάστηκε, μια μαυροφόρα γυναίκα, τον πλησίασε και του είπε:

- «Να πας, και αυτά που πήρες να τα αφήσεις εκεί από όπου τα πήρες, διαφορετικά, θα σε καταδιώκω, σε όλη σου τη ζωή όπου και αν βρίσκεσαι».

Εκείνος όμως δεν τα επέστρεψε και μια μέρα μεσημέρι εκεί που έβοσκε τα πρόβατά του, παρουσιάζεται πάλι η μαυροφόρα γυναίκα, πιο αυστηρή και εξαγριωμένη φέρεται ότι τον χαστούκισε. Όταν τον συνάντησε άλλος βοσκός, ήταν σε κακά χάλια, δεν μπορούσε ούτε να μετακινηθεί, αλλά ούτε να επικοινωνήσει και να του πει τι ακριβώς του συνέβη. Τελικά κάποια στιγμή μπόρεσε και του μίλησε, και είπε πως εμφανίστηκε μια μαυροφόρα γυναίκα εξαγριωμένη, που τον τρόμαξε και του επανέλαβε αυτά, που του είχε πει την πρώτη φορά, ότι: «θα σε καταδιώκω και δεν θα μπορείς να κρυφτείς πουθενά». Πράγματι όταν υπηρετούσε στο στρατό και μάλιστα στην ανακτορική φρουρά, τον βρήκε σφαίρα στο μέτωπο και τον άφησε νεκρό.

                                     

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ   ΑΝΩ  ΣΟΥΒΑΛΑΣ

   
Πρώτη εκκλησία Η «ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ» ή άλλως «Κυργιά», όπως συνηθίζεται να λέγεται. Ήταν ο κυρίως ναός προς τιμήν της Παναγίας, απλή κατασκευή σε ρυθμό Βασιλικής, που στη δεκαετία του 1960 ξαναχτίστηκε με νέο σχέδιο. Η μνήμη της τιμάται στις 15 Αυγούστου, όπου τελούταν η Θεία Λειτουργία και ακολουθούσε η παραδοσιακή θρησκευτική πανήγυρις, αυτό γινόταν μέχρι το 1970. Αργότερα μετατέθηκε η πανήγυρις στην κάτω Σουβάλα, όπου υπάρχει επίσης η εκκλησία προς τιμήν της Θεοτόκου. Βέβαια τώρα πηγαίνουμε και γίνεται η λειτουργία στα εννιάμερα στις 23 Αυγούστου.

Παναγιά η Κυργιά - Άνω Σουβάλα

Εκεί λοιπόν στην άνω Σουβάλα παλαιά στις 15 Αυγούστου γινόταν παραδοσιακά σε άλλη ατμόσφαιρα η θρησκευτική πανήγυρις. Μετά την λήξη της Θ. Λειτουργίας, συνηθιζόταν να γίνεται το εξής: Όλοι οι κάτοικοι του χωριού έπαιρναν ο καθένας τα φαγητά τους από το σπίτι και έτρωγαν όλοι μαζί, έστρωναν τις βελέντζες, κάτω στη γη και καθόντανε σταυροπόδι, στο περίβολο της εκκλησίας, κάτω από τα Πλατάνια της Πλατείας. Όταν τέλειωνε το φαγητό ακολουθούσε το παραδοσιακό λαϊκό γλέντι. Συνόδευαν λαϊκά όργανα. Στο προαύλιο χώρο της εκκλησίας υπήρχε και το κοιμητήριο του χωριού.

Μέσα λοιπόν στο ιερό χώρο της εκκλησίας υπάρχει η Θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που αμυδρά διακρίνεται, λόγω της φθοράς του χρόνου. Της αποδίδονται πολλά από θαυματουργά γεγονότα, σε γενικό ή και σε προσωπικό επίπεδο τα οποία έλαβαν χώρα κατά καιρούς ή τα έχουν διηγηθεί οι παλαιοί πρόγονοί μας και δεν είναι πάντως όλα γνωστά.

Δεύτερη είναι του «ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ», προς μνήμην της Ανακομιδής των ιερών λειψάνων του αγίου. Η μνήμη του εορτάζεται στις 2 Μαΐου και τελείται Θεία Λειτουργία Έχει χτισθεί όπως και άλλες εκκλησίες της άνω Σούβλας, σύγχρονα με την ύπαρξη του χωριού και σε ρυθμό Βασιλικής. Εκεί λειτούργησε και στεγάσθηκε και το πρώτο σχολείο.

