Σελίδες

Σελίδες

Δευτέρα 25 Ιανουαρίου 2016

Η επεξεργασία του μαλλιού.Ο ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ

Η Αθανασία Αθ. Σουφλή στον αργαλειό υφαίνει.
Το πιο απαραίτητο και το πιο πολύτιμο εργαλείο για την κάθε νοικοκυρά ήταν ο αργαλειός. Αποτελούσε μέρος της ίδιας της ζωής και δεν έλειπε σχεδόν από κανένα σπίτι. Έχοντας αργαλειό στο σπίτι της, στο πιο ευάερο και πιο ευήλιο δωμάτιο, κάθε αγροτική οικογένεια, ήταν σαν να είχε στη δούλεψή της ένα ατομικό υφαντουργικό εργαστήρι, που κάλυπτε όλες τις ανάγκες σε είδη ρουχισμού και κλινοσκεπασμάτων.




Κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη..., 
δώστης κλώτσο να γυρίσει παραμύθι ν' αρχινίσει.

Στην ανέμη βάζανε το νήμα από το τυλιγάδι.

Το ροδάνι ή τσικρίκι ήταν μια ρόδα που γύριζε με το χέρι γύρω από ένα άξονα. Έτσι που γύριζε μετέδιδε την κίνηση με ένα σκοινί στο μασούρι κι έτσι τυλιγόταν η κλωστή. Τα μασούρια τώρα ήταν έτοιμα να πάνε για να χρησιμοποιηθούν στον αργαλειό.


Η Παγώνα Σουφλή με την ανέμη και ροδάνι στο μάζεμα του νήματος σε μασούρια

Τα μασούρια ήταν μικρά κυλινδρικά καλάμια περίπου 15 εκατοστά που ήταν τρύπια κατά μήκος. Τα μασούρια αυτά γύριζαν με τη βοήθεια του ροδανιού και η κλωστή τυλίγονταν γύρω από το μασούρι.


Το στήσιμο του αργαλειού

Το στήσιμο του αργαλειού δεν ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση. Ήθελε σταθερότητα και ζύγισμα, για να μη μετατοπίζεται με τα τραντάγματα από τις κινήσεις που έκανε η νοικοκυρά. Στα περισσότερα σπίτια του χωριού ο αργαλειός ήταν μόνιμα στημένος, κάτω από χαγιάτια (μπαλκόνια), στο κατώι δίπλα πάντα από παράθυρο και προσωρινά πολλές φορές στην άκρη του δωματίου στο σπίτι.
Ο αργαλειός ήταν μια απλή κατασκευή από ξύλο, ορθογώνιας διατομής μακρόστενων καδρονιών. Αποτελείτο από πολλά εξαρτήματα, που όταν συναρμολογούνταν και τοποθετούνταν το στημόνι, ήταν έτοιμος για την ύφανση.

Εξαρτήματα του αργαλειού


• Αντιά: δύο στρογγυλά ξύλα με διάμετρο 10-15 εκατοστών που στο ένα άκρο έχουν τετράγωνη κατάληξη με τέσσερις τρύπες.

Το μπροστινό αντί, που βρισκόταν στο μέρος που καθόταν η υφάντρια (μπροσταντί), είχε κατά μήκος του μια σχισμή απ’ όπου περνούσε το υφάδι και στην άκρη του είχε τρύπες, όπου η υφάντρια τοποθετούσε ένα ξύλο το σφίχτη (κουρούνα), για αντίσταση και το στερέωνε για να μην περιστρέφεται. Πάνω σ` αυτό τυλίγεται το υφαντό καθώς φτιάχνεται.

Το πισαντί βρισκόταν στην άλλη άκρη του αργαλειού απ’ αυτήν που καθόταν η υφάντρια, το συγκρατούσε η ποταμίστρα και είχε τυλιγμένο το στημόνι, δηλαδή οι μακριές κλωστές που θα πλέξουν με τις κλωστές που θα χρησιμοποιήσει η υφάντρια για να κάνουν το πανί. Η διαφορά του με το αντί είναι ότι αυτό δεν έχει τη σχισμή κατά μήκος του.

• Στημόνι: Μετά το πισαντί και πηγαίνοντας προς την υφάντρια. Είχε δυο βέργες τοποθετημένες ανάμεσα στις κλωστές του για να μπορεί να ανοίγει καλύτερα και να περνάει η γυναίκα τη σαΐτα. Τα ξύλα αυτά λέγονταν σταυρόβεργες και εμπόδιζαν τις κλωστές να μπερδευτούν.

• Κουρούνα: κοντόχοντρο κυλινδρικό ξύλο που στηρίζει το «προσταντί» και το συγκρατεί.

• Ποταμίστρα: μακρύ κυλινδρικό ξύλο που στηρίζει και συγκρατεί το «πισαντί».