Άγιος Αθανάσιος - Άνω Σουβάλα

TΡITH εκκλησία της Άνω Σουβάλας είναι της «ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ», που η μνήμη της εορτάζεται στις 4 Δεκεμβρίου. Κάθε χρόνο τελείται Θεία Λειτουργία, στο μέρος αυτό υπάρχει και η ομώνυμη πηγή.

Αϊ - Βαράρα - Άνω Σουβάλα

                                         

ΕΞΩΚΚΛΗΣΙΑ   ΑΝΩ ΣΟΥΒΑΛΑΣ.

                                    

1ο «Προφήτη ΗΛΙΑ» όπου κάθε χρόνο προς τιμή του Προφήτη τελείται Θεία Λειτουργία, στη μνήμη του 20 Ιουλίου και ακολουθεί θρησκευτική πανήγυρις. Βρίσκεται σε λόφο της άνω Σουβάλας Β.Δ. και σε υψόμετρο 1000 μ. περίπου, όπου δεσπόζει σε όλη την περιοχή και με θέα όλο τον κάμπο.

Αϊ - Λιάς

2ο Της «ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ», όπου προϋπήρξε ναός προς τιμήν της Αγίας Τριάδος, πιο πάνω από το σημερινό 500 μ περίπου, σε ρεματιά, όπως πηγαίνουμε για τη θέση Καρκαβέλια Παρνασσού. Στη θέση όπου βρίσκεται σήμερα, υπάρχει και η ομώνυμη πηγή «Ζέλι». Κάθε χρόνο τελείται Θ. Λειτουργία, σε ανάμνηση της Δευτέρας της " Πεντηκοστής, του Αγίου Πνεύματος" .

Αγία Τριάδα - Ζέλι

3η Των «ΑΓΙΩΝ ΘΕΟΔΩΡΩΝ», στη θέση Γουναρέικα. Είναι νεόκτιστη, με πρωτοβουλία των Θοδωράδων του χωριού. Προϋπήρξε στη θέση πηγής «Πλατάνου», περιοχής άνω Σούβλας. Η μνήμη του εορτάζεται στις 8 Ιουνίου προς τιμήν της ανακομιδής των λειψάνων του Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτη .

1985. Ο Άγιος Θεόδωρος στη θέση Γουναρέικα

4ο Του «ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ», όπου προϋπήρξε. Σήμερα μόνο ίχνη υπάρχουν και ένα προσκυνητάρι στη θέση ανάμερο, περιοχή Λιβάδι .

Τελειώνοντας με τις Εκκλησίες και τα εξωκλήσια που υπήρξαν στη άνω Σουβάλα, θέλω να τονίσω ότι άσχετα με τον τρόπο ζωής που έκαναν οι πρόγονοί μας κάτοικοι συνυπήρξε το βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα, που εξωθούσε στην οικοδόμηση και συντήρηση εκκλησιών και παρεκκλησίων, κάνοντας έκδηλη τη πίστη που είχαν προς το Θεό μέσω των αγίων. Ήταν μήνυμα ενίσχυσης της πίστης τους. Έτσι διατηρούσαν ακμαίο το φρόνημα μέσα στις δύσκολες και αντίξοες συνθήκες της ζωής που αντιμετώπιζαν. Με προσωπικές εμπειρίες και γεγονότα της ζωής, που δοκιμάζονταν και σήμερα ακόμη δοκιμάζεται η κοινωνία. Κατά Θαυμαστό τρόπο η Θεία πρόνοια, μέσω των μεσιτειών της Παναγίας και των Αγίων, ενδυναμώνει και αυξάνει την πίστη όλων μας, όπως βιώνεται διαχρονικά, μέσα στις εκκλησίες. Ο ναός ως τόπος λατρείας του Θεού και προσευχής και που έχει ως αποτέλεσμα την ανάταση της ψυχής, και επικοινωνίας με το Θεό. Κάτι που όλοι μας το έχουμε ανάγκη, για να μην απομακρυνόμαστε από το Θεό και να παίρνουμε δύναμη και απαντήσεις και στα προβλήματα, που μας απασχολούν καθημερινά. Βεβαίως όχι μόνο για τα υλικά πράγματα, αλλά πρώτα για τα πνευματικά. Όπως και ο Ευαγγελιστής Ματθαίος συμβουλεύει στο 6:33,
 «ζητείτε  δε  πρώτον την  βασιλεία  του Θεού και τη δικαιοσύνη  Αυτού και ταύτα πάντα προστεθήσεται υμίν».

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΟΠΑΛΗΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ

ΠΟΛΥΔΡΟΣΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012