• Χτένι: παραλληλόγραμμο με ύψος 10-12 εκατοστά περίπου, με πλήθος από λεπτά δόντια από καλάμι που προσαρμόζονται σε δύο στενά παράλληλα καλάμια ή ξύλα. Ήταν σα χτένα μόνο που ήταν κλειστό και από τις δύο πλευρές. Ανάμεσα από τις σχισμές ίσα- ίσα να περνούσαν οι κλωστές του στημονιού. Το άνοιγμα που άφηναν τα καλαμάκια χαρακτήριζε τα χτένια σε: 
1) Δασόχτενα (δασιά υφάσματα - πουκάμισα και σκουτιά), 
2) Ρασόχτενα (για τα ράσα των παπάδων) και 
3) Πανόχτενα (για λιόπανα, αντρομίδες, βελέντζες, κιλίμια, κάπες, σαγίσματα) και λοιπά. Το χτένι έμπαινε σε μια θήκη που το στερέωνε κι έτσι η υφάντρα το κτύπαγε με όση δύναμη χρειαζόταν για να σφίξει το νήμα. Η θήκη αυτή κρεμόταν από την οροφή του αργαλειού. Το πάνω μέρος της θήκης μετακινούνταν έτσι ώστε να μπορούν να τοποθετούν ανάμεσα το χτένι. Τα κάθετα ξύλα στερεώνονταν σε ένα άξονα που βρισκόταν πάνω στον αργαλειό και έτσι το χτένι μπορούσε να κινείται σα μια κούνια.

• Μιτάρια: κυλινδρικά ξύλα παράλληλα μεταξύ τους που πάνω τους είναι δεμένοι πολλοί λεπτοί σπάγκοι. Έτσι οι κλωστές περνούσαν εναλλάξ οι μισές από το ένα μιτάρι και οι μισές από το άλλο. Τα μιτάρια κρέμονταν από πάνω από τον αργαλειό με δυο καρούλια για να μπορούν να μετακινούνται πάνω-κάτω.
Ανάλογα με το υφαντό άλλοτε χρησιμοποιούσαν δύο και άλλοτε τέσσερα.

• Ξυλόχτενο: δύο οριζόντια ξύλα με αυλακιές. Αυτά δένονταν με δύο μικρότερα ξύλα κάθετα. Μέσα τους προσαρμόζεται και κλειδώνει το χτένι με το οποίο χτυπιέται το υφάδι.

• Σαΐτα: ξύλο ελλειψοειδές που ήταν σκαμμένο εσωτερικά και κατά μήκος συγκρατούσε ένα μασούρι. Στο μασούρι τύλιγαν το βαμβακερό νήμα, που με το πέταγμα περνούσε μέσα στο στημόνι.

• Ποδαρικά: δύο μικρά ξύλα συνδεδεμένα με τα μιτάρια που τα πατούσαν διαδοχικά οι υφάντρες. Με το πάτημα του ποδιού της η υφάντρα ανέβαζε πότε το ένα και πότε το άλλο μετακινώντας αντίστοιχα και τις κλωστές του στημονιού, τις μισές πάνω και τις μισές κάτω. Έτσι άνοιγε το στημόνι (το στόμα) για να περνάει η σαΐτα, να μπλέκει το στημόνι με την κλωστή του μασουριού και να γίνεται το ύφασμα.


*Αναδημοσίευση με φωτογραφικό υλικό από το αρχείο του ΛΙΣ ΠΟΛΥΔΡΟΣΟΥ                                     

  πηγές: http://www.loganikos.gr/
                    http://www.meganisitimes.gr/

3 σχόλια:

  1. Kαι επειδή τέτοια αφιερώματα πρέπει να συνοδεύονται και με τα αντίστοιχα τραγούδια ας απολαύσουμε το τραγούδι "Τάκου- τάκου ο αργαλειός μου " από δύο εξαιρετικές φωνές .
    Από τον συντοπίτη μας υμνωδό της τοπικής μας παραδοσιακής μουσικής Ανδρέα Τσαούση και από την Εθνική μας φωνή την "Τραγουδίστρια της Νίκης" την αξέχαστη Σοφία Βέμπο .

    https://www.youtube.com/watch?v=gqd3Se9OFxg
    https://www.youtube.com/watch?v=KdWI1l0OfRw

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Με συγκίνηση είδα την φωτογραφία της μάνας μου Αθανασίας Σουφλή καθώς καί της γιαγιάς μου Παγώνας Σουλφλή.Επειδή νομίζω ότι έχουμε μείνει πολύ λίγοι μεγάλοι σε ηλικία που γνωρίζουμε τούς παλαιότερους παραθέτω μερικά στοιχεία με αφορμή τις φωτογραφίες που δημοσιεύσατε.Ισως κάποιοι θέλουν να ξέρουν. Η γιαγιάμου Παγώνα ήταν μία απο τα αδέρφια παιδιά του προπάπου μου Ευθύμιου Καρούζου καί της προγιαγιάς μου Γιαννούλας.Τα άλλα παιδιά ήταν ο Γιάννης .ο Αργυρης η Βασιλική (Χριστόπουλου )καί η θειά Δρόσω (Τσαρμακλή ).Η γιαγιά Παγώνα παντρεύτηκε τον παπού μου Αθανασιο Σουφλή δάσκαλο απο τό Παληοχώρι καί απέκτησαν τρία κορίτσια την θειά Σταθουλα την μάννα μου Αθανασια (σύζυγο )Σεραφειμ Παπαδημητρίου ) καί την Αλρξάνδρα.Σας ευχαριστώ που μου δόσατε την ευκαιρία να θυμιθώ πρόσωπα αγαπημένα Θανάσης Παπαδημητρίου -Λαρισα 26 01- 2016

      Διαγραφή
  2. Και επιτρέψτε μου, κυρίως για τους φιλίστορες παλαιότερους αλλά και νεώτερους ίσως συμπατριώτες μας Σουβαλιώτες , εν ήδη Μνημοσύνου και ως ελάχιστο φόρο τιμής , να μεταφέρω εδώ μία άγνωστη σε πολλούς πτυχή της μεγαλοσύνης της ψυχής αυτής της εξαιρετικής Σουβαλιώτισσας γυναίκας που απεικονίζεται εδώ ,ως νεαρή τότε , στον αργαλειό , της Αθανασίας Σουφλή όπως μου την είχε διηγηθεί και την έχει καταγράψει στο αρχείο του ο μακαρίτης ο πατέρας μου .
    Η Αθανασία Σουφλή μετά το γάμο της με τον Σεραφείμ Παπαδημητρίου δάσκαλο και καθηγητή εγκαταστάθηκε και ζούσε στη Λάρισα .Εκεί τη βρήκε ο πόλεμος και τα χρόνια της κατοχής να φτιάχνει οικογένεια και να μεγαλώνει τέσσερα παιδιά .
    Ήταν στα μέσα περίπου της σκληρής κατοχής , 1942 , όταν τον Σεπτέμβριο αυτού του χρόνου μεταφέρονται στις φυλακές της Λάρισας έξη Σουβαλιώτες και ένας Επταλοφίτης πατριώτες ,συλληφθέντες από τους Ιταλούς για αντιστασιακή δράση . Οι συμπατριώτες αυτοί παρέμειναν στις φυλακές Λάρισας μέχρι την ημέρα της εκτέλεσής τους στις 13 Φεβρουαρίου 1943 (στο θέμα αυτών των συμπατριωτών μας θα αναφερθούμε εκτενέστερα σε κύρια ανάρτησή εδώ ως τέλεση Μνημοσύνου στις 13 Φεβρουαρίου ημέρα εκτελέσεως τους ) . Μου διηγήθηκε λοιπόν ο μακαρίτης ο πατέρας μου αναφερόμενος σε αυτή την ιστορική υπόθεση και σχετικά με την εμπλοκή της Αθανασίας Σουφλή :
    " Η Αθανασία Σουφλή - Παπαδημητρίου όταν έμαθε ότι στις φυλακές Λάρισας είχαν μεταφερθεί από τους Ιταλούς οι επτά (7) συγχωριανοί μας και συμπατριώτες της Σουβαλιώτες , αψηφώντας τους κινδύνους από τους κατακτητές, τους επισκέπτετο καθημερινά προσφέροντάς τους φαγητό και τσιγάρα μέχρι που κάποια ημέρα πήγε και δεν τους βρήκε . Και αυτή ήταν η ημέρα που τους μετέφεραν στον τόπο της εκτελέσεώς τους ".
    Αυτή ήταν η Σουβαλιώτισσα Αθανασία Σουφλή - Παπαδημητρίου στο πρόσωπο και την ψυχή της οποίας θα μπορούσαμε να δούμε την Σουβαλιώτισσα γυναίκα μιας άλλης εποχής , πέτρινων χρόνων, κατοχής, δυστυχίας και ανέχειας αλλά που ήταν μεγαλόψυχη και αλληλέγγυα και μοίραζε ακόμη και το λιγοστό φαϊ των παιδιών της ή το καρβέλι του ψωμιού της και σε άλλα παιδιά του χωριού μας που δυστυχούσαν περισσότερο .

    ΑπάντησηΔιαγραφή

"Επιτρέπεται η υποβολή σχολίων σχετικών, βέβαια, με το θέμα της κάθε ανάρτησης. Η ελεύθερη έκφραση γνώμης και καλόπιστης κριτικής για τα θέματα που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας είναι ευπρόσδεκτη. Αντίθετα, κάθε σχόλιο υβριστικού, προσβλητικού & κακόβουλου περιεχομένου και μάλιστα ανώνυμο θα διαγράφεται."